QĐND - Thời gian qua, nhiều người dân rất quan tâm đến việc phát triển nguồn điện hạt nhân trong nước. Vậy Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 đang được triển khai như thế nào? Việc xây dựng kế hoạch ứng phó đối với các sự cố an ninh nguồn phóng xạ ra sao? PGS, TS Vương Hữu Tấn, Cục trưởng Cục An toàn bức xạ và hạt nhân (Bộ Khoa học và Công nghệ) đã dành cho phóng viên Báo Quân đội nhân dân cuộc trao đổi về những nội dung trên.

Thẩm định kỹ và chỉ rõ trách nhiệm

Phóng viên (PV): Ông có thể khái quát về tình hình và kế hoạch thực hiện Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 hiện nay?

PGS, TS Vương Hữu Tấn: Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư ngày 25-11-2009. Từ đó đến nay, Thủ tướng Chính phủ đã cụ thể hóa việc triển khai Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận thành các dự án thành phần và giao cho các bộ, ngành, địa phương chịu trách nhiệm tổ chức triển khai thực hiện. Hiện nay, chủ đầu tư là Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã cơ bản hoàn thành nghiên cứu lựa chọn địa điểm và lập báo cáo nghiên cứu khả thi của hai dự án Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2 để các cơ quan có thẩm quyền xem xét, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Giai đoạn tiếp theo của dự án là thiết kế kỹ thuật, lập hồ sơ xin cấp phép xây dựng, tổ chức thi công xây dựng, lập hồ sơ xin cấp phép vận hành, tổ chức vận hành thử và vận hành chính thức. So với kế hoạch thì Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận đang bị chậm. Tuy nhiên, đây là dự án lớn và có yêu cầu đặc thù về an toàn nên việc chậm tiến độ cũng xảy ra ở hầu hết các nước, đặc biệt các nước lần đầu tiên triển khai xây dựng nhà máy điện hạt nhân.

PGS, TS Vương Hữu Tấn.

PV: Dư luận đặc biệt quan tâm đến những tác động tới con người và các hoạt động kinh tế-xã hội tại địa phương của dự án. Cục An toàn bức xạ và hạt nhân (ATBXHN) xác định như thế nào trong lộ trình thực hiện, thưa ông?

PGS, TS Vương Hữu Tấn: Hiện nay, theo chỉ đạo của Ban chỉ đạo Nhà nước Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận, Bộ KH&CN sẽ chủ trì phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) tổ chức thẩm định hai báo cáo nêu trên. Do năng lực chuyên gia của Việt Nam còn hạn chế, Ban chỉ đạo đã cho phép Bộ KH&CN và Bộ TN&MT thuê tư vấn quốc tế hỗ trợ công tác thẩm định. Còn vấn đề kinh tế của dự án, trong đó có cả yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế-xã hội tại địa phương của hai nhà máy sẽ được Hội đồng thẩm định Nhà nước cho ý kiến đánh giá trước khi trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt địa điểm và dự án đầu tư cho hai nhà máy điện hạt nhân. Cục ATBXHN là cơ quan giúp Bộ KH&CN tổ chức công tác thẩm định báo cáo phân tích an toàn nêu trên. Trong thời gian qua, cục tập trung vào việc hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan và xây dựng năng lực đội ngũ cán bộ phục vụ cho công tác chuẩn bị và tổ chức thẩm định, thanh tra an toàn đối với Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận.

PV: Đề nghị ông cho biết trách nhiệm trong bảo đảm an toàn, an ninh trong các giai đoạn của dự án và công tác chuẩn bị, xây dựng, vận hành được triển khai ra sao?

PGS, TS Vương Hữu Tấn: Chịu trách nhiệm bảo đảm an toàn của nhà máy điện hạt nhân đầu tiên phải nói đến là chủ đầu tư (EVN) hay Ban quản lý Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận hiện nay. Để bảo đảm an toàn thì tất cả các công đoạn triển khai dự án đều phải được chủ đầu tư quan tâm, như: Lựa chọn địa điểm, lựa chọn công nghệ, thiết kế, chế tạo, xây dựng, lắp đặt, vận hành và bảo dưỡng. Vấn đề quan trọng nhất đối với chủ đầu tư là chuẩn bị đội ngũ để quản lý các công đoạn của dự án và sau đó là tiếp nhận chuyển giao vận hành, bảo dưỡng nhà máy.

Chủ thể thứ hai giúp cho vấn đề bảo đảm an toàn là cơ quan pháp quy hạt nhân hay cơ quan quản lý Nhà nước về ATBXHN. Hiện nay, Cục ATBXHN được quy định trong Luật Năng lượng nguyên tử là cơ quan pháp quy hạt nhân của Việt Nam. Cơ quan pháp quy có trách nhiệm xây dựng hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật, thẩm định an toàn và cấp các loại giấy phép cho dự án (địa điểm, xây dựng, vận hành, lưu giữ chất thải phóng xạ, vận chuyển nhiên liệu và nhiên liệu đã qua sử dụng, tháo dỡ, giấy phép cho nhân viên vận hành nhà máy…), thanh tra mức độ an toàn, thẩm định các giải pháp bảo đảm an ninh hạt nhân, kiểm soát vật liệu hạt nhân...

Vấn đề bảo đảm an ninh cho dự án điện hạt nhân là rất rộng, bao gồm cả an ninh xã hội và an ninh cho vật liệu hạt nhân và cơ sở hạt nhân.

Chủ động triển khai các kế hoạch ứng phó sự cố

PV: Vấn đề cơ chế chính sách cho địa phương và người dân trong khu vực địa điểm nhà máy điện hạt nhân sẽ được thực hiện theo hướng nào, thưa ông?

PGS, TS Vương Hữu Tấn: Để hỗ trợ, tạo điều kiện cho địa phương nơi dự kiến xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý giao cho UBND tỉnh Ninh Thuận nghiên cứu đề xuất cơ chế hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế-xã hội tỉnh Ninh Thuận nhằm góp phần phát triển kinh tế-xã hội, ổn định đời sống nhân dân vùng chịu ảnh hưởng của việc xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận. Vấn đề này, tỉnh Ninh Thuận đang nghiên cứu đề xuất.

PV: Ông có thể cho biết Kế hoạch ứng phó sự cố cấp tỉnh đối với Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 đang thực hiện ở công đoạn nào?

PGS, TS Vương Hữu Tấn: Trong báo cáo phân tích an toàn của hồ sơ phê duyệt địa điểm và dự án đầu tư, chủ đầu tư là EVN đã xây dựng kế hoạch ứng phó sự cố cấp cơ sở, tức là kế hoạch ứng phó sự cố của nhà máy điện hạt nhân. Bộ KH&CN sẽ thẩm định và phê duyệt báo cáo phân tích an toàn, trong đó có kế hoạch ứng phó sự cố của cơ sở. Tỉnh Ninh Thuận đã giao cho Sở KH&CN chuẩn bị Kế hoạch ứng phó sự cố cấp tỉnh. Theo quy định của pháp luật thì Bộ KH&CN sẽ thẩm định và phê duyệt Kế hoạch ứng phó sự cố cấp tỉnh.

Ở phạm vi quốc gia, hiện nay, Bộ KH&CN đang soạn thảo Kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân cấp quốc gia. Theo kế hoạch đã được phê duyệt, trong năm 2015, Kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân sẽ được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Bộ Quốc phòng, theo phân công trong Luật Năng lượng nguyên tử, đang xây dựng đề án về chuẩn bị năng lực ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân…

PV: Việc xây dựng cơ sở chẩn đoán và điều trị bệnh nhiễm xạ ở Trung ương và địa phương được triển khai thế nào, thưa ông?

PGS, TS Vương Hữu Tấn: Phần việc này Viện Y học hạt nhân và Ung bướu Quân đội được Hội đồng ATHNQG giao chuẩn bị đề án về xây dựng cơ sở chẩn đoán và điều trị bệnh nhiễm xạ ở Trung ương và tư vấn cho Bệnh viện Đa khoa Ninh Thuận xây dựng cơ sở cấp cứu ban đầu về bệnh nhiễm xạ tại địa điểm nhà máy điện hạt nhân. Viện đã báo cáo kết quả chuẩn bị đề án với hội đồng tại phiên họp thứ 6 (tháng 11-2014) và báo cáo với đại diện các ban, ngành của tỉnh Ninh Thuận tại Phan Rang-Tháp Chàm nhân chuyến khảo sát địa điểm của Hội đồng ATHNQG (tháng 1-2015) vừa qua.

PV: Xin cảm ơn ông!

LÊ ĐỨC MINH (thực hiện)