Trong nhiều năm qua, tại các xã, thị trấn biên giới của tỉnh Hà Giang trước đây (nay là tỉnh Tuyên Quang), tình trạng người dân tái mù chữ hoặc không theo kịp chương trình học trên lớp diễn ra rất nhiều. Đó chính là lý do để các lớp xóa mù chữ do Bộ đội Biên phòng Hà Giang phối hợp với các ngành, địa phương tổ chức.

Còn nhớ, sau cuộc chiến đấu bảo vệ biên cương Tổ quốc, đội ngũ giáo viên thuộc ngành giáo dục của tỉnh Hà Giang chưa vươn xa tới các bản làng vùng sâu, vùng xa biên giới. Nhiệm vụ xóa mù chữ cho bà con và những lớp phổ cập cho trẻ trong độ tuổi ở các xã, thị trấn biên giới đều do Bộ đội Biên phòng Hà Giang đảm nhận.

“Thầy giáo Biên phòng” trên đường đến lớp học buổi tối.

Để thực hiện chương trình, “thầy giáo” được lựa chọn ở các Đồn Biên phòng và được tập huấn về giảng dạy. Những “thầy giáo quân hàm xanh” đều đặt cho mình 2 trách nhiệm lớn lao là thực hiện tốt nhiệm vụ chuyên môn của đơn vị và mang cái chữ về bản làng, truyền cho người dân những kiến thức trong cuộc sống.

Những năm 1993-1997, ở 34 xã, thị trấn biên giới của tỉnh Hà Giang ngày ấy có hàng trăm lớp học xóa mù chữ, lớp phổ cập tiểu học do Bộ đội Biên phòng đảm nhiệm. Ngày đêm, các “thầy giáo Biên phòng” lại "gánh cái chữ" của Đảng, của Bác Hồ ngược núi đem đến cho dân bản.

Nhiều học sinh nghèo đã phải bỏ dở giữa chừng để ở nhà giúp cha mẹ những công việc hằng ngày, chăn bò cắt cỏ. Đã không ít lần những thầy giáo Biên phòng phải tìm đến tận nhà xin cha mẹ cho học trò được đi học trở lại, hoặc hỗ trợ thêm một phần chi phí, dù chính người lính biên phòng khi ấy cũng chẳng dư dả gì.

Để có những buổi lên lớp thành công, bằng kinh nghiệm bản thân, bằng vốn sống, các “thầy giáo Biên phòng” lại tranh thủ thời gian học tiếng dân tộc, qua sách báo và các đồng nghiệp.

Những thầy giáo Trần Minh Tuấn (Đồn Biên phòng Săm Pun); Vàng Thống Mìn (Đồn Biên phòng Bạch Đích); Nguyễn Hữu Dậu; Hà Khắc Kim, Nguyễn Văn Hào (Đồn Biên phòng Lũng Cú); Đỗ Hồng Vinh (Đồn Biên phòng Lũng Làn)…thời đó là những người “trong tốp” tham gia dạy nhiều lớp, có nhiều học sinh nhất.

Một tiết học của lớp xóa mù chữ  tại xã Lao Chải, do Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Thanh Thủy phối hợp với giáo viên xã giảng dạy. 

Tham gia lớp học xóa mù chữ, bà con đều khoe rằng “Nhờ lớp học mà chúng tôi biết đọc, hiểu thêm pháp luật, biết tính toán phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, dần xóa bỏ hủ tục lạc hậu".

Nơi những điểm trường xưa, nay là những ngôi trường mới khang trang, đẹp hơn. Các “thầy giáo Biên phòng”, người vẫn trong quân ngũ, hoặc đã chuyển công tác, cũng có người về nghỉ chế độ. Những học trò nay đã trưởng thành. Người là giáo viên, làm cán bộ xã, cũng có người là chiến sĩ Biên phòng nhưng chắc hẳn sâu đậm nhất trong mỗi học trò và bà con nơi biên giới ấy là hình ảnh những “Thầy giáo quân hàm xanh” mộc mạc, không quản ngại nắng mưa, núi cao, chấp nhận bao nhiêu khó khăn thiếu thốn, lặng lẽ cống hiến, để mang cái chữ đến với người dân, trẻ em nơi vùng cao biên giới, thật đáng quý, đáng trân trọng biết bao.

Năm 2025, trên dải biên giới của tỉnh Tuyên Quang có 41 lớp xóa mù chữ với 1.114 học viên. Giáo viên là các thầy cô ở xã, Bộ đội Biên phòng và công an đảm nhận. Trong đó có 39 giáo viên thuộc lực lượng Bộ đội Biên phòng tỉnh.

"Thầy giáo" Biên phòng hướng dẫn học viên viết chữ.

Tùng Vài là xã biên giới tiếp giáp với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc), do Đồn Biên phòng Tùng Vài (Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Tuyên Quang) trực tiếp quản lý và bảo vệ, nơi đây đa số là người đồng bào dân tộc Mông, Dao, Tày, Nùng, Hán cư trú... Năm nay xã có 9 lớp xóa mù chữ do Biên phòng, Công an và giáo viên xã đảm nhiệm. Trong đó có 4 lớp do cán bộ của đồn tham gia dạy. Hoàn thành tốt nhiệm vụ chuyên môn ở đồn, Đại úy Vù Xuân Hùng (dân tộc Mông - Đội trưởng Đội vận động quần chúng, Đồn Biên phòng Tùng Vài) còn trực tiếp dạy học cho các cháu là “con nuôi” của đơn vị và 1 lớp xóa mù chữ ở thôn Sì Lò Phìn với 22 học viên đủ mọi lứa tuổi.

Dạy chữ ở nơi biên cương không đơn thuần là truyền đạt kiến thức, mà còn lồng ghép tuyên truyền, vận động bà con chấp hành tốt các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, hướng dẫn người dân phát triển kinh tế.

ĐẶNG THỊ PHƯƠNG HOA

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Cuộc thi viết Vững bước dưới cờ Đảng xem các tin, bài liên quan.