QĐND Online – Sáng 4-6, Quốc hội đã nghe Báo cáo về dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế (HKQT) Long Thành của Chính phủ; Báo cáo giải trình, tiếp thu về dự án đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành của Ủy ban thường vụ Quốc hội và thảo luận ở hội trường về chủ trương đầu tư xây dựng dự án Cảng HKQT Long Thành. Đa phần đại biểu tán thành với chủ trương đầu tư xây dựng dự án Cảng HKQT Long Thành và cho rằng cần phải sớm thông qua để tiến hành các bước cần thiết tiếp theo…

Các đại biểu đều đồng tình với mục tiêu chung của Dự án là đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành, tại huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai đạt cấp 4F (theo phân cấp của Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế - ICAO); trước mắt để khắc phục tình trạng quá tải của Cảng HKQT Tân Sơn Nhất, giữ vai trò là Cảng hàng không quốc tế cửa ngõ lớn và quan trọng của quốc gia, dự kiến trong tương lai sẽ trở thành một trong những trung tâm trung chuyển vận tải hàng không tại khu vực Đông Nam Á, với tổng công suất 100 triệu hành khách/năm và 5 triệu tấn hàng hóa/năm, tiếp nhận được máy bay A380-800 hoặc tương đương.

Đại biểu Trần Du Lịch (đoàn TP Hồ Chí Minh) phát biểu ý kiến.

Chỉ ra theo tính toán, từ năm 2017, Cảng HKQT Tân Sơn Nhất sẽ quá tải so với công suất thiết kế 25 triệu hành khách/năm, các đại biểu Trần Du Lịch (đoàn TP Hồ Chí Minh), Lê Văn Học (đoàn Lâm Đồng) kiến nghị cần có phương án để khắc phục tình trạng quá tài này, nếu không sẽ “trở tay không kịp”.

Với hai phương án về nâng cấp Cảng HKQT Tân Sơn Nhất và cải tạo Sân bay quân sự Biên Hoà thành cảng HKQT hỗ trợ cho Cảng HKQT Tân Sơn Nhất, các đại biểu đều cho rằng thiếu tính khả thi. Vì, để Cảng HKQT Tân Sơn Nhất nâng được công suất của cảng lên 40 - 50 triệu hành khách/năm. Theo tính toán, chỉ có phương án duy nhất là xây dựng thêm 1 nhà ga hành khách công suất 15 - 25 triệu hành khách/năm. Khi đó, để mở rộng Cảng HKQT Tân Sơn Nhất, cần bổ sung thêm quỹ đất khoảng 641ha trên địa bàn 3 quận Tân Bình, Gò Vấp, Phú Nhuận. Ước tính phải giải tỏa, di dời khoảng 140.000 hộ dân (khoảng 500.000 nhân khẩu). Tổng chi phí theo phương án này ước tính khoảng 9,1 tỷ USD, chưa kể chi phí quy hoạch, xây dựng lại hạ tầng kỹ thuật, hệ thống giao thông khu vực quanh sân bay của Thành phố (khu vực các quận Tân Bình, Gò Vấp, Phú Nhuận). Ngoài ra, việc mở rộng Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất cũng không đáp ứng được chiến lược phát triển một Cảng hàng không quốc tế lớn với công suất 100 triệu hành khách/năm và sẽ phát sinh các khó khăn cũng như ảnh hưởng tới các vấn đề kinh tế - xã hội.

Việc cải tạo Sân bay quân sự Biên Hoà thành cảng HKQT hỗ trợ cho Cảng HKQT Tân Sơn Nhất là không khả thi do Sân bay quân sự Biên Hòa có nhiệm vụ chiến lược đảm bảo an ninh vùng trời cho khu vực biên giới Tây Nam, khu vực thành phố Hồ Chí Minh, chủ quyền Biển Đông. Trong trường hợp cải tạo, nâng cấp Sân bay quân sự Biên Hòa cho hoạt động bay dân dụng với công suất 25 triệu khách/năm, ước tính chi phí lên đến 7,5 tỷ đô la Mỹ và phải giải tỏa 6.000 hộ dân. Đồng thời, phải xây dựng 1 sân bay quân sự mới thay thế cho Sân bay quân sự Biên Hòa với chi phí rất lớn.

Từ những phân tích đó, các đại biểu đồng tình với chủ trương đầu tư xây dựng dự án Cảng HKQT Long Thành. Nhiều đại biểu cho rằng, đáng lẽ dự án cần được tiến hành từ lâu, chứ không phải bây giờ mới bàn. Đại biểu Dương Trung Quốc (đoàn Đồng Nai) chỉ ra: Dự án sân bay Long Thành nằm trong quy hoạch tổng thể của khu vực Đông Nam Bộ đã được triển khai từ rất lâu và một số dự án thành phần đã được tiến hành. Đáng ra, việc xây sân bay này phải làm lâu rồi chứ không phải để đến giờ, khi người dân đã sống trong quy hoạch “treo” cả 2 thập kỷ rồi mới bàn việc làm hay không làm. Nếu giờ không làm dự án này nữa, sự lãng phí sẽ đến thế nào? đại biểu Dương Trung Quốc nhấn mạnh.

Đồng tình với chủ trương đầu tư, đại biểu Trần Ngọc Vinh (đoàn Hải Phòng) nhấn mạnh: “Cần sớm thông qua, nếu chậm sẽ mất thời cơ vàng”.

Tuy đồng tình với chủ trương đầu tư, nhưng nhiều đại biểu băn khoăn đến việc huy động vốn, sử dụng đồng vốn hiệu quả, giải phóng mặt bằng… Đặc biệt, nhiều đại biểu cho rằng, song song với đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng một vấn đề rất quan trọng chưa được đề cập thích đáng đó là đầu tư cho nguồn nhân lực để khai thác sử dụng hiệu quả dự án. Đại biểu Trần Văn (đoàn Cà Mau) nhấn mạnh: Với đầu tư hạ tầng, huy động tiền là có thể làm được ngay, nhưng đầu tư con người thì là vấn đề lâu dài. Nếu không có chuẩn bị sớm, khi dự án hoàn thành tiếp nhận hàng trăm triệu hành khách thì sẽ rất khó đáp ứng được nhu cầu. Từ đó, đại biểu Văn đề nghị cần sớm có phương án đầu tư nhân lực để tương xứng với cơ sở vật chất.

Các đại biểu Võ Thị Hồng Thoại (đoàn Bạc Liêu), đại biểu Lê Văn Học (đoàn Lâm Đồng), đại biểu Trần Văn và một số đại biểu góp ý cần tính toán huy động và sử dụng nguồn vốn sao cho “không tăng gánh nặng cho ngân sách Nhà nước và tăng gánh nặng cho thế hệ mai sau”.

Hiệu quả kinh tế - xã hội của Dự án

Việc đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành sẽ góp phần đạt được những hiệu quả kinh tế - xã hội to lớn, khái quát một số nội dung chính như sau:

- Đây là một trong những mục tiêu rất quan trọng nhằm thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa cả nước nói chung và khu vực kinh tế trọng điểm Đông Nam Bộ và các tỉnh phía Nam, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long nói riêng;

- Góp phần chuyển đổi cơ cấu kinh tế của Khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam nói chung và của tỉnh Đồng Nai nói riêng; nâng cao tỷ trọng khu vực dịch vụ, từ đó tác động làm giảm tỷ trọng khu vực nông, lâm, ngư nghiệp và khai khoáng trong tổng giá trị sản phẩm xã hội. Với việc phát triển mạng lưới dịch vụ trong đó có dịch vụ hàng không sẽ là tiền đề cho sự phát triển mạnh mẽ các ngành kinh tế khác, đặc biệt là lĩnh vực công nghệ cao trong khu vực;

- Hình thành khu vực công nghiệp, dịch vụ chất lượng cao, tập trung lao động có tay nghề cao, qua đó không những tạo ra cơ sở vật chất trong tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá mà còn góp phần to lớn trong việc tái cơ cấu lực lượng lao động, nâng cao trình độ kỹ thuật của nền kinh tế. Theo tính toán sơ bộ, việc đầu tư Cảng HKQT Long Thành sẽ tạo công ăn việc làm cho khoảng 200.000 người lao động;

- Thực hiện đầu tư Cảng HKQT Long Thành thông qua huy động các thành phần kinh tế khác nhau (nhà nước, tư nhân, nước ngoài...) là thực hiện chủ trương huy động mọi nguồn lực trong tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước;

- Đầu tư Cảng HKQT Long Thành phù hợp với chủ trương ưu tiên phát triển công nghiệp ở nước ta theo hướng phát triển công nghệ cao và công nghiệp phụ trợ có lợi thế cạnh tranh, tạo nhiều sản phẩm dịch vụ xuất khẩu và thu hút nhiều lao động. Phát triển Cảng HKQT Long Thành với tầm cỡ thế giới sẽ góp phần nâng cao trình độ công nghệ xây dựng của đất nước.

- Góp phần làm giảm áp lực ùn tắc giao thông khu vực cửa ngõ Cảng HKQT Tân Sơn Nhất, tiết kiệm chi phí xã hội, chi phí cho doanh nghiệp xuất, nhập khẩu hàng hóa qua đường hàng không. Giảm ô nhiễm môi trường, tiếng ồn, khí thải, chất thải từ hoạt động của cảng hàng không. Không phải di dời 140.000 hộ dân xung quanh Cảng HKQT Tân Sơn Nhất làm bất ổn đời sống của họ, mà thực chất, đây là việc rất khó thực hiện.

- Góp phần đảm bảo an ninh, quốc phòng của đất nước.

- Kết quả phân tích cho tỷ suất nội hoàn kinh tế (EIRR) là 24,5% (33), cao hơn tỷ suất chiết khấu trung bình của xã hội (mức tiêu chuẩn EIRR cho các công trình công cộng tại Việt Nam trong khoảng từ 10% đến 12%) nên Dự án có tính khả thi cao. Cụ thể:

Để xem xét về sự cần thiết đầu tư dự án, một trong những chỉ tiêu quan trọng trong nghiên cứu là đánh giá hiệu quả kinh tế của dự án dựa trên các chi phí và lợi ích kinh tế của dự án, được xem xét dưới góc độ của nền kinh tế quốc dân và toàn xã hội. Đó là sự phân tích giữa lợi ích kinh tế thu được và các chi phí xã hội phải bỏ ra giữa trường hợp có dự án và trường hợp không có dự án.

Với cảng HKQT Long Thành, hiệu quả kinh tế của Dự án được tính toán dựa trên các chi phí và lợi ích kinh tế cơ bản sau:

+ Các chi phí đưa vào tính toán: Chi phí xây dựng, chi phí khai thác và bảo trì, các chi phí đi lại gia tăng liên quan đến vị trí xây dựng Cảng HKQT Long Thành mới so với sử dụng Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất hiện tại. Không xem xét trượt giá (lạm phát) và đứng trên quan điểm của nền kinh tế quốc gia, vì thuế là khoản chuyển chi (transfer payment/phân phối lại thu nhập) nên thuế cũng sẽ không được xem xét.

+ Lợi ích kinh tế đưa vào tính toán: Chỉ đưa vào tính toán các lợi ích kinh tế có thể lượng hóa được, bao gồm doanh thu của cảng hàng không tăng thêm và gia tăng chi tiêu của du khách nước ngoài (35); những lợi ích từ công ăn việc làm tăng thêm do phát triển du lịch và việc làm tại cảng hàng không cũng nằm trong các lợi ích này. Trong trường hợp không có Cảng HKQT Long Thành thì sẽ không thu được các lợi ích kinh tế nêu trên.

Từ những phân tích lợi ích, chi phí kinh tế trên, kết quả tính toán EIRR giai đoạn 1 của Dự án là 24,5%. Ngoài ra, việc thực hiện dự án còn đem lại các lợi ích kinh tế không thể lượng hóa nên không đưa vào tính toán, như: Giảm ùn tắc giao thông khu vực cửa ngõ sân bay Tân Sơn Nhất làm giảm chi phí xã hội; góp phần thúc đẩy, phát triển ngành du lịch; Thu hút đầu tư nước ngoài, tăng trưởng tích lũy công nghiệp; Góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội vùng kinh tế trọng điểm phía Nam - Đông Nam Bộ- đồng bằng Sông Cửu Long và cả nước....

(Theo Báo cáo đầu tư (Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi) Dự án đầu tư xây dựng Cảng  HKQT Long Thành của Chính phủ)

XUÂN DŨNG