Thị trường nội địa-“miếng bánh” hấp dẫn

Theo Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Vifores), trung bình mỗi năm diện tích nhà ở xây dựng mới của Việt Nam khoảng 70-80 triệu m2. Để hoàn thiện số diện tích nhà ở này, lượng gỗ được sử dụng khoảng 2-3 triệu m3. Đó là gỗ phục vụ làm giàn giáo, cốp pha; gỗ gắn với công trình như: Tủ bếp, ván sàn, cầu thang... Ngoài ra, nhu cầu dùng gỗ làm nội thất trong gia đình, trường học, y tế, thể thao, giáo dục... cũng rất lớn. Đánh giá về tiềm năng thị trường gỗ nội địa, ông Nguyễn Tôn Quyền, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam ước tính, tổng giá trị tiêu thụ sản phẩm gỗ nội địa trị giá khoảng 2,5-3 tỷ USD/năm.   

Theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện nay nếu so sánh về mặt thị phần tại thị trường nội địa giữa sản phẩm gỗ Việt Nam với sản phẩm nhập ngoại, hàng Việt Nam vẫn chiếm ưu thế, phục vụ nhu cầu tiêu dùng của người dân từ thành thị tới nông thôn. Mặc dù sản phẩm đồ gỗ Việt Nam hiện vẫn chiếm thị phần lớn, song sức cạnh tranh thực tế về lâu dài kém hơn hàng ngoại nhập, mà nguyên nhân chủ yếu là chất lượng, mẫu mã và giá thành sản phẩm. Thực tế trên thị trường, một số sản phẩm đồ gỗ nội địa chất lượng, mẫu mã chưa đa dạng, song lại có giá bán cao hơn hàng ngoại nhập. 

leftcenterrightdel
Sản xuất đồ gỗ tại một cơ sở thuộc huyện Chương Mỹ, TP Hà Nội.

Khai thác thị trường nội còn nhiều tiềm năng

Theo ông Nguyễn Quốc Trị, Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), ước tính năm 2018, ngành du lịch sẽ tăng khoảng 20.000 phòng. Với lượng phòng như vậy, nhu cầu về sản phẩm đồ gỗ rất lớn. Ngoài ra, nhu cầu sản phẩm đồ gỗ của các hộ gia đình cũng không nhỏ. Do đó, thị trường trong nước là vấn đề mà ngành lâm nghiệp rất quan tâm bởi sự ổn định, bền vững. Thời gian tới, ngành lâm nghiệp sẽ triển khai nhiều giải pháp để khuyến khích, thúc đẩy sản xuất chế biến đồ gỗ không chỉ phục vụ XK mà đáp ứng cả nhu cầu tiêu dùng tại thị trường nội địa.

Để phát triển thị trường gỗ nội địa, theo một số chuyên gia, có hai hướng: Thứ nhất, kêu gọi DN XK trở lại đầu tư thêm vào thị trường nội địa; thứ hai, thúc đẩy phát triển các DN, làng nghề gỗ Việt Nam. Tuy nhiên, hướng thứ nhất, ông Nguyễn Tôn Quyền cho rằng rất thiếu khả thi. DN XK không mặn mà quay lại thị trường nội địa vì làm hàng XK khác hẳn hàng nội địa. Ví dụ, XK bàn ghế ngoài trời thì công nghệ chỉ chuyên làm bàn ghế ngoài trời, nguyên liệu chủ yếu là gỗ keo, khá đơn giản. Tuy nhiên, để đầu tư vào sản xuất đồ gỗ phục vụ thị trường nội địa, với đa dạng mặt hàng, như: Đồ gỗ xây dựng, mỹ nghệ, thể thao, văn phòng… DN phải thay đổi công nghệ, mặt bằng sản xuất, đào tạo công nhân.

Như vậy, để thúc đẩy phát triển nghề gỗ nội địa chỉ còn cách tập trung nâng cao sức cạnh tranh cho các DN, làng nghề sản xuất, tiêu thụ trong nước. Hiện nay, DN XK được hưởng lợi thế về chính sách, nhất là chính sách thuế. DN nước ngoài cung cấp cho DN XK mẫu mã, giá cả, số lượng cũng như toàn bộ thông tin về quy định thị trường. DN XK làm theo và xuất hàng đi tương đối thuận lợi. "Trong khi hiện nay, các DN sản xuất phục vụ thị trường nội địa, đặc biệt là các làng nghề gỗ nội địa đang thiếu nhiều thứ để phát triển", ông Nguyễn Tôn Quyền nhận xét.

Một số chuyên gia nêu quan điểm, muốn phát triển đồ gỗ nội địa, Nhà nước cần xây dựng định hướng phát triển làng nghề gỗ thật bài bản. Trong khi chế biến, XK gỗ hầu như năm nào cũng có định hướng thì đến nay chưa có văn bản nào định hướng về nghề gỗ nội địa. Về mặt cơ chế, chính sách cũng cần điều chỉnh, hỗ trợ nhất định, điển hình là trong lĩnh vực thuế. Ngoài ra, điểm quan trọng là Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ, khuyến khích xây dựng hệ thống kênh phân phối, đại lý. Cùng với đó là các chính sách về nguồn nhân lực, mặt bằng sản xuất, tiếp cận vốn ngân hàng để các DN, làng nghề có thể mua nguyên liệu, nhập công nghệ, thuê lao động… 

Bài và ảnh: NGUYỄN KIỂM - QUỐC BẢO