Nằm trọn trong vùng lõi Vườn Quốc gia Ba Bể, Pác Ngòi là địa bàn cư trú chủ yếu của đồng bào dân tộc Tày. Đến đây, du khách sẽ được thưởng ngoạn cảnh đẹp thiên nhiên, được chiêm ngưỡng những ngôi nhà sàn cổ, nghe những làn điệu then, sli, lượn còn khá nguyên bản và ấn tượng. Bên cạnh đó, du khách còn được hòa mình vào những hoạt động văn hóa mang đậm nét đặc trưng của bà con các dân tộc nơi đây như dệt thổ cẩm, đóng thuyền độc mộc, nấu rượu hay đan chài lưới; khám phá những cảnh quan thiên nhiên kỳ thú, như: Hồ Ba Bể, động Puông, thác Đầu Đẳng...
    |
 |
| Đồng bào dân tộc Tày ở Pác Ngòi biểu diễn văn nghệ phục vụ du khách. |
Vào mùa xuân, du khách còn được chìm đắm trong không gian những sắc màu của Lễ hội hồ Ba Bể được tổ chức vào mồng 9 và 10 tháng Giêng hằng năm. Một không gian văn hóa đặc trưng diễn ra ở bãi bồi giữa lòng hồ. Tại đây hội tụ những tinh hoa văn hóa của các dân tộc tỉnh Bắc Kạn với những gam màu rực rỡ của sắc phục, cùng phong vị hấp dẫn của những món ẩm thực đậm chất núi rừng như: Măng, mộc nhĩ, bánh khảo, bánh trời, trứng nhuộm màu... Và đặc biệt, trong suốt thời gian diễn ra lễ hội, du khách được tham gia các trò chơi truyền thống như: Đua thuyền, ném còn, đấu vật, bắn cung, biểu diễn hát múa.
Trước đây, người dân ở Pác Ngòi chủ yếu sinh sống và thu nhập bằng nghề nông, chài lưới. Trong khoảng 10 năm trở lại đây, khách du lịch đến hồ Ba Bể và các khu vực lân cận ngày càng ưa thích loại hình du lịch cộng đồng và nghỉ tại nhà sàn của các gia đình. Thôn Pác Ngòi hiện vẫn lưu giữ nhiều ngôi nhà sàn cổ, kiểu dáng độc đáo mang đặc trưng văn hóa của đồng bào dân tộc Tày. Bà con trong thôn đã khai thác thế mạnh này để phát triển du lịch cộng đồng, đầu tư dịch vụ nhà nghỉ, thuyền xuồng để phục vụ khách du lịch. Thôn có hơn 90 hộ, trong đó có 40 hộ đã xây dựng mô hình nhà nghỉ và dịch vụ ăn uống cho khách du lịch ngay tại nhà với các món ăn mang đậm văn hóa ẩm thực của đồng bào dân tộc miền núi, như các món ăn từ cơm lam, thịt gà đồi, tép chua, cá nướng, cá chép hồ om măng chua, rau rớn, rượu ngô... Với dịch vụ này, nhiều gia đình đã có nguồn thu nhập khá, mở rộng phát triển dịch vụ phục vụ du khách.
Để gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống, hiện nay xã Nam Mẫu có 8 đội văn nghệ hát then, đàn tính của người Tày và múa khèn của người Mông để biểu diễn phục vụ du khách. Đội văn nghệ đầu tiên được thành lập năm 2007 từ Dự án Bảo tồn giá trị truyền thống văn hóa thôn Pác Ngòi. Những hoạt động du lịch cộng đồng này không những giới thiệu, quảng bá văn hóa đặc sắc của dân tộc địa phương đến với du khách gần xa mà còn tạo công ăn việc làm cho người dân, đồng thời nâng cao nhận thức về du lịch đối với cộng đồng dân cư, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.
Bài và ảnh: MINH ĐỨC