Ông dồn sức truyền nghề cho học trò. Nhưng khi phát hiện ra học trò còn giỏi hơn mình thì trong lòng Daedalus nổi lên những ghen ghét, đố kỵ và ông ta đã giết chết một thiên tài mới… Daedalus bị đày đi biệt xứ rồi dạt vào đảo Crete, nơi nhà vua Minos trị vì đang có con quỷ Minotaur chuyên ăn thịt người quấy phá. Vua bèn nhờ Daedalus thiết kế một mê cung để nhốt quỷ. Thế là tài năng của nhà kiến trúc lại tạo ra một “kiệt tác” mới: Mê cung-một thế giới của phòng ốc đen nghịt, thế giới của đường đi khúc khuỷu, ngoằn ngoèo… không tìm được lối ra. Đã bao người chịu chết làm mồi cho quỷ, nhưng nhờ có sợi dây của công chúa đảo Crete mà chàng Theseus anh hùng hoàng tử xứ Athens đã chinh phục mê cung và giết chết quỷ dữ… Tình yêu đã chiến thắng cái tối tăm, ác độc!
Kiến trúc là tạo ra những công trình thẩm mỹ tuyệt vời nhưng cũng có thể tạo ra những ngục tối!
Nhân loại đang bước vào cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 nhưng ở ta có nhiều người đang cố tạo ra những “mê cung” cho chính mình và xã hội. Đó là những công trình, những ngôi nhà, thậm chí khu phố... không phép, trái phép và sai phép mọc lên nhan nhản. Rất đáng ngại là tình trạng này ngày một xấu đi, nặng nề, phổ biến hơn.
Đây là những sự kiện ai cũng biết: Ngay giữa Thủ đô văn hiến mà có một công trình to đùng nghễu nghện mọc lên đến nỗi phải cưỡng chế phá bỏ nhiều tầng. Cả TP Hồ Chí Minh từ đầu năm 2019 đến nay có 619 trường hợp xây dựng sai phép, riêng quận Thủ Đức sai 168 trường hợp, tăng 139 trường hợp so với cùng kỳ năm ngoái. Cả lãnh đạo quận cũng sai và phải xin từ chức! Từ Sơn (Bắc Ninh)-xứ văn hóa ngàn đời nay nhiều nhà tầng, biệt thự mọc lên trên đất nông nghiệp… Rồi công trình 7 tầng không phép như cắm cái đinh vào dải lụa nên thơ Mã Pì Lèng. Rồi chân cột cờ Lũng Cú, núi đang bị xẻ để xây khu du lịch tâm linh…
Gần 40 năm trước, những người lính quân báo chúng tôi đứng trên Vọng Hải đài đỉnh núi Ngũ Hành Sơn chỉ bằng ống nhòm có thể quan sát được từng chiếc thuyền trên biển Đà Nẵng. Mới tháng trước quay lại thăm chốn cũ, trèo lên thì ngay trước mặt, sát mép biển, một tổ hợp resort đang mọc lên. Nếu nó làm khuất tầm nhìn thì Vọng Hải đài lịch sử phải đổi lại tên vì không còn “vọng” (nhìn xa) được nữa!
Trên thực tế, trong lĩnh vực xây dựng thì ở đâu cũng có thể tìm sai phạm, ai cũng thấy, ai cũng biết. Nguyên nhân cũng rõ ra rồi: Do lòng tham không đáy của con người. Nhà cao tầng thì xây thêm một vài tầng. Nhà xây rồi thì cơi nới đủ cách. Có khu phố ngõ ngách tăm tối đúng như “mê cung”… Bộ mặt đô thị là bộ mặt văn hóa quốc gia mà chẳng lẽ cứ nhếch nhác thế sao?
“Sợi dây” để thoát khỏi “mê cung” sai phạm là thượng tôn pháp luật và cởi bỏ lòng tham!
Cái cung cách tiểu nông “phạt rồi cho tồn tại” sẽ càng tạo ra sai phạm.
Ba yếu tố tạo thành kiến trúc: Công năng sử dụng; hoàn thiện kỹ thuật; hình tượng thẩm mỹ thì mấy ai chú ý tới “thẩm mỹ”? Chúng ta có nhiều kiến trúc sư giỏi, nhưng có quá nhiều người đang phá nát kiến trúc vì lòng tham!
Cái đẹp làm ra sự sống. Bản chất cái đẹp là sự hài hòa. Hài hòa trong bản thân nó và hài hòa trong phối cảnh tổng thể chung. Thế giới đang đi theo hướng kiến trúc sinh thái hòa nhập con người và môi trường tự nhiên, trở về cây xanh, hoa lá, với sự trong trẻo của khí trời… Không thể đi ngược lại quy luật ấy!
PGS, TS NGUYỄN THANH TÚ