QĐND - Sau 14 năm nỗ lực chuẩn bị, Việt Nam đã được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) công nhận đạt tiêu chuẩn cơ quan quản lý quốc gia về vắc-xin. Đây được coi là bước tiến quan trọng của ngành y tế Việt Nam khi vắc-xin do Việt Nam sản xuất sẽ trở thành nguồn cung ứng tiềm năng cho khu vực và thế giới. Quan trọng hơn, kết quả này sẽ tạo lòng tin cho mọi người về độ an toàn và hiệu quả của vắc-xin được sản xuất tại Việt Nam.

Tự hào vắc-xin “made in Viet Nam”

Tối 22-6 vừa qua, ông Shin Young-soo, Giám đốc WHO khu vực Tây Thái Bình Dương đã trao Chứng nhận Hệ thống quản lý quốc gia về vắc-xin (NRA) của Việt Nam đạt tiêu chuẩn của WHO. Đây là niềm vinh dự và tự hào không chỉ của riêng ngành y tế mà còn là niềm tự hào của cả quốc gia. Như Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đã nói tại lễ đón nhận NRA: “Chúng ta rất tự hào, nếu các bạn nhìn thấy, phần lớn những chỉ tiêu đánh giá của các tổ chức thế giới về các mặt kinh tế, xã hội của Việt Nam thường đứng từ 70 đến 90 trong các nước thì con số 37 hết sức có ý nghĩa. Nó không chỉ thể hiện sự làm việc nghiêm túc của cả hệ thống quản lý của ngành y tế mà còn là công sức của rất nhiều nhà khoa học được thể hiện, kiểm nghiệm bằng việc chúng ta tự sản xuất được 10/12 loại vắc-xin trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng. Đây là nỗ lực không chỉ của 14 năm liên tục, mà quá trình này còn được kế thừa từ nhiều công sức và tâm sức của rất nhiều nhà khoa học, trong đó có những người đã ra đi”. Ông nhấn mạnh, việc vắc-xin Việt Nam đạt được tiêu chuẩn NRA có ý nghĩa lớn trong bối cảnh các dịch bệnh mới nổi diễn biến phức tạp. Đây là cơ hội để vắc-xin của Việt Nam không chỉ được sử dụng trong nước mà còn vươn tới xuất khẩu. Để Chương trình Tiêm chủng mở rộng của nước ta sẽ có đầy đủ các loại vắc-xin trẻ em cũng như người lớn đang cần mà không phải nhập khẩu vắc-xin.

Còn ông Lahouari Belgharbi, Trưởng đoàn chuyên gia WHO khẳng định: “Với năng lực của Việt Nam về hệ thống quản lý chất lượng vắc-xin, đội ngũ nhà khoa học cùng với chiến lược đầu tư, phát triển phù hợp, trong 20-30 năm nữa, Việt Nam sẽ là một trong những quốc gia sản xuất vắc-xin nhiều nhất trên thế giới”.

Sản xuất vắc-xin Sởi tại Trung tâm Nghiên cứu, Sản xuất Vắc xin và Sinh phẩm Y tế (POLYVAC), Bộ Y tế. Ảnh: Tuấn Anh.

Với phương châm phòng bệnh hơn chữa bệnh, sử dụng vắc-xin trong tiêm chủng quốc gia là giải pháp hiệu quả nhất nhằm bảo vệ, nâng cao sức khỏe nhân dân. Việc bảo đảm có vắc-xin an toàn, hiệu quả và có chất lượng cho người sử dụng đòi hỏi phải có một hệ thống quản lý Nhà nước về vắc-xin đạt chuẩn theo quy định của WHO. Vì vậy, việc xây dựng hệ thống quản lý quốc gia về vắc-xin đạt chuẩn quốc tế, phát triển ngành công nghiệp sản xuất vắc-xin thành một ngành công nghiệp mũi nhọn và hướng tới xuất khẩu vắc-xin ra nhiều nước trên thế giới là những mục tiêu mà Bộ Y tế Việt Nam luôn nỗ lực, cố gắng, phấn đấu trong nhiều năm qua. Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, từ năm 2001, WHO đã tiến hành đánh giá cơ quan quản lý quốc gia về vắc-xin theo bộ tiêu chí đánh giá cơ quan quản lý quốc gia về vắc-xin của WHO. Sau đó, Việt Nam đã trải qua nhiều lần đánh giá khác nhau qua các năm 2005, 2008 và 2011. Đến tháng 4-2014, đoàn chuyên gia độc lập của WHO đã tiến hành đánh giá chính thức chức năng NRA tại Việt Nam và với kết quả đánh giá tất cả các chức năng đạt hơn 90%, trong đó có các chức năng đạt 100%. Và với kết quả này, từ nay, Việt Nam có đủ khả năng giám sát, đánh giá chất lượng vắc-xin một cách độc lập.

Cơ hội xuất khẩu vắc-xin

Trong bản báo cáo của đoàn đánh giá WHO đã nhận định, Việt Nam có tiềm năng sản xuất vắc-xin rất lớn. WHO xếp Việt Nam vào 1 trong 25 quốc gia sản xuất vắc-xin chiếm 90% doanh số của toàn cầu, đội ngũ cán bộ nghiên cứu, sản xuất vắc-xin đạt tiêu chuẩn quốc tế.

Về vấn đề này, GS, TS Nguyễn Thanh Long, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, vắc-xin đầu tiên của Việt Nam có thể xuất khẩu ra thế giới là viêm gan B, viêm gan A, sởi-Rubella... Thay vì chỉ phục vụ thị trường nội địa mà chủ yếu là khoảng 1,7 triệu trẻ em mới sinh hằng năm, nay các nhà sản xuất vắc-xin trong nước có cơ hội nâng cao năng lực, sản xuất vắc-xin để xuất khẩu sản phẩm đi khắp thế giới. Thứ trưởng nhấn mạnh, trong tương lai, tất cả các loại vắc-xin trong Chương trình TCMR đều có thể xuất khẩu được. Hiện nay, dây chuyền sản xuất đối với vắc-xin viêm gan B mới khai thác được 30% công suất, còn bạch hầu, ho gà, uốn ván chưa được 50%. Theo đó, đến năm 2020, nước ta sẽ sản xuất và thương mại hóa được ít nhất 7 loại vắc-xin quan trọng phòng bệnh cho người (vắc-xin đa giá 5 trong 1 và 6 trong 1, Rota, viêm não Nhật Bản, cúm mùa, thương hàn, dại và viêm gan A), đáp ứng đủ yêu cầu chương trình tiêm chủng mở rộng trong nước, thay thế vắc-xin nhập khẩu, tiến tới xuất khẩu vắc-xin ra một số nước trong khu vực và trên thế giới.

Tuy nhiên, việc công nhận NRA về vắc-xin chỉ có thời gian nhất định là 2 năm. Định kỳ sau 2 năm, WHO sẽ tiến hành đánh giá lại các chức năng cơ quan quản lý. Để bảo đảm duy trì và phát triển hệ thống NRA bền vững là thách thức rất lớn đối với Việt Nam nói chung, ngành y tế nói riêng. Hiện nay, Việt Nam có 4 nhà máy sản xuất vắc-xin với trang thiết bị, dây chuyền và công nghệ hiện đại đạt tiêu chuẩn thực hành tốt sản xuất của WHO. Mỗi đơn vị sẽ được phân công một hoặc vài thành phần trong vắc-xin phối hợp. Việc sử dụng vắc-xin sản xuất ở Việt Nam trong chương trình tiêm chủng mở rộng đã và đang tiết kiệm cho Nhà nước hàng nghìn tỷ đồng, do không phải nhập khẩu vắc-xin. Bên cạnh đó, các nhà sản xuất vắc-xin của Việt Nam đã xây dựng đủ, cung cấp nhu cầu trong nước và đáp ứng được nhu cầu xuất khẩu. Với thành tựu này, các nước cũng sẽ quan tâm hơn đến đầu tư sản xuất vắc-xin tại Việt Nam. Bởi vì, một trong các điều kiện tiên quyết để xuất khẩu vắc-xin là không chỉ nhà máy đạt chuẩn, mà hệ thống quản lý quốc gia về vắc-xin cũng phải đạt theo tiêu chuẩn của WHO.

Như lời khẳng định của Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến thì: “Đây được coi là bước tiến quan trọng của Bộ Y tế Việt Nam, mở ra cánh cửa xuất khẩu vắc-xin “made in Việt Nam” ra thế giới, góp phần cung cấp vắc-xin phòng, chống dịch bệnh cho khu vực và thế giới”.

THU HƯƠNG