Mới chỉ dừng ở phát triển hữu cơ

Mấy ngày gần đây, những người quan tâm đến giáo dục vui mừng khi cùng lúc các cơ sở giáo dục mang đẳng cấp quốc tế được khởi công xây dựng ở Việt Nam. Đầu tiên là "Thành phố giáo dục quốc tế" được đầu tư hơn 1.000 tỷ đồng. Trong đó, ngoài các bậc học phổ thông theo chương trình quốc tế, còn có dự án được tham vọng đào tạo từ trình độ cử nhân (đại học) đến tiến sĩ (trên đại học). Đề án sẽ mang đến làn gió mới cho giáo dục-đào tạo (GD&ĐT) nói chung và GDĐH nói riêng ở Việt Nam.

Phòng dạy học trực tuyến tiêu chuẩn quốc tế của Viện Đại học Mở Hà Nội.

Tiếp theo, Trường Đại học VinUni vừa được khởi công xây dựng cũng mang chuẩn mực quốc tế, với mô hình trường đại học tư thục phi lợi nhuận, tham vọng sẽ tích hợp được các chương trình học tập mang tinh hoa của GDĐH trên thế giới. VinUni sẽ tập trung đào tạo ba lĩnh vực trọng điểm theo tiêu chuẩn quốc tế như: Kinh doanh, công nghệ và khoa học sức khỏe. Theo đề án thì VinUni sẽ có các hình thức hợp tác và liên kết đào tạo với khoảng 20 trường đại học hàng đầu của thế giới.

Bên cạnh việc phát triển các cơ sở GDĐH theo chuẩn quốc tế, những năm gần đây, hợp tác giáo dục với các nước có nền giáo dục tiên tiến trên thế giới cũng có nhiều kết quả tích cực. Riêng năm 2017, Bộ GD&ĐT đã cử hơn 1.700 học sinh đi du học nước ngoài, đồng thời tiếp nhận về nước hơn 1.200 du học sinh. Việc hợp tác trong đào tạo quốc tế cũng được triển khai hiệu quả khi có hơn 15.000 lưu học sinh của 56 quốc gia đang theo học đại học và sau đại học tại Việt Nam. Cũng trong năm, Bộ GD&ĐT đã cấp phép mới cho 20 chương trình liên kết đào tạo quốc tế tại Việt Nam. Số chuyên gia, giảng viên nước ngoài đang giảng dạy tại các cơ sở GDĐH Việt Nam khoảng hơn 3.200 người. Nhiều cơ sở GDĐH đã hợp tác hiệu quả với các cơ sở giáo dục quốc tế uy tín trên thế giới.

Với sự phát triển của các cơ sở đào tạo trình độ đại học mang tầm cỡ quốc tế ngay ở Việt Nam và những kết quả từ các chương trình liên kết đào tạo nước ngoài, chúng ta hoàn toàn có quyền kỳ vọng vào một tương lai hội nhập quốc tế của GDĐH. Tuy nhiên, cũng cần phải lưu ý rằng, trước mắt, đó mới chỉ là sự phát triển một cách hữu cơ về số lượng. Còn chất lượng GDĐH và hội nhập quốc tế không chỉ phụ thuộc vào cơ sở vật chất, vào đội ngũ nhà giáo mà còn là sự thay đổi về tư duy làm giáo dục ở bậc đại học và phương thức đào tạo.

Cần đổi mới mạnh mẽ

Trong buổi khởi công xây dựng "Thành phố giáo dục quốc tế" tại Quảng Ngãi, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ cho biết: Hiện nay, học sinh, sinh viên Việt Nam sang nước ngoài du học ngày càng tăng. Do đó, lượng ngoại tệ đầu tư ra nước ngoài cho giáo dục của các gia đình Việt Nam tính sơ bộ phải tốn vài tỷ đô la mỗi năm.

Không chỉ đơn thuần con số vài tỷ đô la mà người đứng đầu ngành GD&ĐT đưa ra, việc chưa có được các mô hình GDĐH quốc tế ngay tại Việt Nam còn là một trong những nguyên nhân dẫn đến "chảy máu chất xám", vì có một số lượng không nhỏ du học sinh sau khi học xong không trở về nước.

Ông Ousmane Dione, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, cho rằng: Việt Nam được ghi nhận ở tầm quốc tế và đã được Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế thế giới đánh giá cao trên bảng chỉ số. Theo đó, công dân Việt Nam ở tuổi 15 có năng lực cao hơn mức trung bình của các nước có nền kinh tế phát triển. Tuy nhiên, chất lượng nhân lực trẻ của Việt Nam lại chưa tốt. Ông Ousmane Dione cho rằng, điều đó nằm ở chính chất lượng GDĐH chưa tương xứng.

Nguyên nhân của sự chưa tương xứng trên có lẽ nằm một phần ở chất lượng giáo dục chưa vươn tới tầm quốc tế và quá trình hội nhập quốc tế của GDĐH Việt Nam mới chỉ là bước khởi đầu. Các cơ sở GDĐH trong nước chưa có được một chiến lược lâu dài trong xây dựng chuẩn đào tạo quốc tế. Việc triển khai đào tạo theo mô hình GDĐH quốc tế cũng chỉ mới tập trung ở một vài trường lớn. Hay vẫn có tình trạng đào tạo quốc tế nhưng không toàn diện ngay trong một cơ sở đào tạo.

Để giải bài toán này, chúng ta phải bắt đầu từ đâu? Trao đổi với báo chí bên lề hội thảo tham vấn về chiến lược phát triển GDĐH Việt Nam, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ thêm một lần nữa khẳng định về đường lối cho GDĐH: GDĐH hiện nay phải phát triển theo hướng hội nhập quốc tế để từng bước nâng cao chất lượng hệ thống giáo dục quốc gia. 

Trước mắt, tư duy hội nhập quốc tế trong lĩnh vực GDĐH đã có những thay đổi. Đây là bước khởi đầu quan trọng nhất. Nhưng để chuẩn bị tốt cho GDĐH hội nhập hiệu quả, chúng ta cần tiếp tục đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong nghiên cứu khoa học, liên kết đào tạo; phát triển các không gian giáo dục kết nối; tăng cường hợp tác với các nước về tài nguyên giáo dục cũng như tích cực trao đổi giảng viên, cán bộ quản lý với các nước có nền GDĐH tiên tiến...

Bên cạnh các chính sách chung thì chính các cơ sở GDĐH cũng phải chuẩn bị tâm thế sẵn sàng để vươn ra thế giới. Điều này đòi hỏi các trường đại học phải sẵn sàng đương đầu với thử thách, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu về đào tạo nguồn nhân lực với chuẩn chất lượng quốc tế. Các cơ sở GDĐH cần khẳng định được chất lượng đào tạo để đạt được các tiêu chuẩn quốc tế, xây dựng được thương hiệu đào tạo của mình. 

Rõ ràng, để đạt được chuẩn quốc tế trong GDĐH, chúng ta phải mất thêm thời gian. Đổi lại điều đó, khi GDĐH hội nhập, chúng ta sẽ có nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu xây dựng đất nước trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, đưa đất nước hòa nhập cùng xu thế phát triển chung của thế giới.

Bài và ảnh: ANH VŨ