QĐND Online – Sáng 8-11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và Luật Bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân. Đa số đại biểu đều nhất trí việc cần thiết phải sửa đổi, bổ sung luật hiện hành, tuy nhiên, nhiều đại biểu cho rằng, một số quy định trong dự thảo còn chưa rõ, và khó áp dụng trong thực tế…

Tăng thời gian chuẩn bị

Việc kết hợp bầu cử vào một ngày được các đại biểu nhất trí cao, nhưng do hợp hai làm một nên có nhiều việc phải làm hơn, vì vậy, không ít ý kiến đề nghị tăng thời gian chuẩn bị.

Đai biểu Sùng Thị Chư  (Đoàn Yên Bái) chỉ rõ, việc bầu cử vào một ngày sẽ đảm bảo cho việc đồng thuận, hợp lý và thống nhất chính trị, tạo điều kiện thuận lợi bố trí, sắp xếp đội ngũ cán bộ lãnh đạo của Đảng, Nhà nước ở các cấp, tiết kiệm được thời gian, công sức, tiền của của nhân dân, phù hợp với nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân. Trung bình một cuộc bầu cử tốn khoảng 300 - 400 tỷ đồng, bằng tổng ngân sách cân đối của một tỉnh miền núi trong vòng 1 năm. Do vậy, khi kết hợp vào một ngày sẽ tiết kiệm được một khoản tiền lớn. Tuy nhiên, đại biểu còn băn khoăn về thời gian công bố. Đại biểu Chư kiến nghị tăng thời gian công bố ngày bầu cử lên 120 đến 125 ngày, trên cơ sở đó phân bổ thời gian hợp lý cho 5 bước của quá trình hiệp thương.

Đồng tình với ý kiến tăng thời gian, đại biểu Danh Út (Đoàn Kiên Giang) phân tích: “Theo dự thảo luật, thành lập Hội đồng bầu cử ở Trung ương chậm nhất là 105 ngày trước ngày bầu cử, tương đương ở cấp tỉnh, huyện, xã là 95 ngày, Ban bầu cử 65 ngày, Tổ bầu cử 35 ngày trước ngày bầu cử. Thời gian trên là quy định cũ, được thực hiện bầu cử riêng cho đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân là phù hợp. Còn nhiệm kỳ này là bầu chung một ngày, gồm đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân 3 cấp, đòi hỏi công việc nhiều hơn, phải có thời gian chuẩn bị nhiều hơn. Do đó, tôi đề nghị tăng thêm thời gian thành lập Hội đồng bầu cử ở Trung ương từ 105 ngày lên 120 ngày; tương đương ở địa phương từ 95 ngày lên 105 ngày”.

Đại biểu Nguyễn Duy Nguyên (Đoàn Hải Dương) phát biểu ý kiến. Ảnh: TTXVN

 

Một số ý kiến cũng cho rằng, tương tự việc thành lập Ban bầu cử và Tổ bầu cử cũng nâng lên thời gian đảm bảo nhiều hơn. Riêng thành lập Ban bầu cử đại biểu Quốc hội và Ban bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân, Dự thảo luật không thống nhất thời gian, Ban bầu cử đại biểu Quốc hội thành lập trước ngày bầu cử là 65 ngày, còn Ban bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân là 45 ngày. Do bầu chung 1 ngày đề nghị thời gian thành lập Ban bầu cử đại biểu Quốc hội và Ban bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân 3 cấp thời gian như nhau, 60 ngày hoặc 70 ngày.

Không vì cơ cấu ảnh hưởng đến chất lượng đại biểu

Vấn đề cơ cấu đại biểu cũng được thảo luận khá nhiều. Một số ý kiến đề nghị ban soạn thảo cần xem xét lại để có quy định cụ thể, hợp lý hơn.

Đại biểu Nguyễn Duy Nguyên (Đoàn Hải Dương) cho rằng: Về quy trình hiệp thương các bước còn rất nhiều vấn đề phải bàn lại. Vấn đề số lượng và cơ cấu đại biểu cũng phải tính toán kỹ theo hướng nâng cao chất lượng đại biểu. Về điều kiện tiêu chuẩn, tiêu chí đối với đại biểu tự ứng cử phải rõ ràng hơn, chặt chẽ hơn, nhất là yêu cầu về quá trình công tác, quá trình hoạt động thực tiễn của người tự ứng cử. Vấn đề bầu cử và tự ứng cử của công dân Việt Nam đang lao động hoặc định cư ở nước ngoài như thế nào, những người mang hai quốc tịch trong đó có quốc tịch Việt Nam bầu cử thế nào, ứng cử ra sao, có được không? Cần phải được quy định, tránh lúng túng trong thực tiễn. Vấn đề tỷ lệ đại biểu nữ, đại biểu trẻ, đại biểu ngoài Đảng cần đặt ra rõ trong luật sửa đổi, bổ sung hoặc ít nhất phải có hướng dẫn một cách cụ thể trong cơ cấu đại biểu bầu và trong thực tiễn có nhiều vấn đề cụ thể khác cần được tính toán nghiên cứu và bổ sung cụ thể ở trong luật mới.

Cùng quan điểm trên, Đại biểu Hoàng Thị Bình  (Đoàn Cao Bằng) chỉ ra: “5 tiêu chuẩn của đại biểu Quốc hội theo quy định của Luật bầu cử năm 1997 được sửa đổi, bổ sung năm 2001 còn rất chung chung. Do đó, rất khó lựa chọn từng ứng cử viên nếu đối chiếu 5 tiêu chuẩn này, vì có cơ quan sẽ có rất nhiều người đủ tiêu chuẩn. Do đó, trong thực tế việc lựa chọn ứng cử viên đại biểu Quốc hội phải căn cứ vào cơ cấu nhiều hơn. Tôi đề nghị cần phải quy định cụ thể hơn về tiêu chuẩn đại biểu Quốc hội trong đó chú ý về kết quả đánh giá, phân loại cán bộ đảng viên hàng năm. Cần cụ thể hóa thêm các quy định về tiêu chuẩn đại biểu Quốc hội như trình độ học vấn, trình độ lý luận, phẩm chất đạo đức, lối sống và những tiêu chuẩn cụ thể này được quy định trong những văn bản dưới luật”.

Về cơ cấu, thành phần đại biểu Quốc hội. Nhiều đại biểu nhất trí, việc xác định về cơ cấu, thành phần, số lượng đại biểu Quốc hội là rất cần thiết, đảm bảo tỷ lệ đại biểu hợp lý của các tầng lớp nhân dân trong Quốc hội, thể hiện khối đại đoàn kết của cả dân tộc. Tuy nhiên, không vì cơ cấu mà ảnh hưởng tới chất lượng đại biểu Quốc hội. Một đại biểu Quốc hội không nên thiên quá nhiều về cơ cấu. Muốn vậy tiêu chuẩn đại biểu Quốc hội phải cụ thể, đại biểu Quốc hội phải có điều kiện, có năng lực để thực hiện đủ được nhiệm vụ của người đại biểu Quốc hội. Để đảm bảo cơ cấu và nâng cao chất lượng họat động của Quốc hội, ngoài việc quy định tỷ lệ cơ cấu đại biểu Quốc hội là nữ, người dân tộc thiểu số cần quan tâm tới tỷ lệ Quốc hội tái cử, đại biểu Quốc hội chuyên trách.

Phân tích về vấn đề này, đại biểu Nguyễn Đình Xuân (Đoàn Tây Ninh) thẳng thắn: hiện nay, trong quyền ứng cử chúng ta quy định tương đối lỏng. Tức là gần như mọi công dân đủ tuổi và có một số tiêu chuẩn nhất định thì đều có quyền tự ứng cử. Cho nên trong kỳ trước có quá đông những người tự ứng cử, nhưng thật ra sau khi chọn lại thì lại không thể chọn được.

Xuân Dũng