QĐND - Nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống ngành ngoại giao Việt Nam (28-8-1945 / 28-8-2015), Báo Quân đội nhân dân xin trích đăng bài tham luận của GS, TS Vũ Văn Hiền, Phó chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương tại Hội thảo “70 năm ngoại giao Việt Nam vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.

Công tác đối ngoại - một trong những nhiệm vụ trọng yếu để phát triển đất nước

Từ khi thành lập Đảng, chỉ đạo Cách mạng Tháng Tám, hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, cho tới hôm nay, lãnh đạo của Đảng ta mỗi lần hội nghị bàn về những vấn đề lớn của cách mạng đều bắt đầu từ nhận định tình hình thế giới. Phải làm như vậy vì cách mạng Việt Nam là bộ phận của cách mạng thế giới. Không hiểu được tình hình thế giới thì không thể định hướng cho cách mạng Việt Nam. Không chỉ dừng lại ở việc đánh giá, nhìn nhận tình hình thế giới, Đảng ta còn đưa ra đường lối, chủ trương để thực hiện tốt các quan hệ quốc tế, kết hợp được sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Bởi vậy, công tác ngoại giao, công tác đối ngoại được coi là một trong những nhiệm vụ trọng yếu nhất để phát triển đất nước. Bộ Ngoại giao, Ban Đối ngoại Trung ương là những cơ quan thực thi, tác nghiệp, dàn dựng và tham mưu đắc lực về công tác ngoại giao của Đảng, Nhà nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí lãnh đạo của Đảng, Nhà nước đều thực hiện một cách mẫu mực những nhiệm vụ quan trọng về đối ngoại trong từng thời kỳ cách mạng. Thực tiễn phong phú trong công tác ngoại giao và đối ngoại là cơ sở vững chắc nhất để hình thành, phát triển tư duy đối ngoại và xây dựng đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phát biểu khai mạc Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 17 tại Hà Nội. Ảnh: TTXVN

Từ thành công của ngoại giao, trong 30 năm đổi mới vừa qua, Đảng ta đã phát triển sâu sắc tư duy đối ngoại và ngày càng nhận thức xác đáng hơn về những vấn đề thời đại, cục diện thế giới và khu vực. Đối với vấn đề thời đại, Đảng ta đã chuyển từ quan niệm về bản chất thời đại mang nặng ý thức hệ của những năm đầu đổi mới sang nhìn nhận sự tồn tại của một quốc gia, dân tộc có chế độ chính trị-xã hội và trình độ phát triển khác nhau, cùng tồn tại hòa bình. Từ chỗ coi đặc điểm nổi bật của thời đại là đấu tranh giai cấp và đấu tranh dân tộc chuyển sang xác định đặc điểm nổi bật trong giai đoạn hiện nay của thời đại là cùng tồn tại, phát triển trong quá trình hợp tác và đấu tranh. Quan niệm về thời đại của Đảng ta toàn diện hơn, cụ thể hơn, xác thực hơn, không chỉ bao gồm vấn đề giai cấp, dân tộc, mà còn mở rộng và cụ thể hơn đối với các nội dung khác như cách mạng khoa học-công nghệ, kinh tế tri thức, toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế...

Còn đối với cục diện thế giới, Đảng ta ngày càng nhận thức rõ tính khách quan của các xu hướng lớn như: Toàn cầu hóa, khu vực hóa, dân chủ hóa, phân công lao động quốc tế… Từ chỗ coi các xu hướng này mang nặng tính chất tư bản chủ nghĩa và bị các nước tư bản chủ nghĩa dẫn dắt, đến chỗ coi các xu thế đó mặc dù có bị các nước tư bản phát triển chi phối nhưng vẫn mang tính khách quan, tạo ra cơ hội và thách thức đối với tất cả các nước, kể cả các nước lớn, nhất là các nước đang phát triển và kém phát triển, từ đó nhận thức rõ việc nước ta phải chủ động và tích cực tham gia vào các xu hướng này.

Đảng ta cũng nhận thức ngày càng rõ hơn về vai trò của các nước và quan hệ giữa các nước lớn, các tập đoàn xuyên quốc gia trong quan hệ quốc tế, trong sự vận động của cục diện thế giới. Điều này đi đôi với sự chuyển biến trong nhận thức về mục tiêu và quan hệ với các nước lớn là để phục vụ lợi ích quốc gia, dân tộc. Coi lợi ích quốc gia, dân tộc là tối thượng, từ đó xác định mục tiêu và nội dung trong chính sách đối ngoại. Những nhận thức trên đã góp phần quan trọng vào việc mở đường cho sự thay đổi về thứ tự ưu tiên trong chính sách đối ngoại, tạo dựng quan hệ ổn định đối với các nước lớn.

Về cục diện khu vực, nhận thức cũng thay đổi từ chỗ coi ASEAN là công cụ của đế quốc, đến chỗ thấy rõ ASEAN là tổ chức khu vực của các nước cùng chung mục tiêu hòa bình, ổn định, điều hòa quan hệ đối với các nước lớn. Từ chỗ coi ASEAN hạn hẹp trong khu vực, đến chỗ thấy rõ vai trò trung tâm và những quan hệ ngày càng rộng lớn hơn đối với thế giới bên ngoài của ASEAN; đồng thời thấy rõ hơn tầm quan trọng của ASEAN trong chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta.

Thực hiện đường lối và chính sách đối ngoại đúng đắn để đất nước ngày càng đổi mới, phát triển

Từ nhận thức đúng về thời đại, về cục diện thế giới và khu vực, chúng ta càng tự tin, kiên định phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Nhận thức đúng cũng là cơ sở vững chắc để Đảng ta đưa ra những quyết sách quan trọng trong nhiều lĩnh vực, vừa phát huy nội lực, vừa tranh thủ được những nguồn lực bên ngoài.

Thực hiện đường lối và chính sách đối ngoại đúng đắn, trong những năm đổi mới vừa qua, chúng ta đã mở rộng quan hệ đối ngoại, giữ vững độc lập, chủ quyền quốc gia; đã thiết lập được quan hệ ổn định, lâu dài với các nước, quan hệ đối ngoại được mở rộng và ngày càng đi vào chiều sâu; đã thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược với 15 nước, quan hệ Đối tác toàn diện với 11 nước, nâng cao hình ảnh và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế, đóng góp ngày càng tích cực, có trách nhiệm vào đời sống chính trị khu vực và thế giới, phát huy vai trò tích cực trong cộng đồng ASEAN. Chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, chúng ta đã đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn quan hệ với các đối tác, nhất là các đối tác quan trọng đối với sự nghiệp phát triển đất nước, đưa khuôn khổ quan hệ đã xác lập đi vào thực chất...

Rõ ràng là ngoại giao và công tác đối ngoại có vai trò rất to lớn trong phát triển, hình thành các tư duy đối ngoại, xây dựng đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước. Khi đã có đường lối và chính sách đối ngoại đúng đắn, đến lượt mình, công tác ngoại giao sẽ càng được đẩy mạnh, thu được những thành quả to lớn hơn. Đó là những thành tố thúc đẩy lẫn nhau để đất nước ngày càng đổi mới, phát triển, hướng tới việc thực hiện thành công mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

GS, TS VŨ VĂN HIỀN, Phó chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương