Về phạm vi sửa đổi, bổ sung của dự thảo Luật, đa số ý kiến đại biểu Quốc hội tán thành với phạm vi sửa đổi, bổ sung dự thảo Luật.  Các đại biểu đề nghị trong luật lần này, chỉ sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương và dùng một luật để sửa hai luật, tập trung vào vấn đề tinh gọn bộ máy, đẩy mạnh phân quyền, phân cấp giữa trung ương và địa phương và rà soát lại chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của một số cơ quan hành chính nhà nước.

Đại biểu Ngọ Duy Hiểu (TP Hà Nội) phát biểu tại phiên họp. Ảnh: TTXVN.

Đại biểu Trần Thị Hằng (Bắc Giang) đồng tình với việc sửa đổi lần này và cho rằng, việc này sẽ bảo đảm thu gọn đầu mối, giảm cấp trung gian, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Việc sửa đổi này là cần thiết, vừa tạo sự thống nhất về số cơ quan chuyên môn "cứng" thuộc UBND cấp tỉnh, cấp huyện, vừa tạo sự linh hoạt, chủ động cho chính quyền địa phương, quyết định thành lập tổ chức phù hợp với đặc điểm tình hình của địa phương trên nguyên tắc tinh giản bộ máy biên chế và giảm chi tiêu thường xuyên, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý điều hành.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP Hồ Chí Minh) cho rằng, dự luật lần này chưa đề cập cụ thể đến vấn đề phân cấp, phân quyền để phát huy vai trò của các cấp hiệu quả, tránh lãng phí nguồn lực, tránh chồng chéo. “Đáng lẽ, về thẩm quyền, Luật Chính quyền địa phương phải là luật chính, các luật chuyên ngành phải căn cứ vào thẩm quyền được quy định để giao cho chính quyền địa phương làm gì đối với ngành, lĩnh vực đó. Chính quyền địa phương chỉ cần nhìn vào luật là biết mình phải làm gì, có thẩm quyền đến đâu, nhiệm vụ cụ thể như thế nào...”, nữ đại biểu nêu rõ và cho rằng, dự luật lần này mới chỉ sửa đổi những nguyên tắc cơ bản.

Đại biểu quan tâm đến vấn đề biên chế chức danh của HĐND. Nhấn mạnh tinh gọn biên chế để nâng cao hiệu lực, hiệu quả của các cơ quan trong hệ thống chính trị không có nghĩa là giảm một cách máy móc, “cào bằng”, mà phải căn cứ vào quyền hạn của mỗi cơ quan; nơi nào biên chế, tổ chức bộ máy của cơ quan không tương xứng với chức năng, nhiệm vụ thì phải điều chỉnh, có thể điều chỉnh giảm hoặc tăng cho phù hợp với thẩm quyền, chức năng, nhiệm vụ mà cơ quan đó được giao. Theo đại biểu, để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của cơ quan dân cử mà trực tiếp là HĐND, thì cần xem xét lại ở các cấp HĐND cấp tỉnh-huyện-xã sao cho hợp lý, bảo đảm thẩm quyền luật giao.

Ngoài ra, đại biểu TP Hồ Chí Minh cũng đề nghị, Luật lần này nên có quy định về thẩm quyền giải trình ở cấp ban của HĐND, ít nhất là cấp ban của HĐND cấp tỉnh, với thẩm quyền tổ chức giải trình, trong chừng mực nhất định giải quyết những vấn đề phát sinh tại địa phương. "Không nhất thiết là HĐND mới tổ chức giải trình, mà giao cho Ban đó đứng ra tổ chức giải trình, để bảo đảm hiệu quả, kịp thời, giải quyết được nhiều vấn đề hiệu quả", đại biểu phân tích. 

Một vấn đề khác được các đại biểu quan tâm là về số lượng Phó chủ tịch HĐND cấp huyện. Phát biểu về vấn đề này, đại biểu Ngọ Duy Hiểu (TP Hà Nội) đề xuất cần phải tăng lên 2 phó chủ tịch cho cả UBND cấp xã loại 3 chứ không chỉ tăng cho xã loại 2, bởi trong tương lai chúng ta sẽ tiến hành sáp nhập, do đó quy mô cấp xã ngày càng lớn, nhiệm vụ ngày càng nhiều. Điều quan trọng hơn, nếu chỉ có 1 phó chủ tịch sẽ rất khó để giải quyết những vấn đề chuyên môn. "Ví dụ một phó chủ tịch trưởng thành từ công tác văn xã sẽ khó có thể giải quyết tốt vấn đề đất đai, địa chính, nếu không cẩn thận có thể sẽ làm sai luật. Đó là chưa nói đến hiện nay, xét về mặt bằng chung, trình độ cán bộ xã còn thấp".

Về Phó chủ tịch HĐND cấp huyện, đại biểu đề nghị dứt khoát phải giảm 1 người. Tuy nhiên với Phó chủ tịch HĐND chuyên trách cấp tỉnh, đại biểu lại đề nghị để nguyên 2 đại biểu mà không phụ thuộc vào việc họ có chuyên trách hay kiêm nhiệm, vì theo đại biểu, theo định hướng công tác cán bộ, tới đây, thường Bí thư cấp tỉnh sẽ kiêm chủ tịch HĐND (trừ những đô thị lớn như Hà Nội và TP Hồ Chí Minh)...

Còn đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm cũng nhấn mạnh đến việc cần nâng cao chất lượng, tính chuyên nghiệp của các đại biểu: HĐND cấp tỉnh phải tăng biên chế, tăng số lượng chuyên trách lên. Cấp tỉnh nên có 2 phó chủ tịch. Nếu khó về biên chế thì cũng không nên cào bằng giữa các địa phương mà nên có độ mở cho đặc thù từng địa phương. Như TP Hồ Chí Minh có 2 phó ban chuyên trách HĐND là cần thiết, nếu giảm sẽ ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả giám sát...

PHƯƠNG HẰNG