Ngành nông nghiệp, người nông dân và khu vực nông thôn thực sự là chỗ dựa vững chắc mỗi khi có những cuộc khủng hoảng lớn về kinh tế - xã hội và thực sự là trụ cột của nền kinh tế đất nước. Trong mỗi giai đoạn, nông nghiệp luôn thể hiện sứ mệnh, vai trò vô cùng quan trọng đối với sự phát triển của đất nước. Đến nay, Việt Nam đã trở thành một cường quốc sản xuất và xuất khẩu nông sản trên thế giới.

Tiến sĩ Trần Công Thắng, Viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách Nông nghiệp và Môi trường.

Trong bài tham luận, Tiến sĩ Trần Công Thắng điểm lại những dấu mốc lịch sử phát triển của ngành nông nghiệp 80 năm qua kể từ khi thành lập nước, từ một nước nghèo nàn, với nạn đói năm 1945 hoành hành khiến hàng triệu người chết đói. Ngay sau khi giành được độc lập, chính quyền Việt Nam non trẻ đã phải đối phó với “giặc đói”, “giặc dốt” và “giặc ngoại xâm”. Nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu, bị tàn phá nặng nề bởi chiến tranh, nạn đói, lũ lụt lớn, hạn hán kéo dài; một nửa số ruộng đất không canh tác được.

Việt Nam khi đó vừa phải thực hiện cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược vừa phải nỗ lực đẩy mạnh sản xuất để giải quyết nạn đói. Nông nghiệp Việt Nam đã có bước chuyển mình mạnh mẽ, người dân, đặc biệt nông dân đã tích cực, nỗ lực sản xuất lương thực. Năm 1946, nạn đói đã bị đẩy lùi trên cả nước, sản lượng lương thực đạt 1.155.000 tấn, gấp đôi năm 1945. Sản xuất nông nghiệp đã góp phần vào thắng lợi của kháng chiến chống thực dân Pháp (1945-1954), kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954-1975), giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống  nhất đất nước (30-4-1975). Sau năm 1975, Việt Nam xây dựng nền kinh tế tập trung, bao cấp, nông nghiệp theo mô hình kinh tế kế hoạch hóa, cộng thêm thường xuyên phải hứng chịu bởi thiên tai dẫn đến sản xuất nông nghiệp giảm sút, hàng năm phải nhập khẩu và xin viện trợ trong đó có lương thực.

Từ năm 1986, Việt Nam thực hiện công cuộc Đổi mới nền kinh tế, sản xuất nông nghiệp được “cởi trói” cơ chế, chỉ 3 năm sau đến 1989, nông nghiệp không chỉ đáp ứng yêu cầu an ninh lương thực, Việt Nam bắt đầu xuất khẩu gạo ra thị trường thế giới với khối lượng 1,37 triệu tấn. Cũng từ đây, nông nghiệp Việt Nam đã “cất cánh” với nhiều mặt hàng không chỉ lúa gạo, các sản phẩm nông sản, thủy sản, lâm sản và đồ gỗ… được đẩy mạnh xuất khẩu ra thế giới. Sản xuất nông nghiệp phát triển không chỉ giúp đảm bảo an ninh lương thực, cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân, xóa đói, giảm nghèo mà còn góp phần đóng góp tích cực và trở thành “trụ đỡ” của nền kinh tế trước thiên tai, dịch bệnh.

Ngày nay, Việt Nam trở thành một trong những cường quốc hàng đầu thế giới về sản xuất và xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp tới 195 quốc gia và vùng lãnh thổ. Kim ngạch xuất khẩu của ngành nông nghiệp năm 2024 đạt 62,5 tỷ USD. Tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành nông nghiệp Việt Nam 7 tháng đầu năm 2025 đạt 39,68 tỷ USD, tăng 14,7% so với cùng kỳ năm 2024 (thặng dư 11,52 tỷ USD, tăng 15,9% so với cùng kỳ).

Nông dân thành phố Hải Phòng thu hoạch lúa. Ảnh: NGUYỄN KIỂM 

Không chỉ đáp ứng yêu cầu về đảm bảo an ninh lương thực trong nước và đóng góp an ninh lương thực cho thế giới, đóng góp tích cực cho nền kinh tế đất nước, ngành nông nghiệp Việt Nam hiện đã và đang đẩy mạnh tái cơ cấu sản xuất, ứng dụng khoa học - công nghệ cao, chuyển đổi số vào sản xuất nhằm đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi ngày càng cao của thị trường trong nước và quốc tế, nâng cao hiệu quả của sản xuất nông nghiệp. Việt Nam đã, đang, sẽ phấn đấu xây dựng một nền nông nghiệp sạch, xanh, hiện đại, hiệu quả kinh tế ngày càng cao và có trách nhiệm với môi trường.

NGUYỄN KIỂM (lược ghi)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Kinh tế xem các tin, bài liên quan.