QĐND - Tôi được nghe chị Nguyễn Thị Bích Vân, Giám đốc Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam kể về chiếc túi vải khâu bằng tay đã bạc màu với những vết bị thủng mà chị đã nhận trực tiếp từ chị Nguyễn Thị Bé, Tiểu đội trưởng dân công xe đạp thồ phục vụ Chiến dịch Điện Biên Phủ năm xưa.

Chị kể rằng, cách đây ngót 30 năm, trong chuyến đi sưu tầm hiện vật của các nhân chứng lịch sử trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, được mọi người giới thiệu, chị đã tìm gặp chị Nguyễn Thị Bé tại nhà riêng ở thị xã Thanh Hóa (nay là TP Thanh Hóa). Xúc động vì có người trò chuyện, cùng mình "trở lại" những năm tháng hào hùng của một thời tuổi trẻ, chị Bé đã tặng bảo tàng chiếc túi vải đã theo chị suốt dọc dài những tuyến đường hành quân vận chuyển lương thực ra chiến dịch.

Chiếc túi vải của chị Nguyễn Thị Bé.

Vào những năm 1953-1954, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp bước vào giai đoạn cuối. Theo chủ trương của Đảng và Chính phủ, Thanh Hóa là một trong những vùng hậu phương chủ lực cung cấp lương thực phục vụ cho chiến dịch. Thị xã Thanh Hóa đã thành lập 4 đoàn dân công, trong đó có 3 đoàn phục vụ hỏa tuyến, một đoàn phục vụ ở trung tuyến (đoàn này gồm 100 người, trong đó có một trung đội nữ). Chị Nguyễn Thị Bé được phân công làm tiểu đội trưởng-lúc đó vừa tròn 22 tuổi. Để được tham gia đi dân công, chị đã phải thuyết phục gia đình rất nhiều. Bằng sự kiên trì và quyết tâm của mình, bố mẹ chị phải đồng ý và còn cho chị mang theo một chiếc xe đạp làm phương tiện.

Mỗi xe của nữ phải đảm nhận trọng tải 60kg lương thực. Đoàn dân công xe thồ hành quân theo từng binh trạm; mỗi binh trạm cách nhau 25-30km, sẽ nghỉ một lần, từ khu phố Bốn Voi (thị xã Thanh Hóa) đến Vĩnh Lộc, Cẩm Thủy, Đình Lư, Suối Rút (Sơn La). Trên đường hành quân phát sinh bao khó khăn, vất vả, khiến nhiều chị em trong đội cảm thấy dao động về tinh thần. Chị Bé vừa động viên, vừa san sẻ những khó khăn với chị em. Xe thồ của chị bao giờ cũng chở nặng hơn chị em khác, có khi trọng lượng hàng gấp đôi so với quy định. Nhiều khi, chị còn xung phong đổi xe đạp tốt của mình cho đồng đội và nhận chiếc xe hỏng để sửa chữa…

Sau hai tháng phục vụ, đội nữ dân công của chị đã hoàn thành nhiệm vụ và trở về địa phương. Kỷ vật của thời đi dân công chỉ là chiếc túi vải màu nâu sồng tự khâu và vài bộ quần áo. Chiếc túi vải cũng là đồ dùng đựng tư trang duy nhất của chị Bé trong những ngày đi dân công xe thồ.

Bài và ảnh: VÂN BÍCH