Tôi tự hào mình là một quân nhân đã từng công tác ở đơn vị sinh ra vào đúng ngày thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga và ở một đơn vị tên lửa đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam. Điều đặc biệt là cả hai đơn vị đó cùng mang tên Trung đoàn 236, cùng lập nhiều chiến công đặc biệt trong chiến đấu và hiện nay đều làm nhiệm vụ bảo vệ “đầu não” của hai đất nước" - Đó là lời mở đầu ấn tượng của CCB Nhi-cô-lai Cô-le-xnhích, nguyên chuyên gia quân sự Liên Xô tại Việt Nam từ giữa thập niên 60 của thế kỷ 20, trong buổi giao lưu với CCB và cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 236, Sư đoàn 361 (Quân chủng Phòng không-Không quân) đúng dịp kỷ niệm 100 năm Cách mạng Tháng Mười Nga.
CCB Trung đoàn 236 cùng chỉ huy Sư đoàn 361 trao quà lưu niệm tặng CCB Nhi-cô-lai Cô-le-xnhích (thứ hai, từ trái sang).
Dưới ánh nắng vàng dìu dịu cuối mùa thu, trong phòng truyền thống của Trung đoàn 236, nhiều CCB tóc đã một màu trắng xóa cùng đông đảo cán bộ, chiến sĩ của đơn vị chăm chú lắng nghe CCB Nhi-cô-lai Cô-le-xnhích chia sẻ những thành tích cũng như kỷ niệm không bao giờ quên về những năm tháng được chiến đấu cùng các bạn Việt Nam. Cựu chuyên gia Liên Xô nói rằng, Trung đoàn 236 ở Nga là đơn vị phòng không đầu tiên của quân đội Liên Xô, ra đời vào đúng ngày 7-11-1917, cũng là ngày thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại. Trong quá trình xây dựng CNXH ở Liên Xô, đơn vị được trang bị pháo phòng không, làm nhiệm vụ bảo vệ các cung đường tàu hỏa và vùng trời ở Mát-xcơ-va. Cuối năm 1941, phát-xít Đức tấn công vào Mát-xcơ-va, lúc này không có máy bay, các đơn vị pháo cao xạ của Trung đoàn 236 đã hạ nòng bắn xe tăng của phát-xít Đức. Quá trình chiến đấu có những đồng chí đã dùng pháo tiêu diệt 7 xe tăng và được phong Anh hùng Liên Xô. Hiện nay, Trung đoàn 236 được trang bị tên lửa S400 và làm nhiệm vụ bảo vệ bầu trời thủ đô Mát-cơ-va.
Sau một thời gian công tác tại Trung đoàn 236 ở Liên Xô, giữa năm 1965, khi Trung đoàn 236 thuộc Quân chủng Phòng không-Không quân Việt Nam vừa được thành lập thì Nhi-cô-lai Cô-le-xnhích được cử sang làm chuyên gia giúp Việt Nam. "Tôi còn nhớ như in, ngày 26-8-1965, khi về thăm Tiểu đoàn 61 của Trung đoàn 236 tại trận địa Phùng, khi đó tôi đang là sĩ quan bệ phóng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nắm chặt tay tôi rồi nói với cán bộ, chiến sĩ của đơn vị phải bảo vệ các chuyên gia Liên Xô an toàn dù phải xả thân mình. Trong những năm tháng chiến đấu ác liệt sau đó, chúng tôi khâm phục Bộ đội Việt Nam thông minh, sáng tạo, gan dạ, dũng cảm và luôn thực hiện triệt để lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính mến để làm nên truyền thống hào hùng của Quân đội nhân dân Việt Nam. Dù xa cách hàng chục nghìn cây số, song tình hữu nghị giữa những người cùng chung chiến hào cách đây nửa thế kỷ vẫn luôn bền chặt, nồng ấm, như anh em một nhà” - CCB Nhi-cô-lai Cô-le-xnhích chia sẻ.
Bài và ảnh: NGUYỄN CHÍ HÒA