Cùng với đó, hoạt động công tác Đảng, công tác chính trị (CTĐ, CTCT) của đội cũng chính thức được xác lập. Ngày 22-12-1944-ngày thành lập QĐND Việt Nam, cũng là ngày truyền thống của TCCT.

Trong Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền Giải phóng quân, lãnh tụ Hồ Chí Minh nêu nhiều vấn đề, trong đó Người đặc biệt nhấn mạnh CTCT; khẳng định tư tưởng coi trọng chính trị và công tác tuyên truyền. Chỉ thị nêu rõ: “Tên Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân nghĩa là chính trị trọng hơn quân sự. Nó là đội tuyên truyền” và “Hoạt động của Đội phải lấy chi bộ làm hạt nhân lãnh đạo” và phải “dựa vào dân, dựa chắc vào dân”.

Đội Việt Nam tuyên truyền Giải phóng quân được thành lập với 34 cán bộ, chiến sĩ, chia làm 3 tiểu đội, do đồng chí Hoàng Sâm làm đội trưởng, đồng chí Xích Thắng (Dương Mạc Thạch) làm chính trị viên. Ngay khi lập đội, chi bộ Đảng đầu tiên (gồm 3 đảng viên) được thành lập, là hạt nhân lãnh đạo đội. Sau một thời gian hoạt động, đội phát triển thành đại đội và “Ban Công tác chính trị” đại đội được thành lập, gồm các đồng chí Dương Mạc Thạch, Hoàng Văn Thái, Lâm Cẩm Như. Đây là cơ quan chính trị đầu tiên của Quân đội ta. Trong tiến hành CTCT, ban chú trọng tổ chức cho các đội viên nghiên cứu về Chương trình, Điều lệ của Việt Minh, học và thực hiện Mười lời thề danh dự, 12 điều kỷ luật, 5 bài huấn luyện nhiệm vụ tuyên truyền…

Để phát huy thanh thế của đội và mở rộng công tác tuyên truyền cách mạng trong nhân dân các tỉnh Cao-Bắc-Lạng, cuối tháng 12-1944, đội cho phát hành tờ Báo Tiếng súng reo bằng viết tay. Đây là tờ báo đầu tiên của lực lượng vũ trang (LLVT) cách mạng.

Như vậy, ngay trong thời gian đầu được thành lập, chiến đấu và xây dựng, công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng của Đảng đối với quân đội luôn được lãnh tụ Hồ Chí Minh và Đảng ta đặc biệt quan tâm. Nội dung CTCT ngày càng được mở rộng; hệ thống chỉ đạo thực hiện CTCT được tổ chức, kiện toàn phù hợp với từng giai đoạn của chiến tranh và sự phát triển của quân đội. Đáp ứng yêu cầu lãnh đạo, tháng 3-1946 Chính trị Cục (thuộc Bộ Quốc phòng) được thành lập; cuối tháng 11-1946 đổi thành Cục Chính trị Bộ Quốc phòng-Tổng chỉ huy; tháng 7-1950, TCCT được thành lập, đã luôn hoàn thành vai trò của cơ quan chỉ đạo và thực hiện xuất sắc CTCT (sau này là CTĐ, CTCT) trong quân đội.

75 năm qua, thực hiện lời căn dặn của lãnh tụ Hồ Chí Minh, ngay từ khi thành lập, Quân đội ta luôn luôn coi trọng CTCT, lấy công tác lãnh đạo chính trị làm trọng tâm trong xây dựng, hoạt động và chiến đấu. Quá trình xây dựng, trưởng thành, chiến đấu và chiến thắng, CTĐ, CTCT thực sự là “linh hồn, mạch sống” của quân đội, là nguyên tắc cơ bản trong xây dựng LLVT cách mạng của Đảng.

THÀNH HỮU-MINH ANH