Đi lên từ "5 tự"

Cuộc trò chuyện giữa chúng tôi và NGƯT, TS Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội Tâm lý giáo dục Hà Nội, Hiệu trưởng Trường THPT Đinh Tiên Hoàng, thỉnh thoảng lại bị gián đoạn bởi những tiếng gõ cửa, những tiếng chào của học sinh. Hơn nửa đời người gắn bó với sự nghiệp trồng người, thầy Lâm luôn dành trọn tâm huyết, tình yêu cho những đứa con mà theo cách gọi của thầy là cá biệt. Giải thích về cách gọi này, thầy Lâm chia sẻ: "Khá nhiều học sinh của Trường THPT Đinh Tiên Hoàng là những em không nắm được kiến thức cơ bản từ cấp dưới; không có thói quen về nền nếp học tập, tư duy độc lập; không có khả năng tự học; 60% yếu kém về học tập, 20% yếu kém về rèn luyện đạo đức. Không những thế, học sinh của trường phần lớn có hoàn cảnh gia đình ly tán hoặc khó khăn về kinh tế".

Nhưng thầy Nguyễn Tùng Lâm quan niệm “nhân cách không chỉ được hình thành bởi những gì nghe và nói, mà chủ yếu phải được hình thành bởi chính sự nỗ lực của mỗi cá nhân”. Thầy Lâm trải lòng về hành trình cảm hóa của thầy cô trong trường đối với những đứa trẻ đặc biệt. Đó là chấp nhận những yếu kém và khách quan trong việc đánh giá học sinh; kiên trì phân tích các mặt lợi hại của từng hành vi ứng xử và để học sinh tự lựa chọn cách ứng xử sao cho phù hợp chuẩn mực xã hội; giúp các em hòa nhập tập thể, cộng đồng; gieo nhu cầu và tổ chức cho học sinh từng bước thực hiện yêu cầu giáo dục. Ở Trường THPT Đinh Tiên Hoàng, thầy Lâm cũng xây dựng và rèn phẩm chất và năng lực học sinh theo 5 “tự” là: Sống tự chủ, tự lập, tự tin, tự trọng và tự chịu trách nhiệm.

 Học sinh Trường THPT Đinh Tiên Hoàng chia sẻ với chuyên viên phòng tham vấn tâm lý học đường nhà trường.

Năm 2002, Trường THPT Đinh Tiên Hoàng là ngôi trường đầu tiên của Hà Nội thành lập phòng tham vấn tâm lý học đường. 16 năm qua, văn phòng này triển khai khá nhiều hoạt động tích cực. Ngay từ năm học đầu tiên, các em mới về trường được thầy cô trong tổ tư vấn đánh giá lại nhận thức, mục tiêu học tập để từ đó tháo gỡ những vướng mắc tâm lý. Phòng tham vấn còn có chức năng tư vấn nghề nghiệp cho 100% học sinh trong trường. 

Động lực từ kết quả giáo dục khả quan

Tận mắt chứng kiến một buổi tư vấn tâm lý của Phòng Tham vấn tâm lý của Trường THPT Đinh Tiên Hoàng, chúng tôi thấy rất rõ tính chất chuyên nghiệp trong hoạt động. Chuyên viên tham vấn Nguyễn Lan Anh chia sẻ: "Học sinh đến với phòng tham vấn có tới 60% khó khăn trong học tập,  30% khó khăn về gia đình, xã hội; gần 20% khó khăn về vấn đề tâm lý, giới tính và đặc biệt có 3,4% trường hợp có biểu hiện tâm thần". Nguyên nhân dẫn tới những khó khăn trong tâm lý của học sinh được cô Lan Anh chỉ ra là do tâm lý lứa tuổi, áp lực học tập trong giai đoạn chuyển cấp, hay do hoàn cảnh gia đình, hoặc các em chưa được quan tâm chăm sóc kịp thời và chu đáo ngay ở những bậc học dưới. Mô hình hỗ trợ, can thiệp với học sinh yếu kém của Trường THPT Đinh Tiên Hoàng là giải pháp vừa tạo nên tính chủ động tích cực học tập ở trò, vừa tạo động lực cho thầy tự bồi dưỡng.

Đến nay, nhân sự của phòng tham vấn gồm 4 cán bộ chuyên trách cùng ban giám hiệu nhà trường. Để duy trì được hoạt động của phòng tham vấn, thầy Lâm chia sẻ, nhiều khó khăn mà nhà trường gặp phải khi bắt tay vào triển khai. Đầu tiên là đội ngũ giáo viên vì họ chưa được đào tạo để phù hợp với giáo dục học sinh cá biệt. Thời gian đầu, có giáo viên sau vài ngày làm việc đã gặp hiệu trưởng xin thôi. Nhiều giáo viên sau thời gian công tác tại trường, có chút ít kinh nghiệm, thì xin chuyển trường. Bởi vậy, Trường THPT Đinh Tiên Hoàng luôn phải làm nhiệm vụ đào tạo lại giáo viên. Bên cạnh đó, cơ sở vật chất chưa ổn định. Phòng học và các hoạt động giáo dục ngoài nhà trường phải đi thuê địa điểm. Máy tính và các thiết bị dạy học chỉ mới trang bị ở mức độ tối thiểu.

Trước hàng loạt sự việc về bạo lực học đường, nguy cơ áp lực trong học tập, rối nhiễu tâm lý của học sinh... được nhắc tới nhiều thời gian qua, TS Nguyễn Tùng Lâm khẳng định vai trò của phòng tham vấn tâm lý học đường trong các trường phổ thông hiện nay là hết sức cần thiết và cấp bách. Để các phòng tham vấn tâm lý học đường hoạt động bài bản, hiệu quả, theo thầy Lâm, các phòng tham vấn cần có sự hợp tác, liên kết chặt chẽ giữa nhà tâm lý học đường và những nhà chuyên môn khác ở bên ngoài...

Bài và ảnh: NGUYỄN HOÀI