Đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt

Thuận tiện trong giao dịch

Cùng xu hướng phát triển của nền kinh tế, các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt trong giao dịch thương mại, như: Chuyển khoản, thẻ thanh toán nội địa (ATM), thẻ ghi nợ, thẻ tín dụng, séc… ngày càng trở nên phổ biến. Việc sử dụng các phương tiện thanh toán này không những giúp khách hàng tiết kiệm thời gian mà còn giúp các doanh nghiệp bán hàng giảm chi phí kiểm đếm tiền mặt. Cùng đó, việc thúc đẩy một xã hội áp dụng rộng rãi thanh toán không dùng tiền mặt cũng giúp các cơ quan chức năng quản lý được thu nhập, chi tiêu của các cá nhân, hiệu quả trong công tác phòng, chống tham nhũng.

Tại Kỳ họp thứ tư, Quốc hội khóa XIV, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng cho biết, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đang thực hiện đề án đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt theo chương trình của Chính phủ. Thời gian tới, bên cạnh việc chỉ đạo rà soát cơ cấu lại mạng lưới ATM để bố trí hợp lý hơn, Ngân hàng Nhà nước cũng chỉ đạo nghiên cứu ứng dụng những loại hình cung ứng dịch vụ thanh toán trực tuyến để đáp ứng nhu cầu ngay cả ở vùng sâu, vùng xa, chẳng hạn như mô hình ngân hàng di động…

Hưởng ứng việc khuyến khích thanh toán trực tuyến, Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) cũng đang triển khai dịch vụ ngân hàng số mang tên gọi Timo. Dịch vụ này miễn phí tất cả giao dịch ngân hàng từ phí mở thẻ đến rút và chuyển tiền nhanh liên ngân hàng. Timo cũng không yêu cầu số dư và không thu phí thường niên nên giúp tiết kiệm tối đa chi phí cho khách hàng khi sử dụng. Ngoài ra, so với mặt bằng chung của thị trường, Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) đang dành khá nhiều ưu đãi trong việc khuyến khích thanh toán không dùng tiền mặt thông qua dịch vụ ngân hàng trực tuyến ACB Online. Với dịch vụ này, người dùng có thể thực hiện nhiều giao dịch: Chuyển tiền đến tất cả ngân hàng trong nước; chuyển tiền vào tài khoản trong hệ thống hoặc thẻ liên ngân hàng có ngay trong vòng 1 phút; thực hiện thanh toán các loại hóa đơn, dịch vụ như điện, nước, internet, điện thoại, truyền hình… Ngoài ra, đối với khách hàng cá nhân sẽ được giảm 50% phí giao dịch chuyển tiền trong nước trên ACB Online so với biểu phí tại quầy giao dịch vào ngày thứ 4 hằng tuần và giảm 30% phí giao dịch vào các ngày còn lại trong tuần. 

Phát triển nở rộ trong năm 2017

Theo thông tin từ Vụ Thanh toán Ngân hàng Nhà nước, năm 2010, tỷ trọng tiền mặt trên tổng phương tiện thanh toán là 14,02%, sau quá trình triển khai quyết liệt với nhiều giải pháp thì đến tháng 1-2017 con số này còn khoảng 12%.

Nhìn về mặt cảm quan, có thể nhiều người sẽ thắc mắc về việc thanh toán tiền mặt vẫn còn nhiều nhưng thực tế, toàn quốc đang có hơn 17.300 máy ATM và khoảng 254.000 máy chấp nhận thanh toán thẻ (POS). Các POS hiện được lắp đặt tại hầu hết các siêu thị, cơ sở, chuỗi phân phối, bán lẻ, khách sạn và đang được các ngân hàng mở rộng dần ra các cơ sở y tế, bệnh viện, trường học. Số liệu thống kê từ Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam (Vietcombank) cho biết, doanh số thanh toán thẻ tín dụng của ngân hàng này đã tăng trưởng liên tục từ 1.185 triệu USD năm 2012 lên mức 3.165 triệu USD năm 2016. Tại Vietcombank, tổng số lượng giao dịch của các kênh thanh toán điện tử từ 34 triệu giao dịch năm 2015 đã tăng gần gấp đôi lên mức hơn 60 triệu giao dịch trong năm 2016. Riêng nửa đầu năm 2017, con số này đã đạt mức hơn 36 triệu giao dịch, bằng 60% tổng mức của cả năm 2016. Cùng đó, giá trị giao dịch cũng tăng từ mức gần 270 nghìn tỷ đồng năm 2015 lên mức gần 490 nghìn tỷ đồng năm 2016 và đạt gần 300 nghìn tỷ đồng cho riêng nửa đầu năm 2017.

Bên cạnh những dịch vụ phổ biến, được khách hàng ưa thích như trả lương qua tài khoản thì thị trường dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt còn chứng kiến sự nổi lên của các loại ví điện tử như Momo, Payoo… hay thanh toán thẻ qua di động Vietcombank-Moca. Ngoài ra, các doanh nghiệp không hoạt động trong lĩnh vực ngân hàng cũng phối hợp để cho ra đời những dịch vụ chuyển tiền trực tuyến như sản phẩm BIDV Bankplus của Tập đoàn Viễn thông Quân đội (Viettel). Đây là dịch vụ hợp tác giữa Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) và Viettel, cho phép khách hàng thực hiện các giao dịch ngân hàng ngay trên điện thoại di động một cách nhanh chóng, an toàn, chính xác.

Nên xem xét hạn chế mức phí sử dụng thẻ thanh toán  

Trao đổi với chúng tôi về việc khuyến khích phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, PGS, TS Cao Thị Ý Nhi, Trưởng bộ môn Lý thuyết Tài chính tiền tệ, Viện Ngân hàng-Tài chính, Trường Đại học Kinh tế quốc dân cho hay, tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt ở mỗi quốc gia là khác nhau. Thông thường ở những nước phát triển, tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt sẽ cao hơn (do thói quen, công nghệ và sự quản lý điều hành tốt) so với các nước đang phát triển. Tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt càng cao sẽ giúp cho việc kiểm soát lượng tiền của các ngân hàng trung ương càng dễ dàng hơn. Do vậy, phát triển thanh toán không dùng tiền mặt luôn được các quốc gia quan tâm và đưa ra nhiều biện pháp nhằm đạt được tỷ lệ mong muốn.

Về mặt giải pháp hỗ trợ nhằm khuyến khích phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, PGS, TS Cao Thị Ý Nhi cho rằng, thời gian tới bên cạnh việc đầu tư công nghệ, cơ sở hạ tầng thì Ngân hàng Nhà nước cần kết hợp nhiều biện pháp khuyến khích (xem xét hạn chế các mức phí trong sử dụng thẻ như phí chuyển khoản, phí sử dụng thẻ thường niên...) cũng như tuyên truyền mạnh mẽ hơn.  

NGUYỄN ANH VIỆT