Ngăn chặn, tiến tới xóa bỏ TDĐ không chỉ góp phần giải quyết nhu cầu vay vốn chính đáng của người dân mà còn là biện pháp cấp thiết để ngăn ngừa tội phạm liên quan đến lĩnh vực cho vay bất hợp pháp này.
Có hai nhóm đối tượng tìm đến TDĐ. Một là những người dân cần vốn để sản xuất, kinh doanh, để bảo đảm nhu cầu tiêu dùng nhưng không thể tiếp cận nguồn vốn chính thống từ các ngân hàng, các tổ chức tín dụng. Hai là từ các đối tượng với nhu cầu vốn không hợp pháp, như: Cờ bạc, lô đề, cá độ... Điều kiện để tiếp cận TDĐ rất đơn giản, dễ đến mức bất cứ ai cũng có thể vay được. Tuy nhiên, đi kèm với đó, chỉ trong thời gian ngắn, với mức lãi suất “cắt cổ” khiến người đi vay mất khả năng trả nợ. Bản chất là hoạt động bất hợp pháp nên các đối tượng cho vay cũng luôn sử dụng hình thức đòi nợ, ép nợ kiểu “giang hồ”. Các chuyên gia nói rằng, dễ vay, khó trả và gây hậu quả đáng tiếc cho người vay là đặc điểm nổi bật của TDĐ.
Để ngăn chặn hoạt động tài chính phi pháp này, căn cơ nhất là sử dụng hoạt động tín dụng chính thống của Nhà nước. Theo đó, đòi hỏi các ngân hàng phải thực sự chủ động tìm đến, là điểm tựa, là lựa chọn tốt nhất với người dân cần vay vốn. Các điều kiện để vay được vốn mà ngân hàng đưa ra phải phù hợp thực tế, người dân có thể dễ dàng đáp ứng trong khung khổ quy định của pháp luật. Các ngân hàng cũng phải có chính sách linh động không chỉ giúp người dân vay được mà còn phải dễ trả nợ khi có khả năng. Hiện nay, vướng mắc lớn nhất đối với người dân đi vay các ngân hàng là yêu cầu chứng minh khả năng trả nợ và điều kiện tài sản bảo đảm. Điều này đang là rào cản lớn khiến người dân cần vốn và ngân hàng... xa nhau.
Theo khảo sát của cơ quan chức năng, nhóm người dân buộc phải tìm đến TDĐ đa phần là người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn, công nhân các khu công nghiệp, sinh viên... với mục đích vay để chi tiêu trong cuộc sống. Nhóm đối tượng này khó vay được vốn từ ngân hàng do không đáp ứng các điều kiện. Để giải quyết được vướng mắc này, về góc độ quản lý Nhà nước, cơ quan chức năng cần hoàn thiện khung khổ pháp lý để có thể vận hành được những giải pháp, như: Có chính sách riêng đối với cho vay tiêu dùng; đa dạng hóa các loại sản phẩm tín dụng, dịch vụ ngân hàng phù hợp với từng đối tượng khách hàng trong đó có gói sản phẩm hướng đến người nghèo, người khó khăn; có cơ chế xử lý rủi ro riêng đối với chính sách cho vay tiêu dùng... Đây là những giải pháp cần thiết để người dân thuận tiện tìm đến ngân hàng mà không phải bắt buộc tìm đến TDĐ.
Mặt khác, ở khía cạnh luật pháp, phải thực hiện nghiêm các chế tài để xử lý triệt để hoạt động TDĐ. Ngân hàng Nhà nước cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng có liên quan, trong đó đi đầu là Bộ Công an để tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện các quy định về xử phạt vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động TDĐ. Ngay từ các địa phương phải quản lý, kiểm soát chặt từ khâu cấp phép, giám sát hoạt động của các công ty có dấu hiệu cho vay bất hợp pháp và xử lý nghiêm nếu phát hiện vi phạm. Về lâu dài, phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến để người dân nắm bắt đầy đủ thông tin về chủ trương của Đảng, Nhà nước, quy định của pháp luật, của ngành ngân hàng để dễ dàng tiếp cận nguồn vốn chính thống. Bên cạnh đó, công tác truyền thông cần tiếp tục cảnh báo mạnh mẽ các thủ đoạn và hậu quả nghiêm trọng mà TDĐ gây ra.
NGUYỄN TUẤN