Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng vừa ký ban hành Nghị định Về minh bạch tài sản, thu nhập. Đây là một trong những văn bản quy phạm pháp luật được đông đảo nhân dân mong đợi từ lâu, bởi minh bạch tài sản và thu nhập đã được xác định như là một thứ “vắc-xin” hữu hiệu phòng ngừa tham nhũng. Một trong những điểm mới của Nghị định so với các dự thảo đầu tiên, là quy định đại biểu Quốc hội chuyên trách, đại biểu Hội đồng nhân dân chuyên trách, người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân, có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập.

Nghị định được ban hành giữa lúc chúng ta đang khẩn trương, tích cực chuẩn bị cho ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XII. Vì thế ý nghĩa của Nghị định càng được nhân lên bởi cử tri mong muốn người đại diện cho ý chí và nguyện vọng của mình phải trung thực, không tham nhũng. Theo quy định của Nghị định, bản kết luận về sự minh bạch trong kê khai tài sản, thu nhập của người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân được công khai tại hội nghị cử tri nơi công tác, nơi cư trú của người đó. Những ứng cử viên vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân mà bị kết luận là kê khai tài sản, thu nhập không trung thực thì bị xoá tên khỏi danh sách người ứng cử trong thời hạn một nhiệm kỳ.

Minh bạch tài sản và thu nhập không phải là một chuyện lạ ở Việt Nam, lại càng không phải là chuyện mới của thế giới. Rất nhiều quốc gia đã đã có hẳn các đạo luật quy định nghiêm ngặt việc công khai tài sản của cán bộ, công chức. Ở nước ta, theo quy định của Pháp lệnh cán bộ, công chức thì một số cán bộ đã bắt buộc phải kê khai tài sản. Trong dịp bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XI vào năm 2002, một số ứng cử viên đại biểu Quốc hội cũng đã thực hiện việc kê khai tài sản. Tuy nhiên, việc tổ chức kê khai tài sản và thu nhập của công chức được tiến hành trong thời gian qua ở nhiều nơi vẫn còn mang nặng tính hình thức, thiếu cơ chế kiểm tra, giám sát. Phát biểu trước Quốc hội, có đại biểu đã nói rằng: Nếu chỉ nhìn vào bảng kê khai thì thấy thương cho một số vị cán bộ quá vì tài sản chẳng có gì, nhà công vụ, xe công vụ, đến cả điện thoại di động cũng do cơ quan mua cho và trả tiền hằng tháng... Chính vì vậy mà cử tri mong muốn việc kê khai tài sản, thu nhập phải được giám sát chặt chẽ, có sự kiểm tra của các cơ quan chức năng. Cần có thêm các chế tài xử lý hành vi tẩu tán tài sản nhằm trốn tránh việc kê khai thu nhập; cản trở việc xác minh; khai thác, sử dụng trái pháp luật bản kê khai gây mất đoàn kết nội bộ.

Đỗ Phú Thọ