Nhìn vào quá trình tập trung dân cư, đô thị hóa diễn ra với nhiều biểu hiện ồ ạt, tự phát trên các vùng ven đô hàng chục năm qua, lẽ đương nhiên ai cũng lo lắng về những mô hình “lên quận, lên phố” làm cho nhiều khu vực làng không phải làng, phố chưa ra phố. Đường làng thảnh thơi, ấm cúng "ngõ nhỏ, phố nhỏ” thư thái, nhẹ nhõm của ký ức đã trở thành nơi chen chúc chật chội, nóng bức. Nhà nhà bê tông ken dày, vắng hẳn bóng cây. Trên ngõ ngách thì đến hai chiếc xe máy không thể tránh nhau, rác khó tìm chỗ đổ, xe cứu thương, xe cứu hỏa không thể vào khi hữu sự... Trong các khối nhà cao thấp đủ các loại hình hài, trong đó có cả những ngôi nhà siêu mỏng siêu méo, là những người từ nơi khác đến sống xen với những gia đình bản quán. Họ ít biết, thậm chí chẳng biết và chẳng cần biết đến nhau. Ra ngõ, ra đường chẳng mấy khi được nghe lời chào lao xao thuở nào...

Xây dựng nông thôn mới nâng cao là tiệm cận với các tiêu chí, nội dung xây dựng đô thị. Qua các bài học từ thực tế, đô thị hóa hiện nay phải là quá trình hướng tới đô thị hóa kiểu mới để có cuộc sống mới chất lượng cao hơn về mọi mặt. Đó là hạ tầng cơ sở, môi trường thiên nhiên và môi trường xã hội phải tốt hơn hẳn. Chính vì vậy, trước hết phải có quy hoạch theo hướng thông thoáng, hiện đại. Hệ thống điện, đường, trường, trạm, bệnh viện, hệ thống cấp thoát nước cùng các khu dân cư, phố xá trước mắt chưa thể xây dựng, chưa thể có trang thiết bị hiện đại nhưng mặt bằng phải được chuẩn bị sẵn. Những kinh nghiệm lo xa lo trước, khắc phục những khó khăn, tốn kém quá mức trong giải phóng mặt bằng thời gian qua cần được vận dụng và phát huy.

leftcenterrightdel
Một góc thủ đô Hà Nội. Ảnh minh họa/TTXVN.

Nếu những mảng xanh, công viên, hàng cây, những hồ nước, bãi để xe là mơ ước đối với nhiều đô thị đã có thì đô thị hóa nông thôn kiểu mới phải cố gắng cao nhất để thành hiện thực. Nếu hiện tượng ô nhiễm do chất thải sản xuất, chế biến và sinh hoạt gây nên hiện vẫn ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân thì quá trình đô thị mới phải là quá trình di dời, chuẩn bị sẵn sàng để sớm loại trừ nguy cơ này.

Cũng từ thực tế những năm qua, khi hệ thống chính trị ở các phường, xã nỗ lực cao để củng cố, phát huy đoàn kết, thuận hòa ở từng ngõ ngách thì quá trình đô thị hóa phải đồng thời với củng cố, phát huy “tình làng nghĩa xóm” gắn với “tình phường nghĩa phố”. Cái hay, cái đẹp của làng xã xưa phải gìn giữ đi đôi với phát huy cái hay, cái đẹp mới.

Mỗi xã, huyện đều có điều kiện, hoàn cảnh thuận và không thuận khác nhau nên cần có mục tiêu, nội dung và cách làm khác nhau. Các huyện gần vùng lõi Thủ đô có thể sẽ tập trung dân cư đông hơn, các huyện xa đã có hướng phát triển công nghiệp. Tuy nhiên, định hướng đô thị xanh, đô thị thông minh, kinh tế số và cuộc sống số cùng xây dựng văn hóa, văn minh đô thị.

Đô thị kiểu mới-đô thị đáng sống, những từ mới mẻ này đang được các đại biểu dự Đại hội Đảng bộ quận Nam Từ Liêm và nhiều đại hội đảng bộ các quận, huyện mới nhắc đến và cùng bàn thảo. Một quá trình mới, cách nghĩ, cách làm mới và những cuộc thi đua mới của các quận, huyện của Thủ đô Hà Nội và các tỉnh, thành phố trong cả nước đã và đang diễn ra sôi động.

NGUYỄN MẠNH