Cơ chế đặc thù cho các tỉnh, thành phố: Liệu có tạo cơ chế xin - cho?

Sáng 27-10, tiếp tục chương trình làm việc, Quốc hội thảo luận trực tuyến về: dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển 4 tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Nghệ An, Thanh Hóa, Thừa Thiên Huế.

Qua thảo luận, các đại biểu Quốc hội tán thành với việc ban hành nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển 4 tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Nghệ An, Thanh Hóa, Thừa Thiên Huế.

Theo các đại biểu, việc này sẽ thể chế hóa các Nghị quyết của Bộ Chính trị nhằm tạo cơ chế huy động nguồn lực, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội cho các địa phương này.

Cơ chế đặc thù có tạo cơ chế xin - cho?

Tại phiên họp, có ý kiến băn khoăn rằng liệu việc thí điểm những cơ chế, chính sách đặc thù để phát triển 4 tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Nghệ An, Thanh Hóa, Thừa Thiên Huế có tạo cơ chế xin - cho.

Tranh luận về nội dung này, đại biểu Lê Thanh Vân (Đoàn Cà Mau), Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội ví von 63 tỉnh, thành trong cả nước chính là 63 người con với những năng lực, tiềm năng, lợi thế khác nhau.

“Trừ Luật Thủ đô với những cơ chế riêng cho Thủ đô Hà Nội thì 62 tỉnh, thành phố còn lại đều chung một nền tảng pháp lý. Nếu không tạo hành lang riêng cho mỗi địa phương thì khó có thể kích hoạt được lợi thế, tiềm năng của từng tỉnh, thành”, đại biểu nhấn mạnh.

Đại biểu Lê Thanh Vân cho biết 63 tỉnh, thành trong cả nước chính là 63 người con với những năng lực, tiềm năng, lợi thế khác nhau.

Mặt khác, theo đại biểu Lê Thanh Vân, vì nền tảng pháp lý chưa có nên cần phải thí điểm mô hình để từ đó phân loại các địa phương và cá biệt hóa chính sách cho từng nhóm.

Về cơ sở của việc thí điểm, đại biểu Lê Thanh Vân nhấn mạnh đã có cơ sở chính trị. Đó là nghị quyết của Bộ Chính trị dành cho từng địa phương, rồi quy định của Hiến pháp hay Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật cho phép Quốc hội ban hành nghị quyết để thực thi các chính sách thí điểm.

Ngoài ra, cũng theo đại biểu Lê Thanh Vân, thực tế cho thấy nhiều địa phương chưa có tháo gỡ về mặt cơ chế. Do đó, lần này, Chính phủ và Quốc hội dự kiến thí điểm ở 3 mức độ là trao quyền cho các địa phương, trao quyền về phí, lệ phí và điều chỉnh tỷ lệ phân chia.

Các đại biểu Quốc hội tại Hội trường Diên Hồng, Hà Nội trong phiên họp sáng 27-10. Ảnh: Trọng Hải

Một hướng đi đúng, phù hợp với sự phát triển bền vững của 4 tỉnh, thành phố

Đại biểu Vũ Xuân Hùng (Thanh Hóa) tán thành cao với việc tạo cơ chế, chính sách đặc thù cho 4 địa phương trên.

“Việc thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, nhất quán sẽ tạo cơ chế, chính sách cho các địa phương này có thêm tiềm năng, lợi thế, có thêm nguồn lực, tạo đòn bẩy để phát triển kinh tế – xã hội của các địa phương, tạo sự lan tỏa đến các địa phương khác trong vùng”, đại biểu nói.

Theo đại biểu Vũ Xuân Hùng, cả 4 tỉnh, thành phố này đều có nghị quyết riêng của Bộ Chính trị – đây là điều kiện cần và cùng với nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù sẽ là điều kiện đủ để phát triển kinh tế – xã hội cho các địa phương này.  

Đại biểu nói rõ về những lợi thế, điểm mạnh của 4 tỉnh, thành phố. Theo đó, TP Hải Phòng là địa phương có tốc độ tăng trưởng rất cao những năm qua, cả về thu ngân sách, khu vực đầu tư; thành phố đang phấn đấu trở thành thành phố công nghiệp mới, là động lực tăng trưởng của cả nước, là thành phố kiểu mẫu của cả nước.

Tỉnh Thừa Thiên Huế thì đang xây dựng theo hướng thành phố di sản. Thanh Hóa, Nghệ An đều có lợi thế diện tích lớn, dân số đông, có nhiều tiềm năng, lợi thế...

Do đó, các tỉnh, thành phố này nên được phân bổ những cơ chế, chính sách đặc thù về quy hoạch, thay đổi bộ máy, nhất là nguồn lực, tạo động lực, điều kiện phát triển - đại biểu Vũ Xuân Hùng nêu quan điểm. 

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa: Việc chọn, đề xuất các tỉnh, thành phố này để trao cơ chế, chính sách đặc thù là hợp lý. Ảnh: Trọng Hải

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp), Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa của Quốc hội thống nhất cao với việc ban hành nghị quyết.

“Đây là hướng đi đúng, phù hợp với sự phát triển bền vững: Đối với địa phương nào khó khăn thì có chính sách hỗ trợ, giảm nghèo; địa phương nào đang phát triển thì có cơ chế, chính sách đủ mạnh để thoát ra “tấm chăn” ngân sách Nhà nước, tạo nguồn thu”, đại biểu nói.

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa cũng cho rằng những nhóm chính sách, cơ chế dành cho 4 tỉnh, thành phố này là những chính sách bảo đảm được tính đặc thù dựa trên những đề xuất, phân tích, nghiên cứu kỹ của các địa phương. Đây là những cơ hội đột phá phát triển tiềm năng, lợi thế của từng địa phương, tạo sức lan tỏa, sức kéo trong từng khu vực.  

“Việc lựa chọn các địa phương có tiêu chí đặc thù đã rõ. Ví dụ với hai tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, đây là hai tỉnh lớn, dân số lớn, nếu tạo ra động lực để hai tỉnh này phát triển thì sẽ tác động đến một lực lượng lớn dân số cũng như các điều kiện phát triển khu vực Bắc Trung Bộ”, đại biểu phân tích.

Ngoài ra, theo đại biểu, Thanh Hóa còn có vị trí đặc thù, là điểm kết nối ba vùng gồm đồng bằng sông Hồng, Tây Bắc và Bắc Trung Bộ. Nghệ An là tỉnh có hơn 400km đường biên giới, nếu phát triển được các địa bàn biên giới Nghệ An chính là phát triển được một địa bàn rộng lớn, bảo đảm được an ninh quốc phòng cũng như đời sống đồng bào dân tộc thiểu số.

“Việc chọn, đề xuất các tỉnh, thành phố này để trao cơ chế, chính sách đặc thù là hợp lý. Và việc Quốc hội ban hành các nghị quyết thí điểm này là đúng thẩm quyền, đủ căn cứ về chính trị”, đại biểu nhấn mạnh.

HẰNG PHƯƠNG