Hãy thử hình dung một ngày đất nước không có luật pháp? Khi ấy, xã hội sẽ đảo lộn. Từ lý luận đến thực tiễn đã chứng minh, pháp luật luôn song hành cùng sự ra đời, tồn tại và phát triển của nhà nước. Đảng, Nhà nước ta luôn đặc biệt quan tâm xây dựng và từng bước hoàn thiện hệ thống luật pháp, bởi nó là rường cột để điều chỉnh mọi quan hệ xã hội.

Như vậy, có hai điều kiện tiên quyết để hệ thống luật pháp được thực thi, đó là tính bắt buộc và tính tự giác của mỗi người. Người dân cần được học luật, bồi dưỡng kiến thức pháp luật bởi đó là nhu cầu nâng cao hiểu biết và là cơ sở để họ tự bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình. Ngược lại, người dân buộc phải học luật vì chỉ có như thế họ mới tuân thủ nghiêm pháp luật. Đơn cử như vấn đề khiếu nại, tố cáo (KNTC) hiện nay. Tỷ lệ KNTC sai sự thật rất cao. Việc này gây nhiều khó khăn cho cơ quan chức năng trong quá trình xác minh, xử lý và cũng gây tốn kém công sức của người đi KNTC. Điều này đến từ các nguyên nhân: Người dân thiếu kiến thức, hiểu biết về pháp luật nên đã KNTC sai; người KNTC với mục đích cá nhân, đòi hỏi quyền lợi quá mức mình được hưởng, cố tình xuyên tạc, hạ uy tín người khác; do hệ thống luật pháp của chúng ta chưa chặt chẽ, chưa thống nhất; cơ quan công quyền, người được giao thực thi pháp luật không đủ năng lực hoặc thiếu trách nhiệm. Như vậy, việc thiếu kiến thức pháp luật, hoặc không tuân thủ pháp luật đã dẫn đến những hiện tượng xã hội đó.

leftcenterrightdel
Ảnh minh họa: dangcongsan.vn.

Giáo dục pháp luật, đưa kiến thức pháp luật đến người dân cần được chú trọng, xem đó là nền tảng cốt lõi trong quản trị xã hội. Việc truyền thụ kiến thức phải bằng nhiều phương pháp, kết hợp nhiều hình thức. Truyền thụ trong trường lớp; tuyên truyền thường xuyên qua các phương tiện thông tin đại chúng như ti vi, đài, sách, báo; qua hình thức như sân khấu hóa, tờ rơi, hội thi… Tùy từng lĩnh vực, từng đối tượng để có hình thức đưa kiến thức pháp luật đến người dân phù hợp. Ví như với đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu vùng xa, thì hình thức “đến tận nhà”, trực quan sẽ hiệu quả hơn.

Đối với mọi người, những kiến thức pháp luật phổ biến trong cuộc sống thì cần phải học hỏi, tìm hiểu, như: Luật Giao thông đường bộ, Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Nghĩa vụ quân sự... Người dân cũng cần từng bước tiếp cận, nâng cao những kiến thức pháp luật có ảnh hưởng thiết thực tới đời sống, như: Luật Đất đai, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, Bộ luật Hình sự, Bộ luật Dân sự… Tất nhiên, đại đa số người dân không thể học, biết hết các kiến thức pháp luật, nhưng nếu chịu khó nghiên cứu, học tập để có hiểu biết cơ bản thì sẽ biết vận dụng trong cuộc sống. 

Thực tế lâu nay, người dân chỉ thực sự tập trung tìm hiểu kiến thức luật pháp khi quyền lợi của mình bị xâm phạm. Đây là điều khiến họ rất bị động, thiệt thòi. Xã hội ngày càng phát triển, nhận thức và hiểu biết của mọi người ngày càng cao, việc quản trị xã hội ngày càng đòi hỏi sự chuẩn mực thì chỉ có một đáp án đúng được số đông chấp nhận, đó là hiểu pháp luật để “thượng tôn pháp luật”.

NGUYỄN TUẤN