QĐND Online – Sáng 1-11, tại buổi thảo luận ở hội trường về kinh tế-xã hội, nhiều đại biểu đã bày tỏ băn khoắn, lo lắng, thậm chí những bức xúc về hoạt động kém hiệu quả của các Tập đoàn, Tổng công ty Nhà nước trong thời gian vừa qua, trong đó điển hình là Vinashin. Chiều cùng ngày, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Hồ Nghĩa Dũng và Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Văn Truyền đã phát biểu ý kiến và giải trình về vấn đề này…

Nhiều lúng túng trong thực hiện chức năng giám sát

Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Hồ Nghĩa Dũng phân tích: trong việc phân cấp quản lý Nhà nước với Vinashin, Thủ tướng và Chính phủ thực hiện quyền tập trung quản lý Nhà nước và tập trung quyền chủ sở hữu của Nhà nước đối với tập đoàn. Hội đồng quản trị của tập đoàn là cơ quan đại diện chủ sở hữu trực tiếp của Nhà nước tại tập đoàn và với một chức trách nhiệm vụ và quyền hạn khá cao được phân cấp.

Tổng Thanh tra Chính phủ, ông Trần Văn Truyền phát biểu ý kiến. Ảnh: Thái Bình-TTXVN

 

Bộ Giao thông vận tải thực hiện quản lý Nhà nước đối với Tập đoàn Vinashin là quản lý Nhà nước trong lĩnh vực hàng hải. Tức là về kết cấu hạ tầng cảng biển, luồng cảng biển, vận tải biển, đăng ký, đăng kiểm phương tiện vận tải biển, an ninh, an toàn hàng hải biển v.v... những việc đó tương đối rõ ràng và Bộ thực hiện công tác quản lý Nhà nước rõ ràng.

Tuy nhiên, đối với chức năng đại diện chủ sở hữu Nhà nước đối với tập đoàn thì có khó khăn, lúng túng trong việc thực hiện. Ở đây có hai nội dung lớn mà Bộ được phân công thực hiện chức năng đại diện chủ sở hữu: Bộ phải báo cáo Chính phủ ý kiến khi tập đoàn trình Chính phủ về một số nội dung. Thứ hai là cùng với các Bộ giám sát đầu tư đối với tập đoàn.

Nội dung phân cấp thứ nhất, Bộ Giao thông Vận tải làm tương đối tốt. Nhưng, nội dung thứ hai là nội dung giám sát đầu tư thì Bộ cũng có phát hiện một số vấn đề báo cáo Chính phủ, tuy nhiên nhiều vấn đề không phát hiện được. Nhiều vấn đề phát hiện chậm, thậm chí tất cả những vấn đề cố ý làm sai trái là hoàn toàn không phát hiện được. Đó là khuyết điểm của Bộ trong việc chậm phát hiện, không phát hiện được những vấn đề nổi lên trong Vinashin qua thực hiện giám sát đầu tư. Qua vấn đề này Bộ cũng kiểm điểm thấy có trách nhiệm của mình, thấy có khuyết điểm của mình. Nhưng cũng thấy rằng, nhiều lúng túng trong việc thực hiện chức năng giám sát là do cơ chế chưa phù hợp.

Chính phủ đã thảo luận, kiểm điểm nghiêm túc

Trong phần giải trình của mình, Tổng thanh tra Chính phủ Trần Văn Truyền nêu rõ: Ý thức rõ trách nhiệm của mình, Chính phủ đã thảo luận, kiểm điểm nghiêm túc và có báo cáo gửi đến đại biểu Quốc hội. Báo cáo của Chính phủ đã nêu rõ và đầy đủ các vấn đề mà đại biểu Quốc hội đã quan tâm. Trong Báo cáo Chính phủ cũng xác định rõ trách nhiệm của Chính phủ còn lúng túng trong việc xác định cơ chế quản lý trong khi giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho Tập đoàn, Tổng công ty, nhưng thể chế, cơ chế, kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán thì chưa tương xứng, kém hiệu quả, do đó chưa phát hiện kịp thời những yếu kém, vi phạm trong hoạt động quản lý của tập đoàn để ngăn chặn và xử lý kịp thời.

Giải thích tại sao qua 11 lần thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, giám sát mà không phát hiện được yếu kém, vi phạm của Vinashin, ông Trần Văn Truyền nói: đúng là từ đầu năm 2006 đến đầu năm 2010 có hơn 11 lần thanh tra, kiểm tra, kiểm toán. Nếu tính cả một số lần kiểm tra nội bộ thì số  lần kiểm tra, kiểm toán giám sát sẽ nhiều hơn. Tuy nhiên, đây là số lượng của thanh tra, kiểm tra, giám sát của nhiều cơ quan chức năng. Còn kiểm toán và thanh tra của Chính phủ thì vì tránh chồng chéo, nên chưa tiến hành thanh tra toàn diện. Đây chính là vấn đề vừa qua như Chính phủ đã kiểm điểm là có trách nhiệm trong việc quản lý và cũng có một phần là do lỗi của cơ chế. Rất nhiều cơ quan vào nhưng mỗi một cơ quan chỉ làm một khía cạnh này hoặc khía cạnh khác. Qua 11 lần thanh tra, kiểm tra, kiểm toán giám sát đều phát hiện ra những vấn đề vi phạm của Vinashin. Một số cuộc thanh tra, kiểm tra được báo cáo lên Chính phủ, một số cuộc đề nghị đến cơ quan chức năng và lãnh đạo tập đoàn Vinashin. Thủ tướng Chính phủ đã xem xét chỉ đạo và yêu cầu Vinashin phải chấn chỉnh kịp thời, nhất là vấn đề mua sắm tài sản và đầu tư ra ngoài ngành. Nhưng đáng tiếc lãnh đạo Vinashin không chấp hành đúng và nhà nước chưa có cơ chế để phúc tra lại việc chấp hành và đặc biệt các chế tài để xử lý các vi phạm.

Với tránh nhiệm của mình trước Chính phủ, Thanh tra Chính phủ đã chủ động nắm tình hình, đã phát hiện nhiều dấu hiệu vi phạm của Vinashin và đã 3 lần đề xuất kế hoạch thanh tra toàn diện chứ không phải là 2 lần. Nhưng vì nhiều lý do khác nhau cho đến khi Ủy ban kiểm tra vào xem xét kết luận thì Thanh tra Chính phủ vẫn chưa làm.

Việc này có một phần lỗi do trách nhiệm như Chính phủ nói là do hệ thống của chúng ta như vậy nên tuy thanh tra nhiều nhưng phát hiện không đầy đủ, không kịp thời, không có xử lý kịp thời, đúng mức các lỗi phạm của Vinashin mang tính chất ngăn chặn. Cũng có phần do cơ chế như chúng tôi nói, chúng ta làm rất nhiều nhưng vì chồng chéo hoặc do không phân định rõ, dẫn đến có sự chờ đợi lẫn nhau. Trên thực tế chúng tôi cho rằng không có sự đùn đẩy hoặc nhùng nhằng ở đây, vấn đề là do điều hành còn có những khiếm khuyết. Về mặt này Chính phủ và thanh tra Chính phủ chúng tôi cũng nhận trách nhiệm và chúng tôi cũng đã kiểm điểm rút kinh nghiệm.

Xuân Dũng