Không bỏ học phí

Phóng viên (PV): Dư luận đang rất quan tâm tới câu chuyện gọi tiền học là học phí hay giá dịch vụ đào tạo; quan điểm của Bộ GD&ĐT về vấn đề này như thế nào, thưa ông?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Tên gọi học phí vẫn được sử dụng bình thường, hoàn toàn không có chuyện bỏ. Trong dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục mà Chính phủ trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ năm, tên gọi học phí vẫn được sử dụng. Cụ thể, Điều 105 trong dự thảo luật nêu rõ: “Học phí là khoản tiền phải nộp để chi trả một phần hoặc toàn bộ chi phí của dịch vụ giáo dục, đào tạo”. Dự thảo luật cũng có quy định giá dịch vụ GD&ĐT là gồm toàn bộ chi phí tiền lương, chi phí trực tiếp, chi phí quản lý, chi phí khấu hao tài sản cố định phục vụ trực tiếp và gián tiếp hoạt động GD&ĐT theo chương trình GD&ĐT. Giá dịch vụ tuyển sinh là khoản tiền mà người dự tuyển phải nộp khi tham gia xét tuyển, thi tuyển sinh.

Thực tế, Nhà nước không thể bao cấp tất cả. Giá dịch vụ bao gồm học phí và những khoản khác mà người học phải đóng thêm theo quy định của Luật Giá. Thực hiện theo quy định của Luật Giá thì tất cả phải công khai, minh bạch.

PV: Thưa ông, như vậy, học phí và giá dịch vụ GD&ĐT là hai khái niệm khác nhau?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Hai khái niệm này đã được quy định tại nội dung sửa Điều 105, Luật Giáo dục nêu trên. Giá dịch vụ GD&ĐT ở đây được sử dụng với nghĩa là cơ chế tính đúng, tính đủ học phí. Tên gọi thì ở nước nào cũng thế, người ta cũng vẫn gọi là học phí, vấn đề chỉ là cách tính. Có những trường hợp học phí là toàn bộ chi phí, nhưng cũng có trường hợp học phí chỉ là một phần. Ví dụ, Nhà nước đặt hàng đào tạo thì phải giao đào tạo bao nhiêu người, phải có định mức và phải tính giá mới biết được. Các khoản chi tiêu của trường công tính vào giá dịch vụ đào tạo cũng phải trong phạm vi “phục vụ trực tiếp và gián tiếp hoạt động GD&ĐT theo chương trình GD&ĐT" và được tính toán đúng, không phải thích tiêu gì thì tiêu. Điều này cũng góp phần ngăn chặn lạm thu.

Giá dịch vụ thông thường lớn hơn mức học phí hiện nay. Vì vậy, hiện nhiều trường phải thu thêm ngoài học phí để đủ chi các dịch vụ khác; có nghĩa là, ngoài học phí, người học có thể còn phải đóng thêm nhiều khoản khác nữa.

“Chuyển học phí sang giá dịch vụ” chỉ là một cách nói tắt mà đầy đủ là “chuyển việc xác định học phí sang cơ chế tính giá dịch vụ”. Theo cơ chế này, học phí được tính đúng, tính đủ và ngoài khoản học phí đã được tính đúng, tính đủ thì người học không phải đóng thêm các khoản khác nữa.

Chống lạm thu

Phóng viên: Theo giải thích của ông thì việc tính giá dịch vụ GD&ĐT sẽ chống được lạm thu?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Vì trước đây chưa tính đúng, tính đủ chi phí đào tạo trong học phí nên hiện nay trường phải huy động phụ huynh đóng góp thêm để đáp ứng các dịch vụ khác, gọi là xã hội hóa. Nếu học phí được tính đúng, tính đủ thì nhà trường sẽ phải công khai minh bạch các khoản thu, chi. Khi đó, ngoài những khoản được Nhà nước bao cấp, người đi học sẽ phải đóng tiền để chi các dịch vụ khác như tuyển sinh, dịch vụ gia tăng (điều hòa, hoạt động ngoại khóa, tiền ăn bán trú…) theo cơ chế tính giá dịch vụ. Ví dụ, cấp tiểu học được miễn học phí, nhưng nhà trường vẫn phải thu thêm các khoản, như tiền ăn bán trú, tiền đồng phục, trang thiết bị phục vụ bán trú. Khi học phí được tính đủ các dịch vụ giáo dục, sẽ chống việc lạm thu đồng thời tránh tình trạng người học, phụ huynh cứ nghĩ chỉ đóng học phí là đủ thu chi cho các con, phải đóng các khoản khác nghĩa là thu thêm. Do Nhà nước chưa đủ ngân sách để hỗ trợ nhiều hơn cho giáo dục nên rất cần có sự chia sẻ giữa người học và Nhà nước. Nhưng sự chia sẻ này phải trên cơ sở giá được tính đúng, tính đủ và công khai, minh bạch. Cơ chế tính học phí theo giá dịch vụ quy định trong Luật Giá sẽ giúp giải quyết được việc đó.

PV: Không xã hội hóa, nghĩa là hội phụ huynh, hay hội cha mẹ học sinh sẽ không dính dáng gì đến các khoản thu của nhà trường?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Đúng vậy! Phụ huynh học sinh sẽ không dính dáng gì đến việc thu tiền quỹ lớp, quỹ trường nữa. Quỹ phụ huynh hoàn toàn là quỹ dân sự, các phụ huynh có thể đóng góp quỹ để liên hoan, điều đó không nằm trong quy định. Tuy nhiên, các khoản như lắp điều hòa, trang-thiết bị dạy và học sẽ do nhà trường quyết định, công khai, minh bạch theo cơ chế giá dịch vụ.

PV: Vậy, sau khi tính đúng, tính đủ chi phí vào giá dịch vụ GD&ĐT thì giữa trường công và trường tư có sự khác biệt như thế nào, thưa ông?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Trường tư thì tự tính toán trên cơ sở kinh phí đầu tư, chi phí đào tạo, chất lượng, cung cầu để công bố mức đóng góp của một bậc học cụ thể từng năm, hoặc theo giai đoạn, lộ trình một cách công khai rõ ràng và có cam kết. Trường công lập sẽ do HĐND cấp tỉnh quyết định được phép thu cái gì và thu bao nhiêu, theo đúng khung của Bộ Tài chính.

Lương giáo viên sẽ khác nhau giữa các trường đã tự chủ tài chính

PV: Khi tính đúng, tính đủ chi phí giá dịch vụ GD&ĐT thì lương của giáo viên liệu có được cải thiện hơn không?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Khi các trường tự chủ thì mức lương giáo viên cao hay thấp tùy vào uy tín, chất lượng dạy học của nhà trường. Với trường công, chế độ đãi ngộ cho giáo viên thực hiện theo ngạch bậc của Luật Viên chức. Trường tư sẽ tự cân đối thu chi để trả lương cho giáo viên theo khả năng. Tuy nhiên, xu hướng quản lý, ban hành chính sách giáo dục hiện nay là không phân biệt trường công và trường tư mà có sự cạnh tranh bình đẳng.

Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII cũng nêu rõ: Tiếp tục ưu tiên lương giáo viên, lương khởi điểm của giáo viên sẽ tính khác với hiện nay. Phụ cấp cho các ngành nghề chung không vượt quá 30%, nhưng riêng phụ cấp với giáo viên, chúng tôi đề nghị lên mức hơn 30%. Theo đánh giá của cá nhân tôi, đề nghị này được Trung ương ủng hộ và sẽ được thể hiện trong đề án lương. Tới đây, khi Bộ GD&ĐT xây dựng luật về nhà giáo thì vấn đề tiền lương của giáo viên sẽ được quy định cụ thể hơn.

PV: Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội vừa đề xuất phương án cấp ngân sách cho các dịch vụ giáo dục cơ bản ở trường công và trường tư ngang nhau, ý kiến của ông về vấn đề này như thế nào?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Tôi cho rằng hướng đó là hợp lý. Ví dụ, với mầm non thì hỗ trợ qua đầu trẻ vừa bảo đảm công bằng, an sinh tốt, vừa khuyến khích các trường tư phát triển. Quan điểm của tôi là ủng hộ điều đó. Nguyên tắc đã là phổ cập thì những người đi học phải được đối xử bình đẳng với nhau.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

CHIẾN THẮNG (ghi)