Đồng chí Đại tướng Văn Tiến Dũng bí danh là Lê Hoài, sinh ngày 2-5-1917 tại xã Cổ Nhuế, huyện Từ Liêm (nay là phường Cổ Nhuế 2, quận Bắc Từ Liêm), thành phố Hà Nội. Xuất thân trong một gia đình làm nghề thủ công, trải qua cuộc sống cơ cực của giai cấp công nhân đã giúp đồng chí sớm giác ngộ cách mạng và hăng hái tham gia các phong trào đấu tranh công khai của công nhân Hà Nội do Đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo.
Năm 19 tuổi, đồng chí đã trực tiếp tham gia vận động, tổ chức cuộc bãi công đầu tiên của công nhân xưởng dệt Cự Chung ở phố Hàng Bông, Hà Nội, đấu tranh đòi tăng lương, giảm giờ làm và cải thiện sinh hoạt cho công nhân. Năm 20 tuổi, đồng chí được kết nạp Đảng Cộng sản Đông Dương; năm 21 tuổi được cử làm Bí thư chi bộ ngành Thợ dệt Hà Nội; sau đó, tham gia Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Hà Nội.
Trong vòng 5 năm (từ năm 1939 đến 1944), đồng chí 3 lần bị địch bắt giam, tù đày lao khổ. Không chịu khuất phục trước cảnh giam cầm, đồng chí đã hai lần trốn thoát khỏi nhà tù thực dân và bị chúng kết án tử hình vắng mặt. Trở về tiếp tục hoạt động, đồng chí được cử làm Bí thư Ban Cán sự Đảng tỉnh Hà Đông, Bí thư Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh, Bí thư Xứ ủy Bắc Kỳ; Ủy viên Thường vụ Ủy ban quân sự cách mạng Bắc Kỳ, được phân công tổ chức Chiến khu Quang Trung, kiêm Bí thư Khu ủy, chỉ đạo việc chuẩn bị và tiến hành thắng lợi cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở các tỉnh Hòa Bình, Ninh Bình, Thanh Hóa.
Đại tướng Ngô Xuân Lịch phát biểu tại Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày sinh đồng chí Đại tướng Văn Tiến Dũng. Ảnh: TRỌNG HẢI
Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đồng chí được giao nhiều nhiệm vụ quan trọng, như: Thành lập Chiến khu 2 và làm Chính ủy Chiến khu; Cục trưởng Cục Chính trị Quân đội Quốc gia Việt Nam, Phó bí thư Quân ủy Trung ương; Chính ủy kiêm Tư lệnh Liên khu 3; Chính ủy kiêm Tư lệnh Đại đoàn 320-Đại đoàn Đồng Bằng. Từ tháng 11-1953 đến tháng 5-1978, đồng chí được bổ nhiệm giữ chức Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đồng chí trực tiếp chỉ đạo nhiều chiến dịch quan trọng. Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, đồng chí được Đảng, Nhà nước giao trọng trách làm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Phó bí thư thứ nhất, rồi Bí thư Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương).
Đồng chí Văn Tiến Dũng là một trong những vị tướng chỉ huy xuất sắc và có uy tín lớn của Quân đội ta. Đồng chí được Nhà nước phong quân hàm Thiếu tướng năm 1948; phong quân hàm vượt cấp Thượng tướng năm 1959 và Đại tướng năm 1974; là Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa II; Ủy viên Trung ương Đảng từ khóa III đến khóa VI; Ủy viên Bộ Chính trị từ khóa III đến khóa V.
Với những cống hiến to lớn cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Đại tướng Văn Tiến Dũng đã được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao Vàng cùng nhiều huân chương, huy chương và phần thưởng cao quý khác.
Trải qua hơn 65 năm hoạt động cách mạng liên tục, đồng chí Đại tướng Văn Tiến Dũng là một tấm gương sáng của người cộng sản kiên cường, tận trung với Đảng, tận hiếu với dân, luôn thể hiện tư tưởng cách mạng tiến công, không chịu khuất phục trước kẻ thù xâm lược.
Trong những năm đầu hoạt động cách mạng, trong bối cảnh thực dân Pháp thẳng tay đàn áp phong trào, mặc dù hoạt động công khai giữa lòng địch với muôn vàn hiểm nguy, gian khó, đồng chí vẫn luôn tỏ rõ quyết tâm “Sẽ làm hết sức để xứng đáng với tất cả đồng chí thân yêu, với tất cả những gì mà Đảng đã tin cậy đặt ở nơi mình”. Ba lần bị thực dân Pháp bắt giam, bị tra tấn hết sức dã man cùng với các chiêu trò dụ dỗ nham hiểm, đồng chí vẫn luôn giữ vững phẩm chất, khí tiết kiên trung của người cộng sản, biến những ngày bị giam cầm thành những ngày rèn luyện và đấu tranh. Mặc dù phải trải qua thời gian dài mất liên lạc với tổ chức, nhưng đồng chí vẫn một lòng, một dạ hướng về Đảng, Bác Hồ, luôn giữ vững niềm tin vào thắng lợi của cách mạng và tương lai tươi sáng của dân tộc.
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, với cương vị Chính ủy Chiến khu 2, đồng chí đã chỉ đạo xây dựng Lực lượng vũ trang Chiến khu phát triển mạnh mẽ; vừa thực hiện thắng lợi nhiệm vụ bảo vệ địa bàn, vừa tổ chức một số đơn vị “Nam tiến”, chi viện cho các mặt trận Nam Bộ, Tây Nguyên và Nam Trung Bộ. Từ cuối năm 1946 đến năm 1949, trong gần 3 năm làm Cục trưởng Cục Chính trị Quân đội Quốc gia Việt Nam, Phó bí thư Quân ủy Trung ương, đồng chí đã có những đóng góp tích cực, bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với lực lượng vũ trang nhân dân và xây dựng hệ thống tổ chức cơ quan chính trị, đội ngũ cán bộ chính trị các cấp, làm nòng cốt tiến hành công tác Đảng, công tác chính trị trong quân đội.
Đặc biệt, từ năm 1951 đến năm 1953, trên cương vị Chính ủy kiêm Tư lệnh Đại đoàn 320, đồng chí đã chỉ huy Đại đoàn chiến đấu hàng trăm trận lớn nhỏ, lập nhiều chiến công xuất sắc trên chiến trường Đồng bằng Bắc Bộ, góp phần làm đảo lộn thế chiến lược của đối phương trên chiến trường Đồng bằng Bắc Bộ, làm thất bại âm mưu “dùng người Việt đánh người Việt, lấy chiến tranh nuôi chiến tranh” của thực dân Pháp.
Trong những năm cuối của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, trên cương vị Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, đồng chí đã chỉ đạo tập trung nghiên cứu, chấn chỉnh biên chế và chỉnh quân chính trị, nhằm nâng cao lập trường tư tưởng, trình độ nghiệp vụ theo phương hướng làm cho cơ quan nhẹ, khỏe, trong sạch, đủ sức tham mưu cho Trung ương Đảng, Tổng Quân ủy, Bộ Tổng tư lệnh chỉ đạo toàn quân, toàn quốc kháng chiến và giành thắng lợi trong chiến cục Đông Xuân 1953-954, mà đỉnh cao là Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đồng chí luôn đi sâu, đi sát, nắm vững tình hình thực tiễn chiến trường để kịp thời tham mưu, đề xuất với Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng có những quyết sách đúng đắn trong xây dựng, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu thắng lợi của quân đội. Được Bộ Chính trị giao nhiệm vụ chỉ đạo, chỉ huy nhiều chiến dịch lớn, như: Chiến dịch Đường 9-Nam Lào, Chiến dịch Trị-Thiên, Chiến dịch "Điện Biên Phủ trên không", Chiến dịch Tây Nguyên, Tư lệnh Chiến dịch Hồ Chí Minh giải phóng Sài Gòn-Gia Định (Chiến dịch Hồ Chí Minh-1975)... đồng chí đã thực sự là một nhà chỉ huy quân sự giỏi, vị tướng tài ba, mưu lược, chỉ đạo toàn quân giành thắng lợi lớn trên các chiến trường, tạo nên bước ngoặt có lợi cho ta trong từng giai đoạn của cuộc kháng chiến, góp phần quan trọng vào thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
Với tinh thần giúp bạn là tự giúp mình, trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, trên cương vị công tác, đồng chí đã cùng tập thể Quân ủy Trung ương-Bộ Quốc phòng đặc biệt quan tâm đến vấn đề đoàn kết quốc tế và những nghĩa vụ quốc tế mà Đảng, Nhà nước giao cho Quân ủy Trung ương-Bộ Quốc phòng. Trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc ở biên giới Tây Nam và làm nghĩa vụ quốc tế, đồng chí đã cùng Quân ủy Trung ương-Bộ Quốc phòng trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo các đơn vị Quân tình nguyện Việt Nam giúp nhân dân Cam-pu-chia thoát khỏi họa diệt chủng của tập đoàn phản động Pôn Pốt-Iêng Xa-ry, hồi sinh đất nước, làm tròn nghĩa vụ quốc tế cao cả.
Trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, trên cương vị là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, từ năm 1980 đến 1986, đồng chí Đại tướng Văn Tiến Dũng đã cùng với Quân ủy Trung ương, lãnh đạo Bộ Quốc phòng tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước xây dựng kế sách giữ nước một cách toàn diện. Đồng thời, có nhiều đóng góp tích cực vào việc thực hiện chủ trương xây dựng Quân đội nhân dân theo hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, tiếp tục phát huy bản chất cách mạng và truyền thống tốt đẹp Bộ đội Cụ Hồ, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Không chỉ là vị tướng tài ba nơi trận mạc, đồng chí Văn Tiến Dũng còn là một nhà ngoại giao quân sự, nhà khoa học quân sự tài năng. Trên cương vị Trưởng đoàn đại biểu của Bộ Tổng tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam trong Ủy ban Liên hiệp đình chiến thi hành hiệp định Giơ-ne-vơ về Việt Nam, đồng chí luôn thể hiện là một trưởng đoàn đàm phán có bản lĩnh, kiên định lập trường, tỉnh táo xử trí, kiên quyết đấu tranh, đồng thời mềm dẻo, linh hoạt, chỉ đạo đoàn đại biểu của ta đấu tranh giành thắng lợi quan trọng trên bàn đàm phán.
Trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đồng chí đã dành nhiều tâm sức nghiên cứu, cho ra đời nhiều tác phẩm quân sự có giá trị, giải quyết thấu đáo những vấn đề thực tiễn đặt ra. Những nguyên tắc “địch thế nào, ta đánh thế”, “ta có gì đánh nấy”, “đánh thế nào, huấn luyện thế ấy”, hay quan điểm: “Đặt lên hàng đầu vấn đề xây dựng quân đội về chính trị là một nguyên tắc cơ bản trong đường lối xây dựng quân đội nhân dân của Đảng ta”, cùng nhiều quan điểm, kinh nghiệm mà đồng chí rút ra từ thực tiễn hoạt động phong phú, đến nay vẫn còn nguyên giá trị.
Dù ở bất kỳ cương vị nào, đồng chí Đại tướng Văn Tiến Dũng vẫn luôn giữ tác phong nghiêm túc và tinh thần trách nhiệm cao đối với công việc; là người chỉ huy nhân hậu, khoan dung, hết lòng yêu thương bộ đội, luôn quan tâm chăm lo hết mực đến đời sống, sinh hoạt của cán bộ, chiến sĩ, gắn bó mật thiết với nhân dân; được cán bộ, chiến sĩ và nhân dân tin yêu, kính trọng.
Cả cuộc đời hoạt động cách mạng, đồng chí Đại tướng Văn Tiến Dũng đã giữ trọn danh hiệu cao quý của người cộng sản, một lòng một dạ phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, suốt đời hy sinh, phấn đấu vì sự nghiệp cách mạng. Đồng chí mãi là tấm gương sáng để chúng ta học tập và noi theo.
Dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng Cộng sản Việt Nam, kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp Bộ đội Cụ Hồ, học tập kinh nghiệm các bậc tiền bối và thế hệ cha anh đi trước, Quân đội nhân dân Việt Nam đã không ngừng trưởng thành, lớn mạnh; luôn khẳng định bản lĩnh của một đội quân cách mạng, từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu; là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu tuyệt đối trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Trong bất kỳ tình huống nào, dù phải đối mặt với gian khổ, hy sinh, Quân đội nhân dân Việt Nam luôn làm tròn nhiệm vụ vinh quang mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Những năm tới, tình hình thế giới và khu vực tiếp tục có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường, tiềm ẩn nhiều nhân tố gây mất ổn định. Trong nước, các thế lực thù địch đẩy mạnh chiến lược “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, “phi chính trị hóa” lực lượng vũ trang với các âm mưu, thủ đoạn ngày càng tinh vi, xảo quyệt hơn. Nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc đang đặt ra những nội dung mới, với các yêu cầu mới hết sức nặng nề.
Trước tình hình trên, quân đội phải không ngừng nỗ lực phấn đấu, nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu; thường xuyên cảnh giác, không để bị động, bất ngờ, kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc, toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ, biên giới, vùng trời, vùng biển đảo của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân, giữ vững ổn định chính trị-xã hội, môi trường hòa bình để xây dựng và phát triển đất nước.
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh đồng chí Đại tướng Văn Tiến Dũng, ôn lại thân thế, sự nghiệp, cuộc đời hoạt động cách mạng và công lao to lớn của đồng chí, chúng ta càng thêm tự hào về Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng-nơi tôi luyện và trưởng thành một người chiến sĩ cộng sản, cách mạng kiên trung; người cán bộ chính trị mẫu mực, vị tướng thao lược, người chỉ huy quân sự tài ba của quân đội. Chúng ta tự hào về thủ đô Hà Nội nghìn năm văn hiến-nơi sinh ra người con ưu tú Văn Tiến Dũng đã cống hiến trọn đời cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân.
Học tập và noi gương đồng chí Đại tướng Văn Tiến Dũng và các bậc tiền bối tiêu biểu, chúng ta nguyện mãi mãi đi theo con đường mà Đảng, Bác Hồ đã lựa chọn; kế tục sự nghiệp cách mạng vẻ vang-tài sản vô giá mà các bậc tiền bối và các thế hệ cha anh đã đánh đổi bằng cả xương máu mới giành lại được; xây dựng quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; xây dựng Thủ đô ngày càng giàu đẹp, hiện đại, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.
Diễn văn của Đại tướng NGÔ XUÂN LỊCH, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng
(*) Đầu đề của Báo Quân đội nhân dân