QĐND - Ngay trong những năm tháng đầu tiên của chính quyền cách mạng, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh khi chỉ đạo công tác an ninh, trật tự luôn khẳng định vai trò to lớn của quần chúng nhân dân. Khi nói về nhân dân và xây dựng lực lượng toàn dân bảo vệ an ninh, trật tự, ngày 11-3-1948, trong thư gửi Giám đốc Công an khu XII, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Cần thường xuyên làm cho anh chị em công an nhận rõ công an của ta là công an nhân dân, vì dân mà phục vụ và dựa vào nhân dân mà làm việc. Nhân dân ta có hàng chục triệu người, có hàng mấy chục triệu tai, mắt, tay, chân. Nếu biết dựa vào nhân dân thì việc gì cũng xong”. Năm 1951, trong bài nói chuyện với cán bộ và học viên khóa 2 Trường Công an trung cấp, Người khẳng định: “Phải làm sao có hàng chục triệu đôi bàn tay, hàng chục triệu cặp mắt và đôi tai”, “Muốn như vậy, phải dựa vào dân không được xa rời dân. Nếu không thế thì sẽ thất bại. Khi nhân dân giúp đỡ ta nhiều thì thành công nhiều, giúp đỡ ta ít thì thành công ít, giúp đỡ ta hoàn toàn thì thắng lợi hoàn toàn”.

Quán triệt tư tưởng chỉ đạo về phát huy sức mạnh của quần chúng nhân dân, trong suốt thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, dưới sự lãnh đạo của Đảng, trong mỗi giai đoạn cách mạng, ở những hoàn cảnh khác nhau, lực lượng CAND với vai trò tham mưu, nòng cốt đã đề xuất xây dựng các phong trào quần chúng bảo vệ trật tự trị an với nhiều hình thức, biện pháp nhằm huy động sức mạnh toàn dân đấu tranh chống phản cách mạng và các loại tội phạm, góp phần giữ vững an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội. Xuyên suốt quá trình đó, để hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ, lực lượng CAND luôn gắn bó và phát huy vai trò to lớn của các tầng lớp nhân dân.

Do yêu cầu thực tiễn, phong trào quần chúng bảo vệ an ninh, trật tự có những tên gọi khác nhau: Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược có cuộc vận động với khẩu hiệu “ba không” ở miền Bắc, phong trào “Ngũ gia liên bảo” để bảo vệ an ninh trật tự thôn, xóm ở Nam Bộ. Các cuộc vận động, phong trào nêu trên đã nhanh chóng phát triển ra toàn quốc thành phong trào “Phòng gian bảo mật” với nội dung: Bảo vệ bí mật, tài sản của Đảng, Nhà nước; bảo vệ nội bộ; bảo vệ trị an xã hội. Sự thành công của phong trào “ba không”, “ba phòng”, “bảo vệ trị an” “bảo mật, phòng gian” và các điển hình tiên tiến trong phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc trong thời gian này đã chứng minh vai trò, sức mạnh to lớn của quần chúng nhân dân, góp phần nâng cao cảnh giác cách mạng cho nhân dân, bưng tai, bịt mắt quân thù, nhân dân đã giúp đỡ lực lượng Công an đấu tranh ngăn chặn kịp thời âm mưu phá hoại của địch. Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, phong trào và các cuộc vận động nhân dân đã có bước phát triển sâu rộng ở khắp các địa bàn như: Phong trào “Bảo vệ trị an” ngoài xã hội, “Bảo mật phòng gian” gắn với khẩu hiệu “ba phòng” (phòng gian, phòng hỏa, phòng tai nạn) trong các cơ quan, đơn vị, xí nghiệp. Qua đó, đã huy động được sức mạnh tổng hợp của quần chúng nhân dân tích cực tham gia giữ gìn an ninh, trật tự, góp phần to lớn trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

Bước vào thời kỳ đổi mới, hội nhập quốc tế, Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm coi trọng công tác vận động quần chúng và phát huy vai trò làm chủ của nhân dân, coi đó là công tác trọng tâm có tính chiến lược, là một trong những biện pháp công tác cơ bản của công tác công an. Ngày 13-6-2005, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 521/QĐ-TTg lấy ngày 19-8 hằng năm là “Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”. Qua 10 năm thực hiện, “Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” đã có bước phát triển mới với nhiều nội dung, hình thức phong phú, đa dạng, hiệu quả, thực sự khơi dậy sức mạnh, tiềm lực to lớn của nhân dân trong công tác bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, làm thất bại âm mưu, hoạt động “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, phòng ngừa, tấn công trấn áp tội phạm, tệ nạn xã hội, phục vụ có hiệu quả công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Thông qua xây dựng phong trào, lực lượng CAND cơ sở từng bước trưởng thành; các lực lượng bán chuyên trách được kiện toàn, củng cố, hoạt động ngày càng có hiệu quả, từng bước đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở; đây là chỗ dựa quan trọng, có tính quyết định đối với phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc. Các mô hình tổ chức quần chúng tự nguyện, tự quản được hình thành theo cơ chế: Dân tổ chức, dân tự quản lý, dân thực hiện, dân nuôi, có sự chỉ đạo của cấp ủy Đảng, chính quyền, CAND tham mưu, hướng dẫn thực hiện. Ở nhiều nơi, đã có sự gắn kết chặt chẽ giữa phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc với các cuộc vận động, các phong trào cách mạng khác do Đảng, Nhà nước, các ban, ngành, đoàn thể phát động. Các cuộc vận động “Xây dựng và chỉnh đốn Đảng”, “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, “Xóa đói giảm nghèo”, “Đền ơn đáp nghĩa”, “Cả nước chung tay xây dựng nông thôn mới”; các phong trào: “Tuổi trẻ giữ nước” của Đoàn thanh niên; “Phát huy truyền thống Bộ đội Cụ Hồ” của Hội Cựu chiến binh... đã được thực hiện ở hầu hết các khu dân cư trong cả nước. Thông qua phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, các cơ quan, tổ chức, công dân thực hiện việc giám sát, kiểm tra việc chấp hành pháp luật, thực thi công vụ của cán bộ, chiến sĩ công an, phòng, chống quan liêu, phiền hà, tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ, giúp đỡ của nhân dân trong công tác công an và xây dựng lực lượng trong sạch, vững mạnh toàn diện.

Công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật, vận động quần chúng tham gia phòng ngừa, phát hiện, tố giác tội phạm được triển khai sâu rộng và có nhiều chuyển biến tích cực. Trong đó, tập trung vận động gia đình, nhà trường, các đoàn thể chính trị xã hội tham gia quản lý, giáo dục học sinh, sinh viên và công dân không phạm tội hoặc có hành vi vi phạm pháp luật; nhân rộng các mô hình, điển hình tiên tiến, tiến hành hòa giải mâu thuẫn, tranh chấp trong nhân dân, hạn chế xảy ra các vụ việc phức tạp về an ninh, trật tự; nâng cao cảnh giác trước phương thức, thủ đoạn phạm tội của các thế lực thù địch và các loại tội phạm.

Qua xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc đã có nhiều mô hình hay, nhiều điển hình tiên tiến, các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc được Đảng và Nhà nước biểu dương, khen thưởng. Đến nay, cả nước đã có hơn 700 mô hình tổ chức quần chúng bảo vệ an ninh, trật tự, trong đó có 550 mô hình đang phát huy tác dụng, huy động hàng chục vạn nhân dân tham gia. Các mô hình, điển hình trong phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc được phát triển đa dạng, phong phú, thiết thực, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của từng vùng, từng khu vực, từng lĩnh vực, từng địa bàn cụ thể. Toàn quốc có hơn 3.800 xã, phường, thị trấn không có người nghiện ma túy; 11.319 câu lạc bộ gia đình phát triển bền vững, 11.363 nhóm phòng, chống bạo lực gia đình, 10.986 tổ hòa giải, hơn 9 triệu hộ gia đình đạt chuẩn văn hóa, 41.487 làng, thôn, ấp, bản và 30.866 công sở đạt chuẩn văn hóa; nhiều mô hình, điển hình tiên tiến được nhân rộng, điển hình như mô hình “Cụm liên kết bảo vệ an ninh trật tự”; “Cảm hóa giáo dục người lầm lỗi ở cộng đồng dân cư”; “Tổ liên gia tự quản”; “Dòng họ tự quản về an ninh trật tự”; “Xã an toàn về an ninh trật tự”; “Gia đình, khu dân cư, cơ quan, trường học an toàn về an ninh trật tự”...

Có thể khẳng định vai trò của quần chúng nhân dân với sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự là rất to lớn. Vai trò đó cần phải tiếp tục được cấp ủy, chính quyền, cơ quan công an ở các địa phương khơi gợi, nhân rộng để “Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” luôn bảo đảm tính thiết thực, luôn là công việc mà mọi người dân đều muốn và đều có thể tham gia. 

Thượng tướng BÙI VĂN NAM, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an