Theo Cục Đăng kiểm Việt Nam, việc áp dụng tiêu chuẩn Việt Nam về mức tiêu thụ nhiên liệu buộc các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu ô tô phải đầu tư công nghệ mới như động cơ hybrid điện, động cơ điện, hệ thống phun xăng trực tiếp, hộp số vô cấp, thiết kế khí động học tối ưu hơn. Qua đó, người tiêu dùng Việt Nam sẽ được hưởng lợi từ việc sử dụng xe an toàn hơn, tiết kiệm nhiên liệu hơn, ít phát thải hơn.

Giao thông vận tải hiện chiếm khoảng 18-20% lượng phát thải CO2. Khi tiêu chuẩn tiêu thụ nhiên liệu được áp dụng, mức tiêu thụ nhiên liệu của phương tiện giảm, sẽ trực tiếp kéo theo giảm phát thải CO2 và các khí gây ô nhiễm.

Đây là bước đi quan trọng để Việt Nam thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Đồng thời, góp phần cải thiện chất lượng không khí đô thị, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm chi phí y tế và nâng cao hình ảnh quốc gia trong khu vực.

Việc áp dụng tiêu chuẩn về mức tiêu thụ nhiên liệu hướng đến mục tiêu giảm phát thải của phương tiện giao thông. Ảnh: PHẠM HƯNG 

Theo đánh giá, xe tiết kiệm nhiên liệu sẽ giúp giảm chi phí vận hành hằng ngày cho người sử dụng. Ví dụ: Mức giảm 0,5 - 1 lít/100 km có thể tiết kiệm hàng triệu đồng mỗi năm cho mỗi phương tiện.

Có thể thấy, quy định về tiêu thụ nhiên liệu sẽ tạo lợi thế cạnh tranh cho các dòng xe điện, xe hybrid điện, xe sử dụng nhiên liệu thay thế vốn có mức tiêu hao thấp. Nhờ đó, quá trình chuyển đổi năng lượng trong giao thông vận tải được đẩy nhanh theo Quyết định 876/QĐ-TTg: Đến năm 2040 dừng sản xuất/nhập khẩu xe xăng dầu, đến năm 2050 đạt 100% xe sử dụng năng lượng sạch.

Để giảm thiểu tác động tiêu cực, dự thảo tiêu chuẩn Việt Nam về mức tiêu thụ nhiên liệu được xây dựng trên nguyên tắc phù hợp với lộ trình, khả năng của doanh nghiệp, đồng thời có nhiều phương án linh hoạt. Doanh nghiệp có thể điều chỉnh cơ cấu sản phẩm (tăng xe tiết kiệm nhiên liệu, giảm xe tiêu thụ cao), áp dụng công nghệ mới, hoặc cân đối chiến lược kinh doanh để bảo đảm phù hợp.

Ngoài ra, dự thảo đã thiết kế cơ chế trao đổi lượng tiết kiệm nhiên liệu để hỗ trợ doanh nghiệp. Theo đó, doanh nghiệp có thể chuyển đổi, trao đổi lượng tiết kiệm nhiên liệu giữa các năm hoặc giữa các doanh nghiệp với nhau. Đây được coi là giải pháp quan trọng nhằm tạo sự linh hoạt, khả thi trong quá trình tuân thủ tiêu chuẩn.

Dự thảo đề xuất mục tiêu mức tiêu hao nhiên liệu trung bình (CAFC) của toàn bộ mảng xe con tại Việt Nam ở mức 4,83 lít/100km vào năm 2030. Có ý kiến lo ngại về mức độ khả thi của mục tiêu này khi thời điểm áp dụng dự kiến sau 5 năm.

Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho rằng, mục tiêu CAFC 4,83 lít/100km vào năm 2030 là "quá nghiêm ngặt". Có khoảng 96% xe chạy xăng truyền thống và 14% xe hybrid hiện tại không đạt chuẩn theo đề xuất của cơ quan quản lý.

Về vấn đề này, ông Lê Hồng Việt, Phó giám đốc Trung tâm thử nghiệm khí thải phương tiện giao thông cơ giới đường bộ (Cục Đăng kiểm Việt Nam) cho biết: Dự thảo tiêu chuẩn Việt Nam về mức tiêu thụ nhiên liệu hiện đang trong quá trình lấy ý kiến, chưa ban hành và chỉ mang tính chất khuyến khích áp dụng, do đó không làm phát sinh nghĩa vụ bắt buộc đối với doanh nghiệp và người dân tại thời điểm này. Phạm vi áp dụng của tiêu chuẩn chỉ điều chỉnh đối với xe sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới, không áp dụng đối với các phương tiện đã và đang lưu hành.

Mức CAFC 4,83 lít/100km không áp dụng trực tiếp cho từng mẫu xe hay từng doanh nghiệp, mà chỉ là mục tiêu trung bình của quốc gia. Mỗi doanh nghiệp sẽ có mục tiêu riêng dựa trên cơ cấu sản phẩm và khối lượng trung bình của phương tiện do mình sản xuất hoặc nhập khẩu.

Theo ông Lê Hồng Việt, Ban soạn thảo vẫn đang tiếp tục nghiên cứu, đánh giá tác động chi tiết dựa trên dữ liệu thị trường và xu hướng phát triển phương tiện trong nước, đặc biệt là sự gia tăng tỷ lệ xe điện, để có lộ trình áp dụng hợp lý, bảo đảm vừa thực hiện cam kết quốc tế, vừa phù hợp với điều kiện thực tiễn của doanh nghiệp và thị trường Việt Nam.

MẠNH HƯNG

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Kinh tế xem các tin, bài liên quan.