Dự thảo Luật gồm 8 chương, 50 Điều, kế thừa nhiều nội dung quy định của Luật Dân quân tự vệ hiện hành; và sửa đổi, bổ sung một số nội dung. Đó là: Bổ sung quy định về vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng đoàn, Ban cán sự Đảng, người đứng đầu cơ quan, tổ chức, sự chỉ huy của Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam và người chỉ huy đơn vị Quân đội vào trong nguyên tắc tổ chức, hoạt động của dân quân tự vệ để bảo đảm chặt chẽ nguyên tắc lãnh đạo của Đảng đối với dân quân tự vệ; điều chỉnh, bổ sung nhiệm vụ của dân quân tự vệ để phù hợp với quy định của Luật Quốc phòng; quy định dân quân tự vệ thường trực là một trong những thành phần của dân quân tự vệ, không luân phiên trong dân quân cơ động để khẳng định địa vị pháp lý của dân quân tự vệ thường trực, phù hợp với thực tế hiện nay các địa phương đã và đang thực hiện; bổ sung quy định đối tượng miễn đăng ký công dân thực hiện nghĩa vụ tham gia dân quân tự vệ để tương thích với Luật Nghĩa vụ quân sự và phù hợp với thực tế....

Thống nhất cao với sự cần thiết sửa đổi Luật

Qua thảo luận, các đại biểu đều thống nhất với sự cần thiết sửa đổi Luật Dân quân tự vệ năm 2009 với những lý do như đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ, nhằm tiếp tục thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng, quy định của Hiến pháp năm 2013 về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc; khắc phục những tồn tại, hạn chế, khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện Luật Dân quân tự vệ hiện hành; bảo đảm đồng bộ, thống nhất với các luật khác có liên quan, góp phần hoàn thiện cơ sở pháp lý về Dân quân tự vệ, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của lực lượng này trong tình hình mới, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế.

Đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) nhấn mạnh, qua 10 năm thực hiện, Luật Dân quân tự vệ đã đạt được những kết quả quan trọng song vẫn còn những hạn chế, bất cập, còn nhiều vấn đề đặt ra như: việc xây dựng lực lượng dân quân tự vệ gắn với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa; xây dựng lực lượng dân quân tự vệ thường trực, dân quân tự vệ chuyên nghiệp, dân quân tự vệ trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước...cần được quy định đầy đủ, rõ ràng hơn. Do vậy, việc sửa đổi, bổ sung Luật Dân quân tự vệ là cần thiết.

Đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) phát biểu ý kiến. Ảnh: Quốc hội.

Cũng thống nhất cao với sự cần thiết sửa đổi dự án luật, đại biểu Dương Tấn Quân (Bà Rịa-Vũng Tàu) cho rằng, qua 10 năm thực hiện cho thấy sự quan trọng của lực lượng dân quân tự vệ, góp phần xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với xây dựng nền an ninh nhân dân, thế trận an ninh nhân dân, củng cố và tăng cường tiềm lực quốc phòng, tạo môi trường thuận lợi để phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở địa phương, cơ sở: "Tuy nhiên, qua thực tiễn triển khai, đã bộc lộ nhiều hạn chế, vướng mắc, bất cập về xây dựng, huấn luyện, đào tạo, hoạt động và bảo đảm chế độ, chính sách cho dân quân tự vệ, cần được điều chỉnh”.

Đại biểu Bùi Quốc Phòng (Thái Bình) thì nhấn mạnh, việc ban hành luật là cơ sở để xây dựng lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh, nâng cao khả năng chiến đấu, sẵn sàng chiến đấu, làm nòng cốt ở địa phương, cơ sở khi có chiến tranh; cùng với quân đội nhân dân làm nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quân sự-quốc phòng, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc và cũng nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế của luật trong thời gian vừa qua. 

Cần bảo đảm điều kiện cho dân quân tự vệ biển

Theo đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum), để thực hiện tốt chủ trương của Đảng, quy định Hiến pháp là xây dựng lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh, rộng khắp, thì cần bảo đảm điều kiện cho dân quân tự vệ nói chung và dân quân tự vệ trên biển nói riêng.

Nhất trí với các chế độ, chính sách cho lực lượng dân quân tự vệ được quy định được dự thảo sửa đổi, bổ sung, tích hợp, đại biểu tán thành với quy định về phụ cấp đặc thù đi biển đối với dân quân tự vệ khi làm nhiệm vụ trên biển; bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế đối với dân quân thường trực trên địa bàn biên giới, ven biển, đảo, trọng điểm quốc phòng.

Theo đại biểu, việc này sẽ bảo đảm công bằng giữa các lực lượng và đồng bộ, thống nhất với quy định của Luật Quốc phòng năm 2018 và pháp luật có liên quan về chế độ, chính sách đối với lực lượng vũ trang nhân dân.

Cũng đồng ý với quy định này, song đại biểu Hồ Văn Thái (Kiên Giang) đề nghị cần quan tâm hơn trong thực hiện chế độ, chính sách đối với lực lượng dân quân tự vệ, bởi theo đại biểu, lực lượng này phần lớn là nông dân lao động, cuộc sống đa phần còn khó khăn, thiếu thốn. “Việc bảo đảm chế độ, chính sách cho lực lượng này là để bù đắp sức khỏe, hồi sinh lao động và cũng là phù hợp với tính chất đặc thù của lĩnh vực quốc phòng, bảo đảm lợi ích chính đáng cho lực lượng dân quân tự vệ, đồng thời qua đó thu hút nguồn lực trẻ”, đại biểu phân tích.

Đại biểu Hồ Văn Thái (Kiên Giang) phát biểu thảo luận. Ảnh: Quốc hội.

Còn đại biểu Nguyễn Phi Thường (TP Hà Nội) cũng cho rằng, quy định phụ cấp cho lực lượng dân quân tự vệ làm nhiệm vụ trên biển là cần thiết, phù hợp với tính chất hoạt động quân sự, quốc phòng. Đặc biệt trong tình hình hiện nay, dân quân tự vệ biển có vai trò rất quan trọng trong đấu tranh bảo vệ, khẳng định chủ quyền biển đảo, đảo góp phần xây dựng nền quốc phòng toàn dân, quốc phòng toàn dân gắn với an ninh nhân dân và an ninh trên biển.

Nghiên cứu kỹ nội dung tổ chức tự vệ trong doanh nghiệp

Liên quan đến tổ chức tự vệ trong doanh nghiệp, một số ý kiến cho rằng quy định như dự thảo Luật là khó khả thi, vì theo quy định của Hiến pháp, Luật Doanh nghiệp và pháp luật có liên quan hiện nay ở nước ta có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, nên việc tổ chức tự vệ trong doanh nghiệp, nhất là trong doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) khó bảo đảm phù hợp với vị trí, chức năng của lực lượng tự vệ “là lực lượng bảo vệ Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa, tính mạng, tài sản của nhân dân, tài sản của Nhà nước”. Một số đại biểu đề nghị nghiên cứu kỹ nội dung này theo hướng quy định cụ thể đối với từng loại hình doanh nghiệp cho phù hợp với đặc thù sản xuất, kinh doanh.

Theo đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum), điều 17 quy định về tự vệ doanh nghiệp, nhưng vẫn có những vấn đề đặt ra trong việc tổ chức tự vệ trong doanh nghiệp khu vực ngoài nhà nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Một trong 4 điều kiện để thành lập tổ chức tự vệ là có sự bảo đảm của cấp ủy Đảng ở những doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp có 100% vốn nước ngoài. "Đối với những doanh nghiệp chưa có tổ chức Đảng thì việc bảo đảm này như thế nào? Cấp chỉ huy, ban chỉ huy ra sao để bảo đảm vừa có chỉ huy trưởng, chính trị viên, chính trị viên phó, phó bí thư cấp ủy.... Những vấn đề trên chưa được xác định rõ tại các điều 18, 19... ; đề nghị xem xét rõ hơn để bảo đảm tính khả thi của quy định này”, đại biểu kiến nghị.

PHƯƠNG HẰNG