Tuy nhiên, thực tế cho thấy một bộ phận không nhỏ thanh niên, sinh viên hiện nay vẫn tỏ ra thờ ơ, lười nghiên cứu khoa học, thiếu khát vọng sáng tạo và trách nhiệm xã hội.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này không chỉ nằm ở những khó khăn khách quan như thiếu môi trường học thuật chuyên sâu hay nguồn lực đầu tư hạn chế mà còn xuất phát từ “căn bệnh” phổ biến: Ngại khó, sợ thất bại, tính toán thiệt hơn, thiếu đam mê học thuật. Không ít sinh viên xem việc nghiên cứu khoa học là “việc của người khác”, thiếu tinh thần tự học, không chịu đầu tư công sức để tìm tòi, sáng tạo.

Ảnh minh họa: chinhphu.vn 

Đây là thực trạng đáng báo động, bởi trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nghiên cứu khoa học không chỉ là nhiệm vụ của giới hàn lâm mà còn là con đường ngắn nhất để tuổi trẻ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, tạo ra giá trị mới cho xã hội. Như Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính từng nhấn mạnh: Thanh niên là lực lượng nòng cốt trong công cuộc kiến tạo động lực phát triển nhanh và bền vững cho đất nước.

Với đặc điểm dám nghĩ, dám làm, dám dấn thân vào những lĩnh vực mới, tuổi trẻ có đầy đủ điều kiện để trở thành lực lượng tiên phong trong đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học-công nghệ, chuyển đổi số. Điều quan trọng là cần thay đổi tư duy: Từ học để thi sang học để sáng tạo; từ học thụ động sang học để kiến tạo tri thức.

Để phát huy tinh thần xung kích đó, các trường đại học, tổ chức đoàn, hội cần xây dựng môi trường học thuật cởi mở, thúc đẩy các nhóm nghiên cứu trẻ, tạo điều kiện để sinh viên tiếp cận các đề tài thiết thực. Các cơ chế khuyến khích như học bổng nghiên cứu, giải thưởng khoa học trẻ, vườn ươm đổi mới sáng tạo cũng cần được mở rộng và thực chất hơn. Mặt khác, cần nâng cao công tác tuyên truyền, giáo dục lý tưởng sống và tinh thần trách nhiệm xã hội, hun đúc khát vọng cống hiến trong mỗi bạn trẻ.

Khi tinh thần xung kích được nuôi dưỡng bằng khát vọng phụng sự đất nước, được cụ thể hóa bằng những sản phẩm nghiên cứu, sáng chế hữu ích cho cộng đồng, tuổi trẻ Việt Nam sẽ thực sự là lực lượng nòng cốt đưa đất nước tiến lên bằng tri thức và sáng tạo.

MINH HUYỀN 

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Giáo dục Khoa học xem các tin, bài liên quan.