QĐND - Thoạt nhìn, chiếc mâm gỗ của Bà mẹ Việt Nam anh hùng Ung Thị Sĩ, ở thôn Vĩnh Bình (Tam Thăng, Tam Kỳ, Quảng Nam) thật cũ kỹ, với nhiều vết sứt sẹo qua thời gian. Thế nhưng, tìm hiểu kỹ mới biết, mỗi vết sứt trên chiếc mâm lại gắn liền với những câu chuyện về người vợ, người mẹ rất đỗi bình dị mà vô cùng kiên trung, dũng cảm. Chiếc mâm gỗ còn là nhân chứng về những cuộc càn quét, lùng sục của kẻ thù, hòng phát hiện nơi che giấu cán bộ cách mạng của ta hoạt động trong lòng địch.

Chiếc mâm gỗ của mẹ Ung Thị Sĩ.

Mẹ Ung Thị Sĩ sinh năm 1923, ở thôn Vĩnh Bình, xã Kỳ Anh (nay là xã Tam Thăng). Mẹ sinh được 11 người con, trong đó chồng và 3 con là liệt sĩ. Mẹ tham gia cách mạng từ trước năm 1945, với các nhiệm vụ thu mua gạo, chuẩn bị lương thực, tham gia công tác phụ nữ, tham gia lực lượng du kích trong kháng chiến chống Pháp; làm liên lạc, bảo vệ cán bộ xã hoạt động bí mật, cảnh giới cho cán bộ, du kích hội họp, trực tiếp nấu cơm phục vụ cán bộ xã…

Từ năm 1964, xã Kỳ Anh là nơi giáp ranh giữa địch và ta, nên địch thường xuyên càn quét, lùng sục, bắt bớ. Mẹ Sĩ cùng bà con trong xã vừa lo tiếp tế lương thực, thực phẩm, thuốc men cho bộ đội, vừa đảm nhận nhiệm vụ mua xẻng, cuốc đào hầm bí mật tại nhà mình và địa đạo Kỳ Anh.

Kể về chiếc mâm gỗ, mẹ bảo: Nó là một trong 2 chiếc mâm gỗ mà bố chồng mẹ mua ở chợ Tam Kỳ về để dùng ăn cơm hằng ngày. Nhưng từ khi mẹ đào hầm bí mật trong nhà để nuôi giấu cán bộ, chiếc mâm gỗ này trở thành nắp hầm, được đặt trên miệng cửa hầm bí mật để ngụy trang, che mắt địch.

Trong ngôi nhà của mẹ có 2 căn hầm bí mật, một ở trong buồng, một ở trong bếp. Khi cán bộ xuống hầm, mẹ sẽ lấy mâm đặt lên trên, phủ một lớp đất cho kín xung quanh và đặt những viên gạch đã bóc ra, xóa dấu vết để địch không phát hiện. Trong trường hợp địch càn quét lâu, mẹ vừa làm nhiệm vụ cảnh giới vừa tiếp tế thức ăn, nước uống cho cán bộ dưới hầm. Căn hầm bí mật của gia đình mẹ Sĩ đã nuôi giấu nhiều đồng chí cán bộ cách mạng.

Sau năm 1975, mẹ Sĩ tiếp tục tham gia công tác phụ nữ ở xã. Mẹ thường xuyên gặp gỡ, động viên con cháu lên đường thực hiện nghĩa vụ quân sự, tham gia các hoạt động xã hội do địa phương tổ chức.Với những đóng góp trong kháng chiến, mẹ Ung Thị Sĩ đã được tặng thưởng nhiều huân chương, huy chương, bằng khen. Tháng 12-1994, mẹ vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý: Bà mẹ Việt Nam anh hùng.

Bài và ảnh: TÚ ANH