Người góp phần đặt nền móng xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức

QĐND Online - Trong xây dựng quân đội về mọi mặt, đồng chí Nguyễn Chí Thanh luôn nhất quán lấy xây dựng quân đội về chính trị và tư tưởng là mặt quan trọng, quyết định nhất. Đồng chí nhấn mạnh: Xây dựng quân đội về chính trị là cơ sở cho xây dựng quân đội vững mạnh về mọi mặt. Trong đó, vấn đề cốt lõi của việc xây dựng quân đội ta về chính trị là xây dựng bản chất giai cấp công nhân của quân đội, làm sao để quân đội tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân. Đồng chí chỉ rõ: Quân đội bao giờ cũng thuộc về một giai cấp nhất định và chỉ một mà thôi. Quân đội ta do Đảng Cộng sản sáng lập, lãnh đạo, giáo dục, rèn luyện, cho nên bản chất giai cấp công nhân của quân đội là sự quán triệt bản chất giai cấp công nhân của Đảng; là sự quán triệt chính trị, tư tưởng và tổ chức của Đảng Cộng sản trong quân đội, phù hợp với những đặc điểm, chức năng tổ chức của một tổ chức quân sự.

Trên cương vị Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, đồng chí Nguyễn Chí Thanh thường xuyên quan tâm đến vấn đề quan trọng hàng đầu của xây dựng quân đội là phải củng cố và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quân đội. Trong các bài viết: “Quân đội nhân dân và Đảng Lao động Việt Nam” (1951), “Chấp hành tốt nhiệm vụ công tác tổ chức năm 1954” - Báo cáo bế mạc Hội nghị tổ chức toàn quân lần thứ hai (1954), “Đảng là người sáng lập, tổ chức, lãnh đạo quân đội ta” - Đăng trên Báo Nhân dân (1959), “Quân đội ta là Quân đội nhân dân do Đảng lãnh đạo” - Đăng trên Tạp chí Học tập (1959)... đồng chí khẳng định: “Đảng là linh hồn, là đội tiên phong của quân đội, Đảng mạnh thì mọi việc đều thành, Đảng yếu thì mọi việc đều không bảo đảm”; “Sự lãnh đạo của Đảng là sinh mệnh của Quân đội nhân dân”. Quân đội nhân dân phải đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, thống nhất về mọi mặt của Đảng Cộng sản, không thể chia sẻ cho bất kỳ một giai cấp nào. Đó là nguyên tắc tối cao, bất di bất dịch, là nguồn gốc sức mạnh và là cơ sở cho mọi thắng lợi của quân đội. Đảng lãnh đạo tuyệt đối quân đội vừa là thể hiện thấm nhuần nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về chiến tranh và quân đội kiểu mới của giai cấp vô sản, vừa là bài học lịch sử quý giá từ thực tiễn đấu tranh yêu nước của dân tộc ta. Những cống hiến xuất sắc đó của đồng chí đã được kế thừa, phát triển trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước và giữ nguyên giá trị lý luận, thực tiễn sâu sắc đối với sự nghiệp xây dựng quân đội ta hiện nay. Lịch sử xây dựng, trưởng thành và chiến thắng của quân đội ta qua các thời kỳ lịch sử đã chứng minh: Sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng là nhân tố quan trọng nhất, là nguồn gốc sức mạnh và là cơ sở cho mọi thắng lợi của quân đội.

Đại tướng Nguyễn Chí Thanh (người đứng, vỗ tay), với các đại biểu dự Đại hội chiến sĩ thi đua toàn quốc năm 1952.

Đồng chí có công lớn trong việc chỉ đạo, xây dựng, củng cố và kiện toàn chế độ công tác đảng ủy trong quân đội ta, giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ. Đồng chí xác định xây dựng chế độ đảng ủy trong quân đội là phải xác lập và vận hành hệ thống cấp ủy trong toàn quân đến các đơn vị cơ sở để làm hạt nhân lãnh đạo thống nhất trong bộ đội và định rõ chế độ thủ trưởng phân công phụ trách dưới sự lãnh đạo của tập thể và thống nhất của đảng ủy; kiện toàn chế độ đảng ủy là để thống nhất và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quân đội. Đồng chí khẳng định: “Chế độ thủ trưởng chính trị và thủ trưởng quân sự phân công phụ trách dưới sự lãnh đạo tập thể của đảng ủy. Chế độ đó rất thích hợp với quân đội ta. Chỉ có thực hiện chế độ đó, quân đội mới thực sự là công cụ sắc bén để thực hiện đường lối chính sách của Đảng”. Đồng chí cho rằng, trong bất kỳ hoàn cảnh nào cũng phải lấy dân chủ tập trung, lấy lãnh đạo tập thể làm nguyên tắc cao nhất. Chỉ có như vậy mới phát huy được trí tuệ của Đảng và quần chúng, tạo sự thống nhất tư tưởng và hành động, giảm bớt được chủ quan, phiến diện trong lãnh đạo, tránh và ngăn chặn được sự phát triển uy quyền cá nhân, độc đoán, vô chính phủ. Đồng chí viết: “Lấy dân chủ tập trung làm chế độ, lấy lãnh đạo tập thể làm nguyên tắc cao nhất của sự lãnh đạo của Đảng. Trong thời kỳ chiến tranh ác liệt cũng như trong hòa bình xây dựng quân đội tiến lên chính quy hiện đại, nguyên tắc đó phải được hết sức tôn trọng”; “Nếu chỉ dựa vào cá nhân lãnh đạo thì quân đội không thể vượt nổi thử thách gay go trong chiến tranh ác liệt, đồng thời cũng không thể chịu đựng nổi sóng gió chính trị to lớn”.

Đồng chí cũng đặc biệt quan tâm đến công tác lãnh đạo, chỉ đạo các hoạt động giáo dục chính trị, tư tưởng trong quân đội. Trong bài viết “Tích cực tiến hành và nắm chắc việc lãnh đạo tư tưởng trong quân đội” - Báo cáo tại Hội nghị Tuyên huấn toàn quân (1951), đồng chí cho rằng, nâng cao chất lượng quân đội, trước hết là nâng cao “chất lượng chính trị”; lãnh đạo chính trị phải làm gốc cho mọi vấn đề, cho tất cả các mặt hoạt động của quân đội, đường lối quân sự phải phục tùng đường lối chính trị của Đảng. Đồng chí viết: “Lãnh đạo chính trị là một vấn đề căn bản trong cuộc đấu tranh cách mạng giữa ta và địch, làm gốc cho mọi vấn đề khác, cho tất cả các mặt khác, các ngành khác của mọi hoạt động quân sự”; “Lãnh đạo tư tưởng là trọng tâm của công tác lãnh đạo chính trị”. Trên cơ sở đó, đồng chí đã xác định rõ mục tiêu, nội dung, hình thức, phương pháp và phương châm tiến hành giáo dục chính trị; chỉ ra sự cần thiết, nội dung, các nguyên tắc và phương pháp lãnh đạo tư tưởng. Theo đồng chí, mục tiêu cơ bản của giáo dục chính trị là giác ngộ giai cấp, giác ngộ dân tộc, rèn luyện lập trường tư tưởng vô sản, phát huy lòng yêu nước, căm thù giặc, quyết tâm hoàn thành mọi nhiệm vụ. Nội dung giáo dục chính trị trong quân đội rất rộng lớn, bao gồm: Giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, quan điểm, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước; tình hình nhiệm vụ của cách mạng; giáo dục tinh thần yêu nước xã hội chủ nghĩa và tinh thần quốc tế vô sản; tình yêu thương đồng chí, đồng đội, nhân dân lao động; giáo dục truyền thống và nhiệm vụ của quân đội; giáo dục tinh thần cảnh giác cách mạng, hiểu rõ âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù; khắc phục tư tưởng sai lệch... Hình thức và phương pháp giáo dục chính trị phải thường xuyên, liên tục, đa dạng, sinh động, bền bỉ thuyết phục, tận dụng mọi thời cơ, phương tiện để giáo dục, tránh giáo dục một chiều, chủ nghĩa hình thức, rập khuôn máy móc, nóng vội. Phương châm giáo dục chính trị là lý luận phải gắn liền với thực tiễn, phòng bệnh kết hợp với chữa bệnh, kết hợp xây và chống, trong đó lấy xây giữ vai trò chủ đạo. Đặc biệt, năm vấn đề có tính nguyên tắc và sáu phương pháp lãnh đạo tư tưởng mà đồng chí nêu ra đến nay vẫn giữ nguyên giá trị cả về lý luận và thực tiễn khi tiến hành công tác tư tưởng trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Chính đồng chí đã chủ trì nhiều hội nghị bàn về công tác lãnh đạo chính trị, tư tưởng trong quân đội; trực tiếp chỉ đạo toàn quân tiến hành đợt “chỉnh huấn chính trị” (1952) - cuộc vận động chính trị tập trung và sâu rộng nhằm làm cho “cán bộ, chiến sĩ có trình độ giác ngộ giai cấp, giác ngộ dân tộc thật cao, để phát huy lòng yêu nước nồng nàn, căm thù sâu sắc, kiên quyết kháng chiến cho đến thắng lợi hoàn toàn”. Đây là tâm huyết lớn nhất của đồng chí Nguyễn Chí Thanh và cũng chính là những cống hiến to lớn, mang ý nghĩa cơ bản, lâu dài của đồng chí đối với sự nghiệp xây dựng quân đội về chính trị.

Trong quá trình lãnh đạo xây dựng quân đội, đồng chí Nguyễn Chí Thanh đã xác định rõ hướng đi của quân đội cách mạng là đi theo đúng đường lối giai cấp của Đảng; tích cực đấu tranh với mọi biểu hiện sai lầm, mọi khuynh hướng, quan điểm muốn hạ thấp vai trò lãnh đạo của Đảng, làm mơ hồ bản chất giai cấp của quân đội nhân dân. Đồng chí đã giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa chính trị và quân sự; giữa con người và vũ khí; giữa tiền tuyến và hậu phương; giữa lãnh đạo và chỉ huy... làm cho quân đội ta trong bất kỳ tình huống nào đều phát huy tốt bản chất, truyền thống cách mạng, nâng cao sức mạnh tổng hợp, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.

Cùng với Quân ủy Trung ương và Tổng cục Chính trị, đồng chí Nguyễn Chí Thanh có công lớn trong việc xây dựng nền nếp, định ra và thực hiện các nội dung, phương pháp tiến hành công tác đảng, công tác chính trị; đã chỉ đạo sát sao và trực tiếp chủ trì việc tổng kết công tác đảng, công tác chính trị trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, nhằm xác định rõ vị trí, chức năng, nguyên tắc, chế độ tiến hành công tác chính trị; phê phán quan điểm hạ thấp và thu hẹp chức năng công tác này. Bảy nguyên tắc của công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội do đồng chí tổng kết là cơ sở lý luận mang tính biện chứng cao, mà đến nay vẫn còn nguyên giá trị trong xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và từng bước hiện đại. Đồng chí cũng đặc biệt quan tâm tổng kết kinh nghiệm công tác chính trị trong mọi mặt hoạt động, nhất là công tác chính trị trong chiến đấu để bồi dưỡng cán bộ kịp thời, đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ trước mắt và lâu dài; tích cực chỉ đạo công tác đảng, công tác chính trị và phát huy sức mạnh của nó trong xây dựng lực lượng vũ trang, làm cho hoạt động công tác đảng, công tác chính trị thực sự trở thành “linh hồn, mạch sống của quân đội, tạo ra sinh khí mới, sức sống mới cho quân đội”, bám sát nhiệm vụ chính trị, làm cơ sở thúc đẩy thực hiện tốt các nhiệm vụ và các mặt công tác khác. Từ thực tiễn công tác, đồng chí rút ra: Đẩy mạnh được công tác đảng, công tác chính trị là tạo ra sức mạnh mới, nâng cao sức chiến đấu cho các lực lượng vũ trang, một khâu công tác quan trọng làm chuyển biến việc so sánh lực lượng mà không cần tốn xương máu. Đồng chí đã làm nổi bật ba tính chất của công tác chính trị là lãnh đạo, chiến đấu và quần chúng; theo đồng chí, thoát ly hay quán triệt và thực hiện không đúng ba tính chất đó, công tác chính trị sẽ thiếu sức thuyết phục, kém hiệu lực, sa vào tình trạng: Lệch lạc, chung chung, mơ hồ, hành chính.

Đồng chí Nguyễn Chí Thanh đã thường xuyên quan tâm đến công tác xây dựng tổ chức đảng trong quân đội, nhất là việc kiện toàn, củng cố, nâng cao chất lượng các tổ chức đảng cơ sở là chi bộ đại đội. Đồng chí đã chỉ ra những khuyết điểm, yếu kém và yêu cầu các chi bộ đại đội cần tăng cường công tác giáo dục, rèn luyện, quản lý đảng viên; chấn chỉnh tổ chức và sinh hoạt chi bộ; tích cực mở rộng dân chủ nâng cao phê bình và tự phê bình để tăng cường sự lãnh đạo tập thể trong chi bộ. Vì vậy, đồng chí đã trực tiếp chủ trì nhiều hội nghị bàn về công tác tổ chức trong quân đội, tham gia viết bài đăng trên các tạp chí lý luận của Đảng và quân đội, đặc biệt trong các bài viết: “Tăng cường sức lãnh đạo của chi bộ đại đội” - Báo cáo tại Hội nghị tổ chức toàn quân lần thứ nhất (1952), “Tăng cường công tác xây dựng Đảng trong quân đội” - Bài nói chuyện tại Hội nghị tổ chức toàn quân lần thứ ba (1959), đồng chí nêu và đưa ra nhiều giải pháp về những vấn đề cơ bản, có tính nguyên tắc trong tổ chức và lãnh đạo, chỉ huy quân đội; vấn đề tăng cường kỷ luật, mở rộng dân chủ trong Đảng; công tác giáo dục, rèn luyện, phát triển đảng viên... Qua đó, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức Đảng trong quân đội. Đồng chí cũng chỉ rõ cần phải kết hợp chặt chẽ công tác tư tưởng và công tác tổ chức, xác định khâu then chốt là đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng được một đội ngũ cán bộ, đảng viên có đủ đức, tài, phẩm chất và năng lực cho quân đội ta, đúng đường lối giai cấp của Đảng, đáp ứng được yêu cầu phát triển của tình hình nhiệm vụ trong mỗi giai đoạn cách mạng. Đồng chí rất chú trọng giáo dục cán bộ về quan điểm quần chúng, về dân chủ, kỷ luật, đoàn kết và nhiều lần nhắc nhở cán bộ phải thực sự bình đẳng về chính trị với chiến sĩ, hết lòng thương yêu, chăm sóc, tận tình dìu dắt, giúp đỡ anh em tiến bộ.

QĐND Online
(Còn nữa)

Bài 3: Người tạo ra các bước ngoặt cách mạng ở Bình - Trị - Thiên
Bài 2: Một người cộng sản kiên trung
Bài 1: Tiểu sử Đại tướng Nguyễn Chí Thanh

* Các bài đã xuất bản:
Đại tướng Nguyễn Chí Thanh với hoạt động CTĐ, CTCT trong Quân đội