Không ngừng vun đắp quan hệ đoàn kết đặc biệt được xây dựng bằng xương máu của nhiều thế hệ quân dân hai nước

Việt Nam và Campuchia là hai nước láng giềng gần gũi, sông núi liền kề, cả hai nước đều thuộc khu vực hạ lưu sông Mê Kông, cả hai dân tộc có nhiều điểm tương đồng, đều xuất phát từ nền văn minh lúa nước với lịch sử lâu đời ở khu vực Đông Nam Á.

Với nhiều điểm tương đồng về lịch sử chinh phục thiên nhiên để tồn tại và phát triển, nhân dân hai nước Việt Nam - Campuchia đã xem nhau như anh em láng giềng gần gũi, cùng nhau gắn bó, chia ngọt, sẻ bùi, cũng như giúp đỡ lẫn nhau trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước, nhất là trong những thời kỳ khó khăn, gian khổ đấu tranh giành và giữ độc lập, giành lại sự sống khi cả dân tộc Campuchia và Việt Nam đều là nạn nhân của chế độ Khmer Đỏ diệt chủng tàn bạo nhất trong lịch sử do Pol Pot cầm đầu (17-4-1975/6-1-1979).

Cũng như Lào, Việt Nam và Campuchia đều là thuộc địa của thực dân Pháp. Sau thất bại nặng nề tại Điện Biên Phủ (5-1954), Pháp buộc phải ký Hiệp định Geneva, chấp nhận rút khỏi Đông Dương, Việt Nam tạm thời bị chia cắt thành hai miền, miền Bắc được giải phóng, miền Nam tiếp tục cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược để thống nhất đất nước.

Trước nhiệm vụ lịch sử, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần III của Đảng Lao động Việt Nam (năm 1960), Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Trong cuộc đấu tranh chung để bảo vệ hòa bình và độc lập dân tộc ở Đông Dương... Chúng ta thành tâm mong rằng quan hệ hữu nghị giữa nước ta và các nước láng giềng, trước hết là Campuchia và Lào, được xây dựng và phát triển tốt”⁽¹⁾.

Việt Nam coi trọng quan hệ với các nước trên thế giới, nhất là với các nước láng giềng, nhất là với Campuchia và Lào. Nguyện vọng cao cả của Việt Nam là làm hết sức mình để xây dựng, củng cố tình đoàn kết đặc biệt, hữu nghị truyền thống tốt đẹp với Campuchia và Lào, ủng hộ sự nghiệp chính nghĩa, giữ gìn hòa bình của nhân dân Campuchia, hợp tác chân thành với các lực lượng tiến bộ ở Campuchia, đối với cuộc kháng chiến giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Nhân dân Campuchia mang nước thốt nốt đến cho bộ đội tình nguyện Việt Nam trong những ngày giúp nhân dân Campuchia thu hoạch lúa - hình ảnh thắm đượm tình nghĩa quân dân Việt Nam - Campuchia trong cuộc chiến đấu lật đổ chế độ diệt chủng Pol Pot. Ảnh tư liệu: TTXVN

Vương quốc Campuchia dưới sự lãnh đạo của Quốc trưởng Norodom Sihanouk đã phát triển quan hệ tốt đẹp với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Campuchia đã tuyên bố cắt đứt quan hệ ngoại giao với ngụy quyền Sài Gòn (năm 1963), đồng thời Campuchia công khai lên án hành động xâm lược Việt Nam của đế quốc Mỹ và tổ chức Hội nghị Nhân dân các dân tộc Đông Dương tại Thủ đô Phnom Penh (Campuchia) vào năm 1965, thông qua “Nghị quyết về vấn đề Việt Nam” khẳng định tình đoàn kết của nhân dân Đông Dương trong cuộc đấu tranh chống đế quốc Mỹ xâm lược. Ngoài sự ủng hộ mạnh mẽ về chính trị ngoại giao, Vương quốc Campuchia còn cùng với nhiều nước trên thế giới tích cực hỗ trợ, giúp đỡ Việt Nam với nhiều hình thức thực hiện nhiệm vụ chi viện cho chiến trường miền Nam tiếp tục cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và sự nghiệp thống nhất đất nước.

Sau trao đổi điện thư ngoại giao giữa Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam và Quốc trưởng Campuchia Norodom Sihanouk, hai nước Việt Nam và Campuchia đã chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 24-6-1967. Đây được nhân dân hai nước coi là một sự kiện trọng đại, đánh dấu trang sử mới trong quan hệ hai nước. Trong bức điện gửi tới Quốc trưởng Campuchia Norodom Sihanouk (ngày 23-6-1967), Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ: “Việc đặt quan hệ ngoại giao giữa hai nước chúng ta là biểu hiện rực rỡ của mối tình hữu nghị thân thiết và đoàn kết chiến đấu. Đó là một sự kiện lịch sử trong quan hệ giữa Việt Nam và Campuchia, một nhân tố tích cực trong việc gìn giữ hòa bình ở Đông Dương và Đông Nam Á”.

Một biến cố lớn đã ập đến với dân tộc Campuchia khi phe cực hữu do Lon Nol và Sirimatak cầm đầu đã gây cuộc đảo chính ngày 18-3-1970 lật đổ Quốc trưởng Norodom Sihanouk, quân dân Việt Nam tiếp tục vượt mọi khó khăn sát cánh cùng nhân dân Campuchia chuyển hướng đấu tranh từ mục tiêu hòa bình, độc lập, trung lập, dân chủ, dân sinh sang đấu tranh vũ trang kết hợp với đấu tranh chính trị chống Chiến lược Khmer hóa chiến tranh của đế quốc Mỹ.

Với sự ủng hộ của nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới, sự giúp đỡ trực tiếp của Việt Nam, lực lượng kháng chiến Campuchia từng bước được xây dựng và nhanh chóng trưởng thành, kề vai sát cánh chung chiến hào với Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam và Quân đội Pathet Lào thuộc liên minh đặc biệt chiến đấu dũng cảm và đã đánh bại các kế hoạch chiến tranh của đế quốc Mỹ và các thế lực tay sai ở Đông Dương. Trên nền tảng truyền thống quan hệ tốt đẹp và từ cuộc đấu tranh chung chống thực dân, việc thiết lập quan hệ ngoại giao đã tạo thêm điều kiện thuận lợi để nhân dân hai nước Việt Nam và Campuchia tiếp tục kề vai sát cánh trong cuộc đấu tranh chung giải phóng dân tộc và cùng giành thắng lợi lịch sử vào mùa Xuân năm 1975.

Đáng lẽ, quân dân hai nước Việt Nam và Campuchia phải được hưởng một cuộc sống hòa bình để hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục và xây dựng phát triển đất nước, nhưng lúc này, tập đoàn Khmer Đỏ do Pol Pot cầm đầu đã phản bội dân tộc Campuchia, phản bội Việt Nam, chúng đã phạm những sai lầm chiến lược. Về đối nội, Khmer Đỏ thi hành chính sách diệt chủng tàn bạo nhất trong lịch sử, đẩy dân tộc Campuchia rơi vào thảm họa diệt vong.

Về đối ngoại, tập đoàn phản động Khmer Đỏ phát động cuộc chiến tranh đẫm máu, xâm lược Việt Nam trên toàn tuyến biên giới Tây Nam, xâm phạm nghiêm trọng độc lập, chủ quyền lãnh thổ Việt Nam, gây ra biết bao tội ác đối với nhân dân Campuchia và Việt Nam. Từ ngày giành được chính quyền (17-4-1975), Khmer Đỏ ráo riết thực hiện khẩu hiệu “Campuchia dân chủ của Khmer Đỏ sẵn sàng đánh Việt Nam đến người Campuchia cuối cùng” để hủy diệt hai dân tộc Campuchia và Việt Nam.

Thực hiện quyền tự vệ chính đáng trước những hành động xâm lược với chính sách “giết sạch, cướp sạch, phá sạch” vô cùng dã man, tàn bạo của đội quân Khmer Đỏ do Pol Pot cầm đầu đối với nhân dân Việt Nam và đáp lời kêu gọi khẩn thiết của Mặt trận Đoàn kết Dân tộc Cứu nước Campuchia (Mặt trận 2-12-1978), Việt Nam đã tiến hành cuộc phản công chiến lược từ ngày 23-12-1978. Các chiến sĩ Quân tình nguyện Việt Nam đã không quản hy sinh, sát cánh cùng lực lượng vũ trang yêu nước Campuchia chiến đấu dũng cảm dưới ngọn cờ chính nghĩa của Mặt trận Đoàn kết Dân tộc Cứu nước Campuchia tiến hành cuộc chiến tranh tự vệ thần tốc, cứu dân tộc và đất nước Campuchia thoát khỏi thảm họa diệt chủng, làm nên chiến thắng chính nghĩa mồng 7-1-1979.  

Với thắng lợi chính nghĩa ngày 7-1-1979, đất nước và dân tộc Campuchia đã khép lại một trang sử đầy đau thương, đen tối nhất. Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi cho quân dân hai nước Việt Nam và Campuchia hiểu biết nhau hơn, quan hệ đoàn kết đặc biệt, hữu nghị truyền thống tốt đẹp và hợp tác toàn diện giữa hai nước được củng cố, vun đắp phát triển lên một giai đoạn mới ngày càng gắn bó, tin cậy lẫn nhau vì lợi ích của nhân dân mỗi nước.

Vượt lên chính mình, vượt qua mọi thách thức, quan hệ Việt Nam - Campuchia đã và đang được củng cố, vun đắp, phát triển vững chắc theo phương châm “láng giềng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững lâu dài”. Những thành tựu quan trọng mà quân dân Việt Nam và Campuchia đã đạt được trong 58 năm qua không chỉ là thắng lợi của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, giành và giữ vững nền độc lập chủ quyền của mỗi nước, mà còn thể hiện sự phát triển quan hệ hữu nghị hợp tác trên tất cả các lĩnh vực trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước trong bối cảnh thế giới và khu vực đang diễn biến phức tạp, khó lường.

Chặng đường 58 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam và Campuchia đã để lại cho quân dân và lãnh đạo hai nước nhiều bài học rất quý báu, thời gian tới, trước những biến động phức tạp và khó lường của tình hình thế giới, khu vực và nhu cầu phát triển của mỗi nước, hai nước cùng tiếp tục khẳng định quyết tâm phấn đấu duy trì và củng cố mối tình đoàn kết đặc biệt, hữu nghị truyền thống tốt đẹp, hợp tác toàn diện giữa hai nước và quân dân hai nước Việt Nam - Campuchia.

Cùng hướng tới tương lai

Tình đoàn kết đặc biệt, hữu nghị truyền thống tốt đẹp giữa quân dân hai nước Việt Nam - Campuchia đã được tôi luyện qua những năm đấu tranh giành độc lập, tự do, đánh đổ chế độ Khmer Đỏ diệt chủng tàn bạo nhất trong lịch sử do Pol Pot cầm đầu và ngăn chặn chế độ diệt chủng quay trở lại. Đây là cơ sở, nền tảng vững chắc để quân dân hai nước tiếp tục phát huy trong giai đoạn hiện nay và trong tương lai. Quân dân hai nước Việt Nam và Campuchia luôn sát cánh cùng nhau hợp tác trên nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp công việc nội bộ của nhau, chân thành hỗ trợ nhau cùng phát triển.

Chương trình nghệ thuật tại Lễ kỷ niệm 55 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Campuchia. Ảnh: TTXVN

Nhằm giữ gìn và vun đắp mối quan hệ đoàn kết, hữu nghị truyền thống giữa quân dân hai nước, hai bên cần làm hết sức mình, chân thành giúp đỡ lẫn nhau, vượt qua thử thách khó khăn để cho mối quan hệ này ngày càng tốt đẹp bền vững, vì lợi ích tối cao của nhân dân mỗi nước.

Bên cạnh đó, cần cảnh giác và ngăn chặn kịp thời mọi âm mưu chống phá của các thế lực thù địch cả bên trong và bên ngoài tìm cách xuyên tạc lịch sử của mối quan hệ đoàn kết đặc biệt, hữu nghị truyền thống tốt đẹp của quân dân hai nước, cũng như âm mưu phủ nhận sự thật về quan hệ đoàn kết chiến đấu chung một chiến hào, tương trợ giữa hai nước trong cuộc đấu tranh chung chống thực dân Pháp, can thiệp Mỹ và chế độ Khmer Đỏ diệt chủng do Pol Pot cầm đầu. Quân dân hai nước cần chung nhận thức, cùng có trách nhiệm duy trì ổn định quan hệ hai nước, bảo vệ vun đắp tình đoàn kết đặc biệt, hữu nghị quý báu, vì hòa bình, ổn định của nhân dân mỗi nước, góp phần duy trì hòa bình, ổn định của khu vực. Duy trì quan hệ hữu nghị truyền thống tốt đẹp, hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Campuchia là nhu cầu lợi ích tự nhiên của cả hai bên.

Với lịch sử đoàn kết đặc biệt, hữu nghị truyền thống tốt đẹp, hợp tác toàn diện, kịp thời giúp đỡ lẫn nhau vô tư, trong sáng và có hiệu quả trong 58 năm qua, quan hệ Việt Nam - Campuchia có nhiều tiềm năng để phát triển mạnh mẽ, toàn diện trong thời gian tới. Lãnh đạo và quân dân hai nước đã khẳng định quyết tâm cùng nhau vun đắp cho mối quan hệ hữu nghị cao đẹp, hợp tác song phương phát triển toàn diện, bền vững lâu dài. Với tinh thần như vậy, quan hệ Việt Nam - Campuchia chắc chắc sẽ vượt qua mọi thách thức, vì lợi ích thiết thực của quân dân hai nước và đóng góp tích cực vào hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển, thịnh vượng ở khu vực và trên thế giới.

Đại tá TRẦN VĂN THÔNG, Phó ban Liên lạc Cựu chuyên gia Việt Nam giúp Campuchia, Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Hội Hữu nghị Việt Nam - Campuchia, nguyên Tham tán Chính trị Đại sứ quán Việt Nam tại Campuchia. 

(1) Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội.