“Tự chủ chiến lược” - bước phát triển trong kỷ nguyên vươn mình - Bài 3: Tự chủ toàn diện trước biến động thời cuộc

Sự khác biệt căn bản giữa “độc lập, tự chủ” và “tự chủ chiến lược” trước hết ở chỗ: “Độc lập, tự chủ” là khả năng tự quyết con đường phát triển của quốc gia, không để bị chi phối hay lệ thuộc từ bên ngoài; còn “tự chủ chiến lược” là năng lực chủ động hoạch định, dự báo và lựa chọn hướng đi, tạo dựng điều kiện và nguồn lực để thúc đẩy lợi ích quốc gia trong môi trường quốc tế nhiều biến động, cạnh tranh. Ở cấp độ này, Đảng ta không chỉ giữ vững quyền tự quyết mà còn làm chủ phương thức thực hiện quyền đó trên cơ sở tầm nhìn chiến lược, sức mạnh nội sinh và vị thế quốc tế của đất nước.

Đông đảo nhân dân chào đón các khối của LLVT diễu duyệt trên đường phố sau Lễ kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ ngày 7-5-2024. Ảnh: HẢI HUY

Tư duy “tự chủ chiến lược” của Đảng thể hiện ở năng lực lãnh đạo toàn diện, thống nhất giữa tầm nhìn phát triển lâu dài và những quyết sách cụ thể trong từng giai đoạn. Đó là khả năng xác định đúng mục tiêu, con đường phát triển đất nước trên cơ sở lợi ích căn bản, lâu dài của dân tộc; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, đồng thời chủ động thích ứng với những biến động của thời đại. Đây là tầm tư duy vượt lên cách tiếp cận ứng phó tình huống, hướng tới chủ động kiến tạo tương lai bằng sự nhất quán trong định hướng, vững vàng về nguyên tắc và linh hoạt về sách lược. Năng lực ấy được thể hiện xuyên suốt trên tất cả các lĩnh vực, tạo nên sức mạnh tổng hợp, bảo đảm cho đất nước phát triển ổn định, bền vững và vững vàng trước mọi biến động.

Trên lĩnh vực chính trị: “Tự chủ chiến lược” trước hết và quan trọng nhất là năng lực của Đảng, Nhà nước làm chủ chế độ chính trị, đường lối phát triển và mô hình tổ chức quyền lực nhà nước, bảo đảm mọi định hướng lớn của đất nước xuất phát từ ý chí và lợi ích của nhân dân. Đồng thời, đó còn là khả năng chủ động xây dựng, củng cố và phát triển hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, đủ sức lãnh đạo và quản trị đất nước, giữ vững ổn định chính trị-xã hội và định hướng xã hội chủ nghĩa. “Tự chủ chiến lược” về chính trị đòi hỏi hệ thống chính trị có năng lực tự điều chỉnh, tự hoàn thiện và thích ứng với những biến động nhanh của thời đại; có khả năng dự báo, xử lý hiệu quả các thách thức. Một nền chính trị có “tự chủ chiến lược” là nền chính trị kết hợp hài hòa giữa bản lĩnh kiên định và năng lực đổi mới; vừa độc lập trong hoạch định đường lối vừa linh hoạt trong ứng xử đối ngoại; qua đó củng cố quyền làm chủ của nhân dân, sự ổn định của chế độ và vị thế chính trị độc lập của Việt Nam trong trật tự thế giới mới.

Trên lĩnh vực kinh tế: “Tự chủ chiến lược” thể hiện ở năng lực chủ động tham gia, định hình và nâng cao vị thế của nền kinh tế Việt Nam trong hệ thống kinh tế toàn cầu. Đó không chỉ là việc hội nhập sâu rộng, mở rộng quan hệ thương mại, đầu tư mà còn là khả năng tham gia một cách chủ động, hiệu quả và có vị thế trong các chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị sản xuất và thị trường chiến lược; từng bước chuyển từ vị thế tham gia thụ động sang vị thế có ảnh hưởng, có khả năng định hình và dẫn dắt những mắt xích quan trọng trong mạng lưới kinh tế khu vực cũng như thế giới. “Tự chủ chiến lược” về kinh tế đòi hỏi nền kinh tế có đủ sức chống chịu trước mọi cú sốc, biến động và rủi ro toàn cầu, duy trì ổn định vĩ mô, các cân đối lớn và năng lực tự phục hồi.

Nền tảng của năng lực đó chính là an ninh lương thực, an ninh năng lượng, khả năng tự chủ công nghệ, làm chủ tri thức và đổi mới sáng tạo, cùng với sức cạnh tranh của doanh nghiệp và nguồn nhân lực chất lượng cao. Một nền kinh tế có “tự chủ chiến lược” là nền kinh tế biết tận dụng xu thế toàn cầu hóa, nắm bắt cơ hội từ chuyển dịch chuỗi cung ứng, từ sự phát triển của khoa học-công nghệ để thúc đẩy tăng trưởng, đồng thời luôn giữ vững quyền chủ động trong hoạch định chính sách, trong lựa chọn đối tác và trong bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc. Nói cách khác, “tự chủ chiến lược” về kinh tế không chỉ là khả năng đứng vững trước biến động mà còn là năng lực vươn lên chi phối, góp phần định hình trật tự kinh tế mới, đưa đất nước từ vị thế hội nhập sang vị thế kiến tạo.

Trên lĩnh vực văn hóa, xã hội và phát triển con người: “Tự chủ chiến lược” thể hiện ở năng lực chủ động xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, coi con người vừa là trung tâm vừa là chủ thể sáng tạo, nguồn lực và mục tiêu của phát triển. Giữ vững độc lập, tự chủ về văn hóa là nền tảng tinh thần của tự chủ chiến lược, là cơ sở hình thành bản lĩnh, cốt cách và sức mạnh nội sinh của dân tộc. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập văn hóa sâu rộng, Đảng xác định phải phát huy mạnh mẽ giá trị văn hóa truyền thống, kết hợp hài hòa giữa kế thừa và đổi mới, giữa bản sắc dân tộc và tinh hoa nhân loại; đồng thời kiên định bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, củng cố hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị gia đình và hệ giá trị con người Việt Nam thời kỳ mới. Một nền văn hóa có “tự chủ chiến lược” không chỉ đủ sức bảo vệ bản sắc và định hướng phát triển của mình mà còn tạo ra sức lan tỏa, ảnh hưởng tích cực của Việt Nam, của giá trị con người Việt Nam đối với thế giới, qua đó gia tăng “sức mạnh mềm” quốc gia cũng như vị thế văn hóa của đất nước.

Trên lĩnh vực quốc phòng, an ninh: “Tự chủ chiến lược” thể hiện ở năng lực chủ động xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân vững chắc, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, từ khi nước chưa nguy; chủ động dự báo, nhận diện sớm nguy cơ, thách thức đối với độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và chế độ xã hội chủ nghĩa; chuẩn bị đầy đủ tiềm lực, lực lượng và thế trận để không bị động, bất ngờ trong mọi tình huống. “Tự chủ chiến lược” còn thể hiện ở việc kết hợp chặt chẽ giữa sức mạnh chính trị, tinh thần, kinh tế, khoa học-công nghệ và sức mạnh quân sự, phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc; ở khả năng kết hợp nhuần nhuyễn giữa “thế” và “lực”, giữa phòng thủ và răn đe, giữa sức mạnh nội sinh và sức mạnh thời đại. Quan trọng hơn, đó còn là năng lực chủ động tham gia định hình môi trường quốc phòng, an ninh khu vực và thế giới, tích cực kiến tạo, góp phần giữ vững hòa bình, ổn định, ngăn ngừa xung đột, thúc đẩy hợp tác và phát triển; nêu cao giá trị của hòa bình, công lý và luật pháp quốc tế. Có như vậy, chúng ta vừa đủ sức mạnh để tự bảo vệ mình vừa có uy tín, trách nhiệm và tầm ảnh hưởng trong việc gìn giữ hòa bình, ổn định khu vực cũng như tạo dựng môi trường quốc tế thuận lợi cho phát triển.

Giàn cẩu bánh lốp Hybrid hiện đại vận hành tại cảng Tân Cảng - Cát Lái (TP Hồ Chí Minh). Ảnh: TRUNG KIÊN

Trên lĩnh vực đối ngoại: “Tự chủ chiến lược” thể hiện ở năng lực của Việt Nam chủ động định hình và thực thi đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác, phát triển; vì lợi ích quốc gia, dân tộc, đồng thời tích cực đóng góp vào hòa bình, ổn định và phát triển bền vững của khu vực cũng như thế giới. Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, “tự chủ chiến lược” về đối ngoại không chỉ dừng ở việc giữ thế cân bằng mà còn là khả năng chủ động mở rộng và định hình các không gian hợp tác mới, tham gia sâu hơn vào cấu trúc khu vực, làm sâu sắc các mối quan hệ đối tác, nâng cao vai trò, vị thế, ảnh hưởng của Việt Nam trên các diễn đàn quốc tế. Một đường lối đối ngoại có “tự chủ chiến lược” là đường lối biết kiên định nguyên tắc, linh hoạt trong sách lược; biết tận dụng cơ hội từ xu thế hợp tác, hóa giải thách thức của cạnh tranh; giữ vững độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, đồng thời tạo dựng môi trường quốc tế thuận lợi, củng cố thực lực và sức mạnh tổng hợp của đất nước. Thực lực quốc gia là nền tảng, chủ động hội nhập là phương thức, bảo vệ và phát triển lợi ích dân tộc là mục tiêu cao nhất-đó là tinh thần xuyên suốt của “tự chủ chiến lược” trong đối ngoại Việt Nam hiện nay.

Như vậy, tư duy “tự chủ chiến lược” là bước phát triển mới trong nhận thức và năng lực lãnh đạo của Đảng, thể hiện bản lĩnh, tầm nhìn và khả năng chủ động định hình con đường phát triển đất nước trong thời đại nhiều biến động. “Tự chủ chiến lược” không chỉ là giữ vững độc lập, tự chủ mà còn là năng lực chủ động kiến tạo, định hướng, dẫn dắt sự phát triển, bảo đảm cho Việt Nam phát triển bền vững và từng bước nâng cao vai trò, vị thế trên trường quốc tế.

(còn nữa)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Cuộc thi viết Vững bước dưới cờ Đảng xem các tin, bài liên quan.