Pà Thẻn là một dân tộc ít người sống tập trung tại một số xã của tỉnh Hà Giang, với tổng dân số chỉ xấp xỉ 5.000 người. So với dân số Việt Nam, dân tộc Pà Thẻn chỉ chiếm một lượng rất nhỏ bé. Tuy vậy, trong suốt cuộc mưu sinh gắn bó với núi rừng, người Pà Thẻn đã tạo cho mình sắc màu văn hóa riêng rất đặc trưng, từ trang phục, tập quán, lối sống, đến tín ngưỡng và những sự kiện văn hóa. Trong đó, phải kể đến Lễ hội Nhảy Lửa độc đáo có một không hai của người Pả Thẻn. Có thể có nhiều du khách đã từng nghe, từng xem các đoạn video giới thiệu về Lễ hội Nhảy Lửa nhưng chắc hẳn có rất ít người được mục sở thị những nghi thức đặc biệt này. Mới đây, Công ty HanoiRedtours đã xây dựng hành trình đặc biệt tới Hà Giang với điểm nhấn chính là Lễ hội Nhảy Lửa của dân tộc Pà Thẻn. Du khách không còn phải chờ tới dịp Tết đến, Xuân về mới có thể thưởng thức lễ hội độc đáo này. Tuy nhiên, nếu có cơ hội ghé thăm Hà Giang những ngày đầu Xuân, lại được đắm chìm trong không khí náo nhiệt của Lễ hội Nhảy lửa, thì quả là một trải nghiệm tuyệt vời đối với mỗi du khách.
Lễ hội nhảy lửa của người Pà Thẻn thường được tổ chức hằng năm lúc giao thời năm cũ và năm mới, vào dịp thu hoạch vụ mùa khoảng tháng 10, tháng 11 âm lịch đến ngày rằm tháng Giêng. Theo quan niệm của họ, tổ chức lễ nhảy lửa lúc này nhằm tạ ơn trời đất, thần linh đã cho một mùa vụ tươi tốt và cũng cầu chúc cho một vụ mùa năm sau, đống lửa sẽ mang lại sự ấm áp, may mắn xua đi cái khắc nghiệt của mùa đông đang tới.
Những anh chàng thanh niên nhảy lửa rất hăng say và mạnh mẽ. Ảnh: hagiangonline.net.
Để có thể tổ chức lễ hội này, ông thầy phải làm lễ để xin phép tổ tiên, xin phép thần lửa, thần nước cho dân làng được tổ chức trò chơi. Một đống lửa lớn được đốt lên trên khoảng sân rộng và thầy mo bắt đầu làm lễ. Trong 30 đến 40 phút đầu, thầy cúng sẽ thực hiện các bài ca nghi lễ. Sau khi thầy kết thúc các nghi lễ ban đầu thì cũng là lúc cơ thể của những người tham gia nhảy lửa bắt đầu rung lên. Thời điểm này báo hiệu họ sắp có sức mạnh, sắp có sự dũng cảm để nhảy vào những đám than hồng đang ở độ rực rỡ nhất, nóng bỏng nhất.
Păng…păng…păng, tiếng gõ đều đều của thanh tre trong tay thầy cúng, các động tác lắc lư của các chàng trai mạnh dần. Họ bắt đầu nhảy lò cò và tiến ra gần đống lửa. Một nguồn năng lượng nào đó nâng bổng người thanh niên nhảy bật lên bằng cả hai chân và lao vào giữa đống lửa cháy rừng rực.
Cứ hai mươi phút lại có một đợt nhảy, vũ điệu nhảy lửa càng về sau càng sôi động. Dần dần, không chỉ có các thanh niên trực tiếp làm lễ xin phép tham gia, mà ngay cả khán giả reo hò xung quanh cũng nhập cuộc.
Trong cuộc vui, lửa còn chưa tàn, đôi chân của các chàng trai Pà Thẻn còn chưa ngưng nghỉ. Nhưng khi lửa đã tàn, than đã nguội, nhiều người trong số họ vẫn muốn nhảy vào những đám than còn li ti cháy.
Lễ hội nhảy lửa thần bí, hoang dại mang màu sắc tâm linh và huyền bí là một trong những nét đẹp văn hóa độc đáo được dân tộc Pà Thẻn giữ gìn cho đến ngày nay. Lửa hồng cháy trong tiết trời mùa Xuân như báo hiệu một mùa Xuân mới đầm ấm, yên vui đến với mọi nhà.
HỒNG THỦY