Công nghệ mở là xu hướng tất yếu
Khái niệm công nghệ mở đã có từ gần 20 năm trước và bao trùm cho các định nghĩa về tiêu chuẩn mở, nguồn mở và dữ liệu mở. Công nghệ mở được phát triển dựa trên tiêu chuẩn mở và mã nguồn mở. Trong đó, tiêu chuẩn mở là một thông số kỹ thuật được công bố rộng rãi, để bất kỳ ai muốn đều có thể lấy và sử dụng nhằm triển khai các công nghệ liên quan. Phần mềm được gọi là mở nếu mã nguồn của nó được cung cấp cho tất cả mọi người quyền nghiên cứu, thay đổi hoặc cải tiến. Điểm chung của các công nghệ mở là chính sách quản trị cho phép người dùng có thể truy cập nền tảng hoặc hệ thống với rất ít ràng buộc và hạn chế.
Chia sẻ quan điểm về công nghệ mở, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) Nguyễn Mạnh Hùng nêu thực tế: “Hiện nay, nhiều quốc gia tuyên bố chỉ mua công nghệ khi công nghệ là mở, nhất là khi các công nghệ đó dùng để xây dựng các hạ tầng nền tảng quốc gia. Sự sáng tạo của toàn dân chỉ có thể xảy ra khi công nghệ là mở. Công nghệ mở sẽ khai phóng năng lực sáng tạo của mỗi cá nhân”.
 |
|
Công ty cổ phần Tập đoàn Công nghệ CMC là một trong những đơn vị dẫn đầu phát triển công nghệ mở. |
Tại khu vực Đông Nam Á, Việt Nam đang xếp hạng 3 và thuộc tốp 20 thế giới về ứng dụng mã nguồn mở. Trong thời gian cao điểm phòng, chống dịch Covid-19, nhiều ứng dụng số của Việt Nam, như: Bluezone, CoMeet... được mở mã nguồn hoặc phát triển rất nhanh trên nền nguồn mở, góp phần chống dịch và đưa cuộc sống lên trạng thái bình thường mới.
Trong lĩnh vực viễn thông, Tập đoàn Công nghiệp-Viễn thông Quân đội và Tập đoàn VinGroup sau thời gian độc lập phát triển công nghệ 5G, dưới sự chỉ đạo của Bộ TT&TT đã thống nhất hợp tác triển khai 5G theo chuẩn mở OpenRAN. Sự hợp tác này đã đẩy nhanh tiến độ làm chủ thiết bị cũng như kết hợp thế mạnh công nghệ của nhau để có được thiết bị 5G cạnh tranh quốc tế.
Từ kinh nghiệm triển khai công nghệ mở của Công ty cổ phần (CTCP) Tập đoàn Công nghệ CMC, ông Lương Tuấn Thành, Phó chủ tịch cấp cao, Giám đốc Công nghệ CTCP Tập đoàn Công nghệ CMC và Tổng công ty Công nghệ và Giải pháp CMC nhận định: “Chỉ khi chia sẻ thì mới có động lực để tạo ra giải pháp mới”. Ông Lương Tuấn Thành dẫn chứng, hệ sinh thái hạ tầng mở C.OPE2N của CMC được giới thiệu vào năm 2018 chỉ có 7 dịch vụ chính, khi CMC chuyển mô hình dịch vụ mở cho phép các đối tác cùng tham gia phát triển, hiện tại có hơn 30 dịch vụ mới.
Phát huy vai trò dẫn dắt của những doanh nghiệp công nghệ lớn
Phó cục trưởng Cục Tin học hóa (Bộ TT&TT) Nguyễn Trọng Đường cho rằng, Việt Nam cần phải lọt vào tốp 10 các bảng xếp hạng về tăng trưởng phần mềm nguồn mở. Tuy nhiên, dù Việt Nam tiếp cận xu hướng mở từ những năm 2000 nhưng tốc độ phát triển công nghệ mở vẫn theo sau một số nước. Nguyên nhân đến từ những hạn chế do văn hóa "đóng", tình trạng cát cứ dữ liệu và sự thiếu quan tâm của các tập đoàn, doanh nghiệp (DN) lớn vào mảng công nghệ này. Do vậy, Phó cục trưởng Cục Tin học hóa đề xuất, Việt Nam cần phát triển công nghệ mở tập trung vào 3 trụ cột, gồm: Hệ sinh thái mở Make in Vietnam, thúc đẩy văn hóa mở, phát triển cộng đồng mở. Cụ thể, đối với đào tạo, nghiên cứu, cần có các dự án, đề tài lớn nghiên cứu phần mềm nguồn mở đi vào thực chất, trong đó có các tiêu chí đánh giá như tiêu chí tham gia cộng đồng mở thế giới như Github... Đồng thời, cần thúc đẩy văn hóa mở với sự tham gia của các trường đại học, DN công nghệ và sự tham gia đo lường của cộng đồng thế giới như Github hay các mạng xã hội khác. Để phát triển hệ sinh thái công nghệ mở, DN công nghệ, đặc biệt là các DN lớn phải làm gương, ưu tiên kinh phí nghiên cứu và phát triển (R&D) cho các dự án nguồn mở.
Đồng tình với quan điểm trên, Chủ tịch Câu lạc bộ Phần mềm tự do nguồn mở Nguyễn Hồng Quang nêu ý kiến, các DN lớn cần dẫn dắt cuộc chơi và tạo sân chơi sáng tạo cho các DN nhỏ và vừa. Cùng với đó, gương mẫu trong tuân thủ nguồn mở, đóng góp trở lại cho cộng đồng. Các DN vừa và nhỏ phát huy lợi thế linh hoạt, sắc sảo trong sử dụng công nghệ mở để tạo ra các dịch vụ mới. Về phía cơ quan quản lý nhà nước cũng cần tạo sân chơi thông qua các cơ chế, chính sách khuyến khích ứng dụng công nghệ mở cho hệ thống công; ban hành, cập nhật tiêu chuẩn mở; công bố các nguồn dữ liệu mở của Nhà nước.
Ngoài ra, nhằm xây dựng cộng đồng mã nguồn mở tốt và tạo ra các sản phẩm cạnh tranh với thế giới, việc có chính sách để mời gọi các chuyên gia giỏi từ nước ngoài, không chỉ người Việt mà cả quốc tế tham gia vào phát triển công nghệ mã nguồn mở cũng là việc làm rất cần thiết.
Bài và ảnh: VŨ MY