QĐND Online - Chôl Chnăm Thmây (Tết Chịu tuổi) năm nay diễn ra từ ngày 14 đến 16-4. Đây là một trong những ngày lễ lớn và quan trọng của bà con dân tộc Khmer Nam Bộ. Ở các phum, sóc của huyện Long Phú, tỉnh Sóc Trăng, trong những ngày này không khí đã bắt đầu náo nhiệt cùng những lễ nghi mang đậm sắc thái tôn giáo tại các chùa. Ai cũng tin tưởng rằng năm mới sẽ đem đến thành công, hạnh phúc cho họ nhiều hơn…

Tắm tượng Phật trong Tết Chôl Chnăm Thmây.

Dễ nhận thấy nhất là trên các con đường liên ấp, liên xã, trong từng ngôi nhà và trong những ngôi chùa của đồng bào Khmer đều sáng rực đèn, hoa. Gặp nhau, mọi người tươi cười thăm hỏi, chúc nhau tài lộc, sức khỏe.

Ông Lý Sa Rinh, người có uy tín trong đồng bào dân tộc Khmer huyện Long Phú trải lòng: Tết năm mới chính là lễ hội lớn nhất và mang tính tổng hợp nhất của đồng bào Khmer. Đây không chỉ là lễ hội để đoàn kết cộng đồng mà còn là dịp để con người cộng cảm với thiên nhiên (qua nghi thức cầu mưa). Tết là dịp để đồng bào thể hiện ước vọng một năm mới mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, tưởng nhớ tổ tiên.

Ông Rinh so sánh: Nếu như Thanh minh là dịp người Kinh và người Hoa tưởng nhớ tổ tiên, thân nhân đã khuất, chăm sóc sửa sang mồ mả, thì đồng bào Khmer tổ chức Tết năm mới với tâm thức vừa hướng về quá khứ vừa hướng tới tương lai. Trong khi người Kinh ăn Tết năm mới vào lúc kết thúc vụ mùa, thì đồng bào Khmer lại ăn Tết năm mới vào lúc chuẩn bị khởi đầu vụ mùa, điều này thể hiện cá tính chất phác mà phóng khoáng, lạc quan cao độ, luôn hướng tới tương lai của đồng bào Khmer.

Bà con Khmer huyện Long Phú nô nức lên chùa trong Tết Chôl Chnăm Thmây.

Thường trước ngày Tết, bà con Khmer lo chuẩn bị rất chu đáo, hầu như gia đình nào cũng tập trung vào việc chăm lo cho cái ăn, cái mặc, các cháu nhỏ được may sắm những bộ quần áo mới. Các nhà sư ở chùa làm lễ, tụng kinh cầu an rồi lấy nước thơm (nước có ngâm các loại hoa thơm) để tắm tượng Phật. Bà con Khmer tắm nước thơm cho tượng Phật với ý nghĩa rửa sạch những điều không tốt của năm cũ, chào đón những cái may mắn trong năm mới.

Trong các gia đình, nhà nào cũng chuẩn bị gạo, nước sinh hoạt đầy đủ trong ba ngày Tết. Ngay cả trong chuồng trâu, chuồng bò, cỏ, rơm rạ cũng phải đầy đủ để trâu, bo ăn trong mấy ngày Tết.

Những đôi trai gái người Khmer thường múa điệu Lâm thol trong những dịp lễ, Tết.

Theo phong tục, sáng ngày mồng Một Tết, mọi người tắm gội, mặc quần áo đẹp, đội cỗ (mâm cơm) lên chùa làm lễ cầu phúc năm mới. Ngày mồng Hai, mỗi gia đình đều làm lễ dâng cơm buổi sớm và buổi trưa cho các vị sư sãi ở chùa. Buổi chiều, tập trung làm lễ  “đắp núi cát” (Puôn phnôm khsach) ngay tại khuôn viên chùa. Đến ngày mồng Ba Tết, người ta làm lễ tắm tượng Phật bằng nước thơm, rồi sau đó tắm cho các vị sư cao niên ở chùa, để bước sang năm mới sạch sẽ, hoàn toàn mới. Trong ba ngày Tết, bà con Khmer còn tổ chức nhiều họat động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, nhất là tổ chức các trò chơi hát Adây đối đáp nam nữ, múa trống Sadăm, thả diều, múa Lâm thol và những điệu múa tập thể sôi nổi, uyển chuyển, rập ràng của những đôi trai gái.

Ông Trang Thanh Sơn, Trưởng Phòng Dân tộc huyện Long Phú cho biết: Lễ hội vào năm mới của đồng bào Khmer lấy mùa mưa làm mốc để đánh dấu thời gian, có ý nghĩa giáo dục con người về lòng hiếu thảo, về ước mơ hạnh phúc. Đó vừa là bản sắc văn hóa riêng của đồng bào Khmer, vừa làm đa dạng, phong phú bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam.

Bài, ảnh: HỒNG HIẾU – SÓC KHA