Xích Thổ là xã miền núi của huyện Nho Quan (Ninh Bình), nhưng từ năm 2020 đã được UBND tỉnh công nhận đạt chuẩn xã nông thôn mới (NTM) nâng cao. Trong buổi làm việc với chúng tôi, đồng chí Nguyễn Huy Đoàn, Chủ tịch UBND xã Xích Thổ chia sẻ nhiều thông tin rất đáng mừng: Hiện toàn xã có 6/10 thôn được công nhận khu dân cư NTM kiểu mẫu. Để phấn đấu sớm đạt xã NTM kiểu mẫu, ngân sách xã sẽ hỗ trợ 50 triệu đồng và các đoàn thể hỗ trợ 25 triệu đồng với các thôn đăng ký xây dựng NTM kiểu mẫu. Từ đầu nhiệm kỳ 2020-2025 đến nay, xã được tỉnh, huyện đầu tư nhiều công trình trọng điểm, như: Trường học, trạm y tế, đường giao thông... với tổng vốn đầu tư hơn 83 tỷ đồng. Nhờ đó, cơ sở hạ tầng, nhất là chất lượng cuộc sống của nhân dân xã Xích Thổ được nâng lên đáng kể.

Tại xã Văn Yên (Đại Từ, Thái Nguyên), trong quá trình xây dựng NTM, cấp ủy, chính quyền địa phương huy động đông đảo bà con nhân dân hiến đất mở rộng đường làng, ngõ xóm, nhờ đó đã làm thay đổi căn bản diện mạo nông thôn. Trên cơ sở đó, ngày 10-5-2023, Ban Thường vụ Huyện ủy Đại Từ ban hành Nghị quyết số 07-NQ/HU về việc lãnh đạo thực hiện Phong trào “Mở rộng đường xóm 6m”, giai đoạn 2023-2025 trong toàn huyện. Nghị quyết được đông đảo quần chúng trên địa bàn huyện bày tỏ sự đồng thuận cao và nhanh chóng triển khai hiệu quả. Sau hơn 3 tháng, đường xóm 6m ở Đại Từ được mở rộng từng ngày, đến giữa tháng 8-2023 đã đạt hơn 50km, trong đó giá trị vật chất, tinh thần của nhân dân đóng góp là rất to lớn.

Quá trình khảo sát cho thấy, điểm chung của nhiều địa phương trong quá trình xây dựng NTM là huy động được sự vào cuộc mạnh mẽ của nhân dân, phát huy tối đa sức dân. Chỉ tính riêng số tiền do nhân dân xã Xích Thổ đóng góp để xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu từ năm 2020 đến nay đạt hơn 18 tỷ đồng... Tại huyện Đại Từ, sau 3 tháng thực hiện Phong trào “Mở rộng đường xóm 6m”, giá trị vật chất do nhân dân hiến đất, hiến tài sản để mở rộng đường thôn, xóm lên tới hơn 17 tỷ đồng...

Cán bộ, chiến sĩ Ban CHQS huyện Đại Từ (Thái Nguyên) phối hợp với Trung đoàn 246 (Sư đoàn 346, Quân khu 1) thi công đường xóm 6m tại xã Phú Thịnh (Đại Từ). 

Chia sẻ về “bí quyết” mang đến thành công, đồng chí Phạm Quang Ngọc, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình khẳng định: "Xây dựng NTM chính là sự phát huy cao độ phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”, bởi tất cả thành quả của NTM, người thụ hưởng chính là nhân dân. Để phát huy tối đa sức dân thì yêu cầu tiên quyết là mọi chủ trương, chính sách phải thuận lòng dân. Mặt khác, dù địa phương có phát triển đến đâu, nhưng nhân dân không hài lòng với chất lượng cuộc sống, không được thụ hưởng đầy đủ thành quả phát triển thì sự phát triển ấy cũng không có nhiều ý nghĩa".

Với tỉnh Ninh Bình, trong định hướng phát triển hài hòa, bền vững, cấp ủy, chính quyền các cấp trong toàn tỉnh đã vận dụng, thực hành phương châm “dân thụ hưởng” một cách thực chất, hiệu quả. Trong đó, xác định người dân là chủ thể trong quá trình phát triển và mọi chủ trương, chính sách phải hướng về cơ sở, giải quyết kịp thời những vấn đề cấp bách đặt ra trong thực tiễn.

Nội dung “dân giám sát, dân thụ hưởng” là điểm mới thể hiện nền dân chủ xã hội ngày càng được mở rộng trong quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân. GS, TS Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ-Pháp luật, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam, cho rằng, nhân dân càng được biết, càng được bàn bạc thì nhân dân cống hiến càng nhiều; mặt khác, nhân dân càng được nâng cao nhận thức về quyền làm chủ, tăng cường kiểm tra, giám sát thì thụ hưởng càng cao.

MTTQ Việt Nam là tổ chức đại diện bảo vệ quyền được thụ hưởng chính đáng và hợp pháp của nhân dân thông qua chức năng cơ bản là phản biện xã hội. Do đó, để thực hiện hiệu quả yếu tố “dân thụ hưởng”, MTTQ Việt Nam các cấp cần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của giám sát xã hội. Kịp thời kiến nghị với Đảng và các cơ quan nhà nước khắc phục những tồn tại, hạn chế trong việc tổ chức và thực hiện chính sách pháp luật liên quan đến quyền thụ hưởng hợp pháp, chính đáng của nhân dân.

Cùng với đó, để phát huy hiệu quả “dân giám sát”, trong chương trình phối hợp hằng năm, MTTQ Việt Nam các cấp phải cụ thể hóa và công khai để dân biết những việc chính quyền có trách nhiệm phải thông tin kịp thời; những việc phải đưa ra để dân bàn và quyết định; những việc phải lấy ý kiến của dân trước khi chính quyền quyết định; những việc dân có quyền kiểm tra, giám sát... Những nội dung trên cần được ủy ban MTTQ Việt Nam các xã, phường, thị trấn lồng ghép vào nội dung thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”...

Bài và ảnh: MINH MẠNH - HẠNH HIỀN

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Chính trị xem các tin, bài liên quan.