Thực tiễn phát triển mối quan hệ hợp tác hai nước ở cả bề rộng và bề sâu đã chứng minh tính đúng đắn của đường hướng chiến lược do lãnh đạo hai nước vạch ra từ năm 2001. Tuy nhiên, vào thời điểm năm 2012, lãnh đạo hai nước đều nhất trí cho rằng: “Kim ngạch hai chiều Việt-Nga còn ở mức rất khiêm tốn, chỉ vào khoảng gần 4 tỷ USD, nhưng đó là bước tiến lớn nếu so với khoảng 200-300 triệu USD vào đầu thập kỷ 90 của thế kỷ 20. Đồng thời, hai bên đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2015 đạt 7 tỷ và năm 2020 đạt 10 tỷ USD”.
Kế thừa kết quả các chuyến thăm trước đây của lãnh đạo hai nước, chuyến thăm Liên bang Nga của Chủ tịch nước Trần Đại Quang từ ngày 28-6 đến 1-7-2017 đã viết thêm những trang mới trong quan hệ Việt-Nga. Sự đón tiếp trọng thị và chân tình của Tổng thống V.Putin và các lãnh đạo cấp cao của Thượng viện và Hạ viện Nga dành cho Đoàn Việt Nam đã thể hiện sinh động Sắc lệnh của Tổng thống Putin về đối ngoại ban hành năm 2015, coi Việt Nam là một trong ba quốc gia cần ưu tiên trong chính sách đối ngoại của bạn (cùng với Trung Quốc và Ấn Độ). Ngoài hội đàm rộng, Tổng thống Putin đã hội đàm hẹp cùng Chủ tịch nước Trần Đại Quang với thời gian diễn ra gấp ba lần so với dự kiến. Trong các cuộc hội đàm, Tổng thống Putin bày tỏ sự tin cậy chính trị, đánh giá cao các việc đã làm của Việt Nam trong việc thực hiện các hiệp định đã ký trước đây, khẳng định Nga sẽ tăng cường thúc đẩy các lĩnh vực hợp tác đã được đề cập trong các hiệp định cũng như trong các bản ghi nhớ, nhấn mạnh sự cần thiết của Nga quan tâm đặc biệt trong lĩnh vực đào tạo nhân lực, chuyển giao công nghệ hiện đại cho Việt Nam, quyết tâm nâng kim ngạch thương mại giữa hai nước lên 10 tỷ USD vào năm 2020…
Các cựu chiến binh Xô-viết chia sẻ kỷ vật là những tấm ảnh, bức thư khi thăm Bảo tàng Phòng không-Không quân theo lời mời của Bộ Quốc phòng Việt Nam, tháng 4-2013. Ảnh: Linh Oanh.
Trong Tuyên bố chung, hai bên đã đánh giá tình hình và triển vọng tiếp tục củng cố quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện, đề ra những biện pháp nhằm tăng cường hợp tác song phương trong các lĩnh vực ưu tiên, thảo luận các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm. Hai bên chia sẻ mong muốn phát triển quan hệ hợp tác nhiều mặt giữa Việt Nam và Nga dựa trên tuyền thống hữu nghị và tôn trọng lẫn nhau đã có từ nhiều năm, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nỗ lực mở rộng quan hệ trong các lĩnh vực thương mại-đầu tư, khoa học-công nghệ và nhân văn, giáo dục-đào tạo, quốc phòng, an ninh… 14 hiệp định đã được ký trong chuyến thăm, mở ra nhiều triển vọng tích cực…
Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Tổng thống V.Putin nhất trí sẽ tiếp tục hợp tác xây dựng Trung tâm Khoa học và công nghệ hạt nhân tại Việt Nam; ủng hộ việc thực hiện nhất quán Chương trình hợp tác giữa Việt Nam và Nga trong lĩnh vực sử dụng năng lượng nguyên tử vào mục đích hòa bình ký ngày 23-5-2017 tại Hà Nội. Theo tinh thần đó, Nga tiếp tục đào tạo gần 500 sinh viên Việt Nam phục vụ các hoạt động của Trung tâm Khoa học và công nghệ hạt nhân Việt Nam. Đến nay, có khoảng hơn 5% số sinh viên Việt Nam theo học ở Nga hưởng học bổng của Chính phủ Nga. Hai bên nhất trí trong năm 2019 sẽ tổ chức “Năm Nga tại Việt Nam” và “Năm Việt Nam tại Nga” với nhiều hoạt động phong phú trên lãnh thổ hai nước nhằm thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế-thương mại, khoa học-công nghệ, văn hóa, giáo dục và các lĩnh vực khác.
Về các vấn đề khu vực và quốc tế, Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Tổng thống Putin khẳng định nỗ lực xây dựng trật tự quan hệ quốc tế công bằng dựa trên các nguyên tắc đa phương trong giải quyết các vấn đề cấp thiết, tính tối thượng của luật pháp quốc tế, trong đó có Hiến chương Liên hợp quốc, bao gồm các nguyên tắc tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ và lợi ích hợp pháp của các quốc gia, không sử dụng vũ lực hay đe dọa sử dụng vũ lực, hợp tác rộng rãi giữa các quốc gia và cơ chế liên kết trên cơ sở bình đẳng, cùng có lợi và tôn trọng lẫn nhau vì mục tiêu củng cố an ninh toàn cầu, hòa bình, ổn định và phát triển. Việt Nam và Nga ủng hộ việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên tại Biển Đông năm 2002 và sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử của các bên tại Biển Đông. Tổng thống Nga đã vui vẻ nhận lời mời thăm Việt Nam vào cuối năm 2017 (đây sẽ là chuyến thăm thứ tư của Tổng thống Putin; trước đó là vào các năm 2001, 2007, 2013).
Đi liền thuận lợi to lớn, chúng ta nhận thức sâu sắc về những khó khăn ở phía trước trong bối cảnh khu vực và quốc tế đang biến động phức tạp, khó lường. Nhưng với quyết tâm chính trị của lãnh đạo hai nước, với sự hợp tác chiến lược toàn diện đang được triển khai mạnh mẽ vì lợi ích của hai quốc gia, chúng ta có cơ sở hy vọng quan hệ Việt-Nga sẽ phát triển lên tầm cao mới, hướng tới hòa bình, ổn định, hữu nghị và phồn vinh-cơ sở quan trọng bảo đảm những “mùa gặt mới” trong công cuộc xây dựng và phát triển vững chắc của mỗi nước.
Hà Nội, tháng 9-2017
NGUYỄN HỒNG VINH - nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Tổng biên tập Báo Nhân dân