Theo báo cáo của Bộ Tài chính, giải ngân vốn đầu tư công 9 tháng năm 2018 cả nước khá chậm, mới chỉ được hơn 203.500 tỷ đồng, đạt gần 51% kế hoạch Quốc hội giao trong cả năm; trong đó vốn trái phiếu Chính phủ mới chỉ đạt 23% kế hoạch. Theo các chuyên gia kinh tế, hệ quả của việc giải ngân vốn đầu tư công chậm sẽ khiến lãng phí 3 lần. Một là lãng phí từ việc công trình chậm đưa vào sử dụng; hai là tiền để đấy, Nhà nước phải trả lãi; ba là nhà thầu phải đi vay ngân hàng.  

Ảnh minh họa: baodautu.vn.

Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội đánh giá việc phân vốn đầu tư công thời gian qua về cơ bản tuân thủ nguyên tắc, tiêu chí, định mức và thực hiện theo thứ tự ưu tiên. Tuy nhiên, việc giao kế hoạch vốn và giải ngân quá chậm là thực trạng đáng lo ngại, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả nguồn vốn. Nhiều dự án quan trọng quốc gia không bảo đảm tiến độ, chưa tuân thủ quy định về tổng mức đầu tư đã quyết định. Một số bộ, ngành, địa phương vẫn còn tư duy phân bổ dàn trải, phân tán, dự kiến quá nhiều dự án đưa vào danh mục.

Lý giải nguyên nhân dẫn đến việc giải ngân vốn đầu tư công chậm, nhiều người đổ lỗi cho sự bất cập của Luật Đầu tư công hiện hành. Luật này có quá nhiều trình tự thủ tục, cũng như rất nhiều loại giấy phép để có thể xây dựng một công trình. Các thủ tục phức tạp kéo theo hệ luỵ là thời gian để hoàn thiện hồ sơ một dự án rất lâu so với trước.

Để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, tại nghị quyết phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng 9-2018, Chính phủ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẩn trương hoàn thiện dự án Luật Đầu tư công (sửa đổi) để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ sáu sẽ được khai mạc vào cuối tháng 10 này. Việc sửa đổi Luật Đầu tư công được hy vọng sẽ tạo hành lang pháp lý thông thoáng giúp các bộ, ngành, địa phương linh hoạt, nhanh chóng trong điều chỉnh các dự án, từ đó giúp sử dụng nguồn vốn hiệu quả, đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công theo kịp mục tiêu của Quốc hội và Chính phủ đề ra. 

Tuy nhiên, theo ý kiến của nhiều đại biểu Quốc hội, chỉ sửa đổi Luật Đầu tư công cũng không thể gỡ ngay vướng mắc của việc giải ngân vốn đầu tư công, nếu cán bộ, công chức thực thi nhiệm vụ không thay đổi tư duy làm việc.

Nhiều đại biểu cho rằng, ngay từ bây giờ, có thể gỡ vướng đầu tư công bằng các giải pháp cải cách hành chính trong quản lý chi đầu tư, công khai quy trình thủ tục thanh toán, tạo điều kiện cho chủ đầu tư thực hiện thanh toán vốn đầu tư tại Kho bạc Nhà nước. Bên cạnh việc gỡ vướng cho đầu tư công, cũng cần phải siết chặt kỷ cương đầu tư công. Điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn phải bảo đảm nguyên tắc cân đối được nguồn lực toàn giai đoạn, tuyệt đối không để vượt trần, tuân thủ nguyên tắc, điều kiện, tiêu chí, thứ tự ưu tiên trong phân bổ, khắc phục tính dàn trải, thiếu trọng tâm, trọng điểm. Cần gắn trách nhiệm cá nhân trong thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư, phê duyệt dự án gắn với thẩm định nguồn và khả năng cân đối nguồn vốn ngân sách Nhà nước.

ĐỖ PHÚ THỌ