Trong công tác điều hành tỷ giá, NHNN Việt Nam đã chuẩn bị các kịch bản khác nhau để ứng phó với những tác động từ thị trường quốc tế cũng như diễn biến trong nước. Phóng viên Báo Quân đội nhân dân có cuộc trao đổi với PGS, TS Đặng Ngọc Đức, nguyên Viện trưởng Viện Ngân hàng-Tài chính (Trường Đại học Kinh tế quốc dân) về vấn đề này.

PGS, TS Đặng Ngọc Đức. 

Phóng viên (PV): Ông đánh giá thế nào về diễn biến tỷ giá trong thời gian vừa qua?

PGS, TS Đặng Ngọc Đức: Từ đầu năm đến nay, tỷ giá tăng khoảng 1,5% chủ yếu trong giai đoạn sau Tết Nguyên đán và do tác động của dịch Covid-19. Tại nước ta, tỷ giá có xu hướng tăng và NHNN Việt Nam đã phải liên tục điều chỉnh tăng tỷ giá trung tâm và biên độ dao động. Nguyên nhân của tỷ giá tăng trước hết là do đa số các đồng tiền chủ chốt bị giảm giá so với đồng đô-la Mỹ, dẫn đến tỷ giá tại Việt Nam cũng bị tăng theo. Thứ hai, khi tình hình giá dầu cũng như thị trường chứng khoán sụt giảm mạnh thì đồng đô-la Mỹ và vàng sẽ là những lựa chọn ưu tiên của các nhà đầu tư để dự trữ. Cuối cùng, tại Việt Nam, tác động của yếu tố tâm lý vẫn rất lớn khi hoạt động sản xuất, kinh doanh (SXKD) bị ngừng trệ, người dân và các doanh nghiệp có xu hướng tích trữ vàng và ngoại tệ, chủ yếu là đồng đô-la Mỹ. Tuy nhiên, khi Trung Quốc và Việt Nam kiểm soát, đẩy lùi được dịch bệnh thì tỷ giá không còn tăng từ cuối tuần qua.  

Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam thực hiện tốt hoạt động kinh doanh ngoại tệ. Ảnh: VIỆT ANH

PV: Việc điều hành tỷ giá của NHNN Việt Nam đã hiệu quả chưa, thưa ông?

PGS, TS Đặng Ngọc Đức: Nhìn chung NHNN Việt Nam đã điều hành tỷ giá rất linh hoạt và hiệu quả trong suốt giai đoạn từ đầu năm 2016 đến nay. Sự thành công và hiệu quả trong điều hành tỷ giá của NHNN Việt Nam có thể được ghi nhận ở vị thế chủ động và linh hoạt, bảo đảm sự ổn định một cách tích cực của thị trường; đồng thời giảm thiểu chi phí can thiệp trực tiếp thông qua cung-cầu ngoại tệ và không ngừng gia tăng quy mô dự trữ ngoại hối của Việt Nam.   

PV: Thưa ông, tác động của dịch Covid-19 làm cho nền kinh tế thế giới và nước ta bị ảnh hưởng nghiêm trọng, việc này sẽ có ảnh hưởng như thế nào đến tỷ giá từ nay đến cuối năm?

PGS, TS Đặng Ngọc Đức: Ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 là rất nghiêm trọng đối với nền kinh tế thế giới, đặc biệt là nền kinh tế châu Âu và Mỹ đã được dự báo sẽ rơi vào tình trạng khủng hoảng nhất trong lịch sử. Song, nghiêm trọng hơn, dịch Covid-19 có thể làm thay đổi thói quen trong đời sống và SXKD trên phạm vi toàn cầu. Dự báo sẽ có những yếu tố làm giảm cung ngoại tệ và tăng tỷ giá trong tương lai, như: Việc các nước châu Âu, Mỹ... khủng hoảng và suy thoái sẽ khiến thị trường xuất khẩu của Việt Nam bị thu hẹp đáng kể; đầu tư nước ngoài vào Việt Nam sụt giảm; một số lĩnh vực kinh tế tiếp tục bị ảnh hưởng, bao gồm: Du lịch và dịch vụ, giao thông vận tải, đặc biệt là vận tải hàng không... Ngoài ra, lượng kiều hối về Việt Nam trong những năm qua là nguồn cung khá quan trọng (trên dưới 10 tỷ USD), nhưng trong năm 2020 chắc chắn sẽ bị suy giảm. 

Tuy nhiên, chúng ta cũng có những yếu tố hạn chế mức tăng của tỷ giá: Tác động của dịch bệnh đối với Việt Nam đã không quá trầm trọng. Nhờ Chính phủ đã kiểm soát dịch rất tốt, nền kinh tế Việt Nam có cơ hội phục hồi sớm hơn các nước khác, đặc biệt là xuất khẩu gạo, nông sản thực phẩm và một số trang thiết bị y tế liên quan đến phòng, chống dịch Covid-19. Bên cạnh đó, cùng với sự phục hồi của nền kinh tế Trung Quốc, các yếu tố đầu vào cho quá trình sản xuất của nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã được khắc phục và sẽ sớm tăng tốc. Nhờ những chương trình cứu trợ từ ngân sách nhà nước, các doanh nghiệp Việt Nam có được sự chủ động tận dụng cơ hội SXKD và thị trường để xuất khẩu, hạn chế bớt sự sụt giảm của nguồn cung ngoại tệ. Trên cơ sở phân tích như vậy, tôi nhận định rằng tỷ giá trong thời gian còn lại của năm 2020 sẽ có xu hướng tăng nhưng mức tăng không quá lớn. Dự kiến, mức tăng lớn nhất của tỷ giá trong năm nay khoảng 2-2,5%.        

PV: Với mức dự trữ ngoại hối hiện nay là 84 tỷ USD, NHNN Việt Nam có đủ sức can thiệp vào nền kinh tế khi có biến động về tỷ giá hay không?

PGS, TS Đặng Ngọc Đức: Thực sự không thể nói mức dự trữ ngoại hối bao nhiêu là đủ cho sự can thiệp. Tuy nhiên, với mức biến động của tỷ giá 2-2,5% như đề cập trên đây, tôi khá lạc quan và cho rằng NHNN Việt Nam sẽ không phải can thiệp bằng dự trữ ngoại hối. Còn nếu trường hợp tỷ giá biến động cao hơn, kịch bản xấu nhất thì cũng không thể đến mức hơn 5%, trong trường hợp đó, sự can thiệp của NHNN Việt Nam cũng không nhất thiết là phải dùng đến dự trữ ngoại hối. Kinh nghiệm và những gì quan sát được trong những năm 2008, 2011... và một số đợt tăng tỷ giá trong thời gian qua, tôi thấy rằng NHNN Việt Nam vẫn có thể sử dụng các công cụ khác để ổn định tỷ giá. Nói cách khác, với lượng dự trữ ngoại hối như vậy, NHNN Việt Nam hoàn toàn có thể và sẵn sàng can thiệp khi có bất ổn về tỷ giá.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

NGUYỄN ANH VIỆT (thực hiện)