“Tự chủ chiến lược” - bước phát triển trong kỷ nguyên vươn mình - Bài 1: Từ độc lập, tự chủ đến “tự chủ chiến lược”

Trong suốt chiều dài lịch sử của dân tộc, tinh thần độc lập, tự chủ là "sợi chỉ đỏ" xuyên suốt trong tư duy dựng nước và giữ nước của ông cha ta; là "ngọn lửa" nuôi dưỡng ý chí quật cường, bất khuất của dân tộc Việt Nam. Từ thời Văn Lang-Âu Lạc đến các triều đại sau, tinh thần ấy luôn tỏa sáng trong từng trang sử chống ngoại xâm, trong đường lối trị quốc, trong nghệ thuật “dựng nước đi đôi với giữ nước”. Nhờ đó mà dân tộc ta đã vượt qua mọi thử thách, giữ vững giang sơn, xã tắc, khẳng định bản lĩnh và vị thế trong lịch sử nhân loại.

Kế thừa và phát huy truyền thống quý báu đó, ngay từ khi ra đời, Đảng ta đã xác định độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội (CNXH) là con đường và mục tiêu, lý tưởng của cách mạng Việt Nam. Đảng coi độc lập, tự chủ không chỉ là nguyên tắc chiến lược mà còn là phương châm hành động xuyên suốt, là tiêu chí để hoạch định mọi đường lối, chủ trương, chính sách trong từng giai đoạn phát triển của đất nước. Gần một thế kỷ lãnh đạo cách mạng, Đảng luôn kiên định và sáng tạo, không ngừng bổ sung, phát triển nội dung và giá trị của tư tưởng độc lập, tự chủ cho phù hợp với yêu cầu của từng thời kỳ. Qua mỗi giai đoạn phát triển của đất nước, đường lối độc lập, tự chủ ngày càng được mở rộng và nâng cao, thể hiện tầm nhìn, bản lĩnh và trí tuệ của Đảng trong việc kết hợp hài hòa giữa truyền thống dân tộc với yêu cầu, xu thế của thời đại.

Đường lối kháng chiến “toàn dân, toàn diện, trường kỳ, tự lực cánh sinh” góp phần quan trọng để dân tộc Việt Nam giành thắng lợi trong sự nghiệp giải phóng dân tộc. Ảnh tư liệu: Ngày 6-12-1953, Bộ Chính trị tổ chức cuộc họp quyết định mở Chiến dịch Điện Biên Phủ.

Trong kỷ nguyên độc lập, tự do và xây dựng CNXH (1930-1975), đường lối độc lập, tự chủ của Đảng gắn liền với sứ mệnh lãnh đạo nhân dân tiến hành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, đánh đổ ách thống trị của thực dân, phong kiến, giành độc lập, thống nhất Tổ quốc. Ngay khi thành lập, trong “Chánh cương vắn tắt”, Đảng đã xác định mục tiêu chiến lược: “Làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản”, đồng thời nhấn mạnh: “Làm cho nước Nam được hoàn toàn độc lập”. Luận cương chính trị tháng 10-1930 của Đảng tiếp tục khẳng định nhiệm vụ cốt yếu của cách mạng tư sản dân quyền là làm cho “Xứ Đông Dương hoàn toàn độc lập, thừa nhận dân tộc tự quyết”. Nguyễn Ái Quốc là người thấu cảm nỗi đau của việc mất tự do, tự chủ: “Trên đời nghìn vạn điều cay đắng/ Cay đắng chi bằng mất tự do?/ Mỗi việc mỗi lời không tự chủ/ Để cho người dắt tựa trâu bò!” (theo Hồ Chí Minh toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia-Sự thật, tập 3, trang 366).

Từ một nước thuộc địa nửa phong kiến, với ý chí quyết tâm làm chủ vận mệnh của mình, dưới sự lãnh đạo của Đảng, dân tộc Việt Nam đã kiên cường đấu tranh lật đổ ách thống trị của thực dân, phong kiến, giành được độc lập, tự do. Tinh thần ấy đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định trong Tuyên ngôn độc lập: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”.

Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, tinh thần độc lập, tự chủ trở thành nội dung cốt lõi trong đường lối kháng chiến của Đảng. Dù luôn trân trọng và tranh thủ sự giúp đỡ quốc tế, Đảng vẫn kiên định đường lối kháng chiến “toàn dân, toàn diện, trường kỳ, tự lực cánh sinh”, với tinh thần “đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”. Chính vì thế, dân tộc ta đã làm nên những chiến công vĩ đại, giành lại và bảo vệ vững chắc nền độc lập, thống nhất đất nước. Từ tư tưởng “không có gì quý hơn độc lập, tự do”, Đảng đã biến khát vọng thành hiện thực, kết tinh thành bản lĩnh Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh.

Trong kỷ nguyên thống nhất, đổi mới và phát triển đất nước (1975-2025), đường lối độc lập, tự chủ tiếp tục được Đảng khẳng định và phát triển thành định hướng nhất quán trong lãnh đạo đất nước. Đại hội VI của Đảng-mốc son khởi đầu công cuộc đổi mới-xác định: Tiếp tục giương cao ngọn cờ hòa bình, độc lập dân tộc và CNXH;... giữ vững độc lập, tự chủ, tăng cường hợp tác quốc tế, ra sức làm tròn nhiệm vụ dân tộc và làm tốt nghĩa vụ quốc tế đối với nhân dân thế giới...

Trong bối cảnh đất nước vừa ra khỏi chiến tranh, bị bao vây, cấm vận, kinh tế kiệt quệ, quan điểm trên thể hiện rõ bản lĩnh và tầm nhìn chiến lược của Đảng: Kiên định độc lập, tự chủ, phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc, đồng thời chủ động mở cửa, hội nhập, hợp tác vì hòa bình và phát triển.

Sau sự sụp đổ của mô hình CNXH ở Đông Âu và Liên Xô, phong trào cách mạng thế giới chịu những tổn thất nặng nề; con đường đi lên CNXH của nước ta đứng trước những thử thách chưa từng có. Trong bối cảnh ấy, Đảng ta vẫn kiên định con đường đã lựa chọn. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH (1991) khẳng định: “Nắm vững ngọn cờ độc lập dân tộc và CNXH. Đó là bài học xuyên suốt của cách mạng nước ta. Độc lập dân tộc là điều kiện tiên quyết để thực hiện CNXH, và CNXH là cơ sở bảo đảm vững chắc cho độc lập dân tộc”; đồng thời chỉ rõ: “Chúng ta phải tiếp tục nâng cao ý chí tự lực, tự cường, phát huy mọi tiềm năng vật chất và trí tuệ của dân tộc đồng thời mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế, tìm tòi bước đi, hình thức và biện pháp thích hợp xây dựng thành công CNXH”. Tư duy của Đảng về độc lập, tự chủ được phát triển ở tầm cao mới: Không chỉ giữ vững chủ quyền quốc gia mà còn là năng lực tự cường toàn diện trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, văn hóa. 

Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm các chiến sĩ lực lượng phòng không bảo vệ Thủ đô Hà Nội, năm 1966. Ảnh tư liệu

Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH (bổ sung, phát triển năm 2011) tiếp tục nhấn mạnh: “Trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng cần kiên định ý chí độc lập, tự chủ và nêu cao tinh thần hợp tác quốc tế; phát huy cao độ nội lực, đồng thời tranh thủ ngoại lực, kết hợp yếu tố truyền thống với yếu tố hiện đại”.

Nhờ kiên định đường lối độc lập, tự chủ, Đảng đã lãnh đạo đất nước vượt qua khủng hoảng, chấm dứt bao vây, cấm vận, mở rộng đối ngoại, chủ động hội nhập quốc tế, đưa Việt Nam từ nước nghèo, lạc hậu trở thành quốc gia có thu nhập trung bình cao, vị thế quốc tế ngày càng được khẳng định. Độc lập, tự chủ trở thành nguồn sức mạnh nội sinh giúp đất nước vững vàng trước những biến động của thời cuộc, khơi dậy khát vọng phát triển và khẳng định trí tuệ Việt Nam trong thời kỳ hội nhập.

Bước vào kỷ nguyên phát triển mới-kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, đất nước ta đang đứng trước những vận hội lớn để phát triển nhanh, bền vững, nâng cao tiềm lực và khẳng định vị thế quốc gia trong một thế giới nhiều biến động. Đây là thời điểm lịch sử, khi khát vọng về một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng đang hội tụ đủ điều kiện để trở thành hiện thực. Bối cảnh mới với vận hội và thách thức đan xen đòi hỏi Đảng ta phải tiếp tục đổi mới tư duy lý luận, tầm nhìn chiến lược. Trong đó, đường lối độc lập, tự chủ được nâng lên tầm cao mới-“tự chủ chiến lược”, nhằm đáp ứng yêu cầu của thời đại và hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước bền vững, hùng cường.

Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII trình Đại hội lần thứ XIV của Đảng đã nêu rõ chủ đề: “Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, chung sức, đồng lòng thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030; tự chủ chiến lược, tự cường, tự tin, tiến mạnh trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc vì hòa bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên CNXH”.

“Tự chủ chiến lược” là sự kế thừa và phát triển tất yếu của đường lối độc lập, tự chủ trong điều kiện mới. Nếu độc lập, tự chủ là nền tảng để giữ vững chủ quyền, tự quyết con đường phát triển thì “tự chủ chiến lược” là bước phát triển cao hơn, thể hiện năng lực làm chủ vận mệnh quốc gia trong thế giới đầy biến động, biết định vị đúng vị thế, lựa chọn đúng hướng đi và chủ động điều chỉnh phù hợp với yêu cầu thời đại. Đó là bước phát triển biện chứng từ bản lĩnh kiên định đến năng lực kiến tạo, thể hiện trí tuệ, tầm nhìn và bản lĩnh của Đảng ta trong kỷ nguyên mới.                                                                                             

(còn nữa)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Cuộc thi viết Vững bước dưới cờ Đảng xem các tin, bài liên quan.