Bài 4: “Điểm huyệt” những rào cản vô hình

Nguyên nhân có nhiều và để hóa giải những trở lực, giúp vùng đất Hà Tĩnh giàu truyền thống cách mạng vươn mình “nổi bật lên” thì cần nhiều hơn những giải pháp thiết thực.

Những "tiếng chuông cảnh tỉnh"

Phải hỏi nhiều lần, chúng tôi mới nhận ra người đàn ông trung niên mặc quần áo bảo hộ sờn vai, đầu đội mũ cứng đang vớt bèo, làm vườn mẫu với dân là đồng chí Dương Kim Huy, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Tượng Sơn, huyện Thạch Hà. Chiều hôm sau, đưa chúng tôi về làm việc với dân, đến đâu anh Huy cũng luôn đúng hẹn, vui vẻ hòa vào dân, trò chuyện để lắng nghe và giải thích tỉ mỉ từng vấn đề dân thắc mắc. Anh Huy trải lòng: “Ở Tượng Sơn, cán bộ và nhân dân gần như không có khoảng cách. Từ khi xây dựng nông thôn kiểu mẫu, cán bộ luôn ý thức được tác phong gần dân, nếu chỉ nói suông thì dân không nghe”. Nói đi đôi với làm, mới đây, gia đình anh Huy xung phong hiến 3 sào ruộng để làm đường giao thông. Không chỉ anh Huy mà suốt nhiều ngày khảo sát ở Hà Tĩnh, chúng tôi được gặp nhiều cán bộ gương mẫu, gần dân, nói đi đôi với làm, được dân tin, dân mến.

Không thể phủ nhận trong phong trào xây dựng nông thôn mới (NTM) ở Hà Tĩnh không thiếu cán bộ gương mẫu, gần dân. Thế nhưng, theo đánh giá thẳng thắn của những người đứng đầu, vẫn còn một số cán bộ rơi vào nạn hành chính quan liêu, nói nhiều làm ít, không quan tâm đến lợi ích thiết thực của người dân, dù công tác ở cấp cơ sở nhưng ít gặp gỡ, đối thoại nên không hiểu dân và dân cũng không biết rõ về cán bộ, không có tình cảm và không trọng cán bộ.

Cán bộ, chiến sĩ Bộ CHQS tỉnh Hà Tĩnh gặt lúa giúp dân. Ảnh: TRUNG HIẾU

Nhìn lại quá khứ, dám nói lên sự thật để rút kinh nghiệm, sửa sai, đó là tinh thần của cấp ủy, chính quyền các cấp Hà Tĩnh trong suốt thời gian qua. Bởi vậy, khi làm việc với chúng tôi, nhiều cán bộ địa phương vẫn mạnh dạn nhắc lại những vụ việc gây nhức nhối dư luận, ví như: Chuyện cán bộ bị kiểm điểm và xử lý vì thu các khoản phí của cả trẻ em, hộ nghèo để... xây dựng NTM. Hay, có địa phương, cán bộ lập hàng chục bộ hồ sơ "khống" để người dân địa phương nhận tiền đền bù, gây thất thoát gần 30 tỷ đồng. Đáng ngại hơn là từ những câu chuyện đơn lẻ ấy, các thế lực chống phá đã sớm khoét sâu vào khoảng trống trong mối quan hệ giữa cán bộ và nhân dân, kích động mâu thuẫn, khiến nhân dân mất niềm tin và xa lánh cán bộ.

Theo đồng chí Trương Thanh Huyền, Trưởng ban Dân vận Tỉnh ủy Hà Tĩnh, những vụ việc đáng tiếc đã xảy ra cũng chính là “tiếng chuông cảnh tỉnh” giúp đội ngũ cán bộ các cấp được dịp soi lại chính mình. Đây cũng là căn cứ để các cấp ủy, tổ chức đảng chỉnh đốn đội ngũ, kiến thiết lại nguồn lực lãnh đạo. Theo đó, những năm qua, các cấp ủy đảng ở Hà Tĩnh luôn đặc biệt quan tâm công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng cán bộ chất lượng theo hướng chuẩn hóa; kết hợp với tổ chức tốt việc phê bình, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật cán bộ hỏng, cán bộ kém. Mặt khác, tỉnh cũng quan tâm nhiều hơn đến việc kiện toàn, phát triển đội ngũ cán bộ dân vận cả về chất và lượng. 

Giúp dân “mắt sáng, tai thính”

Còn nhớ sau sự cố môi trường biển tại Hà Tĩnh năm 2016, đoàn công tác của Báo Quân đội nhân dân trực tiếp về Kỳ Anh, dọc hai bên đường, nhiều đối tượng dựng cờ, băng rôn nói xấu chính quyền. Thậm chí có khu vực, biết có cán bộ về là dân ra chặn xe, không cho qua. Đó là chuyện của nhiều năm về trước, còn lần này, trở lại Hà Tĩnh là như cảm nhận được “lòng dân bến đón”. Tại UBND phường Kỳ Long, thị xã Kỳ Anh, trước một bảng tin khổ rộng được đặt ở vị trí dễ quan sát, đông đảo bà con đứng xung quanh tìm hiểu các thông tin về đền bù giải phóng mặt bằng. Trên cao, các loa phát thanh liên tục phát đi bản tin của địa phương. Tại trụ sở UBND phường, bà con thắc mắc vấn đề gì đều được cán bộ nhiệt tình, trách nhiệm giải đáp thấu tỏ. Hầu hết bà con đều hài lòng trước những câu trả lời của cán bộ.

Đồng chí Đặng Văn Thành, Bí thư Thị ủy Kỳ Anh trăn trở: “Người dân vốn hiền lành, chất phác nhưng vì thiếu thông tin, một bộ phận hiểu biết về pháp luật còn hạn chế nên bị đối tượng xấu lôi kéo, dụ dỗ, nhất là trên không gian mạng. Đây là vấn đề mà chúng tôi luôn trăn trở và tìm hướng giải quyết”.

Thực tế, thời gian qua, Hà Tĩnh là điểm nóng trong cuộc chiến trên không gian mạng. Các đối tượng xấu vẫn thường xuyên lợi dụng mạng xã hội khơi lại sự cố môi trường biển, lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, chia sẻ nhiều tin, bài có nội dung xấu độc, lôi kéo, kích động dân. Vấn đề nan giải là khi xảy ra một sự việc nhạy cảm như: Tranh chấp đất đai, trộm cướp, hay sự cố môi trường... các thông tin chính thống thường đi sau thông tin trên mạng xã hội. Một thời gian dài, trước các thông tin xấu độc, luận điệu chống phá trên mạng xã hội, hầu hết cán bộ, đảng viên gần như không có bất kỳ hoạt động gì nhằm nhận diện, đấu tranh. Nguyên nhân là bởi còn thiếu cơ chế phát ngôn, phần vì sợ chịu liên đới, “há miệng mắc quai”.

Theo đồng chí Trần Minh Phương, Phó trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Hà Tĩnh: Vấn đề cấp thiết hiện nay là phải giải quyết bằng được hai phần việc: Bù đắp khoảng trống thông tin trong nhân dân và xây dựng cơ chế để nhân dân phát huy “tai, mắt” của mình. Bởi như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng răn dạy, nhân dân có hàng triệu “tai, mắt” để nhìn thấy, nghe thấy mọi sự ở đời, do đó, cấp ủy, chính quyền “phải làm sao có hàng chục triệu đôi bàn tay, hàng chục triệu cặp mắt và đôi tai mới được”.

Ở nhiều địa phương của tỉnh Hà Tĩnh, việc tuyên truyền, cung cấp thông tin cho dân chủ yếu sử dụng các phương thức thông tin truyền thống như tuyên truyền miệng, phát tờ rơi, làm bảng tin, băng rôn, khẩu hiệu. Phương thức này có mặt lợi nhưng cũng có những hạn chế. Theo khảo sát của chúng tôi, nhiều nơi làm chưa thường xuyên, chỉ tập trung vào các sự kiện. Tại các địa phương miền núi, vùng sâu, vùng xa, nơi dân cư phân tán, lao động đi làm ăn xa, giao thông đi lại khó khăn thì rõ ràng hình thức này không thực sự hiệu quả. Chưa kể có nơi hệ thống loa phát thanh hư hỏng, xuống cấp, “đắp chiếu” lâu nay. Vấn đề quan trọng nhất là con người, nhưng sau khi thực hiện tinh giản biên chế, bộ máy hành chính, càng xuống dưới thì lực lượng càng mỏng. Một số địa phương chưa quan tâm đến công tác bồi dưỡng, tập huấn cho đội ngũ tuyên truyền viên, báo cáo viên, khiến cho lực lượng càng mỏng và yếu.

Có ý kiến cho rằng, từ khi có “lực lượng 35” ra đời, mỗi cán bộ, đảng viên được xem là một chiến sĩ trên mặt trận đấu tranh tư tưởng trên không gian mạng. Nhưng lực lượng này còn khá mỏng so với yêu cầu nhiệm vụ. Nhiều cán bộ, đảng viên chưa thực sự mạnh mẽ đấu tranh, phản bác lại các thông tin chống phá của thế lực thù địch và cả những biểu hiện tiêu cực, yếu kém, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Việc xây dựng đội ngũ cộng tác viên dư luận xã hội là cần thiết. Thế nhưng, để dự báo, nắm bắt tư tưởng của nhân dân, định hướng dư luận xã hội, đấu tranh, phản bác các thông tin xấu độc, ngành tuyên giáo Hà Tĩnh cần tổ chức điều tra xã hội học, thẩm định thông tin và phát huy hiệu quả của lực lượng này.

"Rễ" bám vào dân phải nhiều và sâu hơn

Khảo sát tại các huyện của tỉnh Hà Tĩnh, chúng tôi có thêm nhiều căn cứ để nhận định: Lâu nay, thực hiện công tác vận động dân xây dựng, kiến thiết, đổi mới cũng như đưa các nghị quyết của Đảng vào cuộc sống chính là đội ngũ cán bộ, đảng viên ở cơ sở-những “công bộc” trực tiếp gần dân, bám dân. Thế nhưng chính đội ngũ cán bộ này lại đang dần bị cắt giảm vì chủ trương tinh giản bộ máy, biên chế.

Năm 2022, phường Kỳ Long, thị xã Kỳ Anh có 11 cán bộ, 9 công chức, vẫn thiếu 1 biên chế. Lâu nay, công tác dân vận được giao cho đồng chí Trương Văn Thịnh, Phó bí thư thường trực Đảng ủy và đồng chí Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc phường phụ trách. Dưới ban chỉ đạo là bí thư chi bộ các thôn và ban công tác mặt trận các thôn. Hằng tháng, việc soạn thảo báo cáo công tác dân vận đều do đồng chí Thịnh thực hiện. Thế nhưng sau tinh giản biên chế, một mình đồng chí Thịnh kiêm nhiệm thêm 4 nhiệm vụ: Chủ nhiệm ủy ban kiểm tra; trưởng ban tuyên giáo; trưởng ban dân vận; trưởng ban tôn giáo. Một lúc kiêm nhiệm nhiều công việc rất khó để hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Thế nhưng, theo đồng chí Trần Đình Phúc, Bí thư Đảng ủy phường Kỳ Long: Việc tinh giản bộ máy, cắt giảm phụ cấp đối với người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố mới là nỗi niềm trăn trở. Theo quy định mới thì các chi hội trưởng các đoàn thể ở khối, xóm không được hưởng phụ cấp hằng tháng mà chỉ được “bồi dưỡng” khi tham gia hoạt động. Trong khi thực tiễn đã cho thấy đây là đội ngũ cán bộ làm việc trách nhiệm và hiệu quả.

Vấn đề này đặt ra rất nhiều suy ngẫm. Hệ thống chính trị ở Hà Tĩnh lâu nay được ví như một cái cây, gốc có vững cây mới bền, "rễ" phải bám vào dân nhiều và sâu hơn. Thế nhưng thực hiện tinh giản biên chế cán bộ, bộ phận cán bộ gốc rễ gần dân nhất lại bị cắt giảm nhiều nhất, đây cũng chính là nguyên nhân khiến cho việc triển khai các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước gặp nhiều khó khăn trong thời gian qua.

Đem những suy tư của cán bộ, đảng viên đến lãnh đạo Tỉnh ủy Hà Tĩnh, chúng tôi nhận được đáp án thẳng thắn, trung thực, rằng Hà Tĩnh là một trong những tỉnh thực hiện việc sáp nhập số lượng xã lớn, với 80 xã, sau đó hình thành 34 xã mới. Giảm 46 xã, có nghĩa giảm 46 bộ máy công chức, cá biệt có nơi 3 xã sáp nhập làm một. Lãnh đạo địa phương khẳng định đây là chủ trương đúng vì giảm được bộ máy cồng kềnh, lãng phí; tuy nhiên cần nhìn nhận và giải quyết một cách rốt ráo và có những bước đi hợp lý, bền vững, không thể nóng vội. 

Thực tế từ khi sáp nhập xã, việc khó trước tiên là bố trí các cán bộ dôi dư như thế nào. Phải nói rằng, vì làm tốt công tác cán bộ nên chất lượng đội ngũ cán bộ cấp xã lúc chưa sáp nhập đều được đánh giá cao, có đủ điều kiện tiêu chuẩn, uy tín, nhưng bây giờ "bó đũa chọn cột cờ" sẽ rất khó khăn, làm không tốt sẽ lãng phí nguồn nhân lực. Việc bố trí sử dụng cơ sở vật chất như thế nào sau sáp nhập còn lắm nan giải. Mặc dù tỉnh có chủ trương xã hội hóa tài sản hoặc chuyển mục đích sử dụng, tuy nhiên thực tế, ở nông thôn xã hội hóa rất khó, điều này gây nên lãng phí kết cấu hạ tầng.  

Thế nhưng theo đồng chí Nguyễn Minh Đức, Phó trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy Hà Tĩnh, nghịch lý là thừa cán bộ dôi dư nhưng lại thiếu cán bộ chuyên trách công tác Đảng ở cơ sở. Khảo sát cho thấy, vì không có cán bộ chuyên trách văn phòng cấp ủy nên áp lực công việc thủ tục giấy tờ, văn bản đều dồn lên đồng chí bí thư đảng ủy. Từ thực trạng trên, nhiều địa phương đã đề nghị bổ sung biên chế này. Nhiều ý kiến của lãnh đạo cấp xã, huyện và tỉnh cũng đều chung nhận định, việc cắt giảm phụ cấp đối với đội ngũ chi hội trưởng các đoàn thể ở khối, xóm đang gây nên những khó khăn cho địa phương.

Trong các giai đoạn cách mạng, Đảng ta luôn coi trọng sức dân và xác định sự nghiệp cách mạng thành công hay thất bại đều do dân và vì dân. Từ thực tiễn ở Hà Tĩnh đặt ra nhiều vấn đề trăn trở trong việc huy động sức dân trong công cuộc xây dựng, kiến thiết, đổi mới. Những khó khăn, rào cản trong công tác vận động dân ở Hà Tĩnh hôm nay chính là những bài học kinh nghiệm rất cần được đưa ra bàn luận, tìm hướng giải quyết.

 (còn nữa)

Nhóm PV Báo QĐND