Những người đứng sau ánh hào quang

Bài toán khó về thể trạng bệnh nhân

Mới đây, chúng tôi đến thăm cháu Ly Chương Bình, bệnh nhân ghép phổi thành công lần đầu tiên từ người cho sống tại Bệnh viện Quân y 103 (Học viện Quân y). Gần 3 tuần sau ca phẫu thuật ghép phổi, đến nay sức khỏe cháu Ly Chương Bình tiến triển khá tốt. Hiện tại, cháu đã đi lại được quanh phòng, vui đùa, trò chuyện cùng mọi người. Ít ai biết rằng, đối với đội ngũ cán bộ, bác sĩ Bệnh viện Quân y 103 (Học viện Quân y) và các chuyên gia y tế Nhật Bản, trước đó, dù đã nắm khá chắc và tự tin vào chuyên môn kỹ thuật của mình cho ca ghép phổi, song ai cũng lo vì thể trạng suy nhược của cháu Ly Chương Bình trước ca “đại phẫu”.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, sau những thành công liên tiếp về ghép thận, ghép gan, ghép tim, ghép khối tụy-thận những năm vừa qua, các thầy thuốc áo trắng của Học viện Quân y lại đạt mục tiêu tiến xa hơn khi tiếp tục là đơn vị tiên phong trong kỹ thuật ghép phổi lần đầu tiên từ người cho sống ở Việt Nam. Để thực hiện mục tiêu này, đội ngũ cán bộ, y bác sĩ của Học viện Quân y đã có những nỗ lực vượt bậc trong nghiên cứu, học tập, trao đổi kinh nghiệm về kỹ thuật ghép phổi tại Bệnh viện Đại học Okayama (Nhật Bản), đồng thời mời các đoàn chuyên gia của bạn sang trao đổi kinh nghiệm, tư vấn về ghép phổi cho các y bác sĩ Học viện Quân y...

Khi nhân lực cùng các loại máy móc, kỹ thuật hiện đại cho ca ghép phổi đã sẵn sàng thì một khó khăn rất lớn đặt ra là bệnh nhân được chỉ định ghép phổi lại có thể trạng rất kém. Đó là cháu Ly Chương Bình mới 7 tuổi, bị giãn phế quản bẩm sinh lan tỏa 2 phổi, biến chứng suy hô hấp, tâm phế mạn, nên cơ thể luôn trong trạng thái thiếu oxi, khả năng hấp thụ rất kém, dẫn tới suy dinh dưỡng độ III và chỉ cân nặng chưa đến 11kg - Một thể trạng quá mỏng manh đối với cuộc đại phẫu khi bệnh nhân được chỉ định phải ghép cả hai lá phổi cùng một lúc. Theo tính toán của các nhà khoa học, chỉ số khối cơ thể BMI của bệnh nhân Ly Chương Bình chỉ đạt con số 12. Trong khi đó, trên thế giới, chỉ số BMI an toàn cho cuộc phẫu thuật thành công đối với bệnh nhân ghép tạng như Ly Chương Bình thông thường phải đạt con số từ 18 trở lên.

Trao đổi với các chuyên gia y tế, chúng tôi được biết, để bệnh nhân tăng cân, nâng cao thể lực, đủ sức cho ca phẫu thuật, không có cách nào khác ngoài phương pháp tăng cường dinh dưỡng qua đường ăn uống. Đây là nhiệm vụ rất khó khăn bởi cháu Ly Chương Bình còn nhỏ và lại mắc bệnh phổi mãn tính, khả năng ăn uống đã khó, hấp thụ được vào cơ thể còn khó hơn…

Và lời giải của các thầy thuốc áo trắng

Trước yêu cầu cấp thiết trong chuẩn bị bệnh nhân, Thiếu tướng GS. TS. Đỗ Quyết, Giám đốc Học viện Quân y đã tin tưởng, giao trọng trách này cho các bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng thuộc Bộ môn - Khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Quân y 103, do Thiếu tá, ThS. BS. Phạm Đức Minh phụ trách. “Nhiệm vụ khó càng có quyết tâm cao. Chúng tôi đã bắt tay vào chăm sóc cháu Ly Chương Bình như chăm sóc chính người thân trong gia đình mình. Trên cơ sở các chỉ số xét nghiệm về tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân cùng việc nắm bắt các thói quen, sở thích trong sinh hoạt của cháu, chúng tôi đã lên phác đồ chăm sóc Ly Chương Bình một cách khoa học, chu đáo nhất”, BS. Phạm Đức Minh chia sẻ với chúng tôi.

Theo các bác sĩ và đội ngũ chuyên gia dinh dưỡng của Học viện Quân y, “kế hoạch” chăm sóc cho bệnh nhân Ly Chương Bình được các bác sĩ nghiên cứu tỉ mỉ và công phu đến từng món ăn, từng loại gia vị, từng khoáng chất cần thiết để bệnh nhân có thể hấp thụ tối đa vào cơ thể. Hằng ngày, trước, trong và sau mỗi bữa ăn, mỗi loại thực phẩm, mỗi loại thuốc được đưa vào cơ thể người bệnh cho đến những thứ đào thải của bệnh nhân đều được “đong đếm” và làm các xét nghiệm khoa học để tính toán lượng hấp thu, kịp thời bổ sung, thêm-bớt trong các bữa ăn tiếp theo.

Sau hơn một tháng được các bác sĩ, các chuyên gia dinh dưỡng của Bộ môn - Khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Quân y 103 chăm sóc tích cực, cháu Ly Chương Bình đã tăng lên được hơn 14kg, thể trạng cơ thể và các chỉ số xét nghiệm đã đáp ứng cho ca ghép phổi theo đúng kế hoạch đã đặt ra. Một kết quả ngoài dự kiến, gây bất ngờ cho cả lãnh đạo, Ban giám đốc Học viện Quân y (Bệnh viện Quân y 103), đặc biệt đối với các chuyên gia y tế Nhật Bản. “Công tác bảo đảm dinh dưỡng trước và sau phẫu thuật cho bệnh nhân ghép tạng rất quan trọng. Chúng tôi thực sự cảm phục trình độ, tinh thần trách nhiệm của các bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng của Học viện Quân y khi có thể nâng được thể trạng của bệnh nhân Ly Chương Bình trong một thời gian ngắn để ca ghép phổi thành công. Qua đợt phối hợp này, chúng tôi đã học ở các bạn rất nhiều điều bổ ích”, Giáo sư Oto Takahiro thuộc Trường Đại học Okayama (Nhật Bản) chia sẻ.

Chăm sóc nâng cao thể trạng cho bệnh nhân đã khó, chăm sóc phục hồi cho bệnh nhân sau ghép tạng còn khó gấp bội phần, bởi bệnh nhân phải trải qua sang chấn cực lớn khi phẫu thuật, đồng thời phải kết hợp dùng hàng chục loại thuốc sau phẫu thuật, hàng chục loại thuốc chống thải ghép… Để chăm sóc bệnh nhân, đội ngũ bác sĩ, nhân viên Bộ môn - Khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Quân y 103 phải bỏ ra cả trí và lực, không kể ngày đêm theo dõi, săn sóc từng giây, từng phút để người bệnh có thể phục hồi tốt nhất. “Đối với bệnh nhân Ly Chương Bình, do cháu còn nhỏ, chưa ý thức được trong việc cố gắng ăn uống và dùng thuốc, nên ngoài nhiệm vụ của người thầy thuốc, trách nhiệm của chuyên gia về dinh dưỡng, chúng tôi phải như chính người cha, người mẹ để động viên cháu ăn từng thìa súp, uống từng viên thuốc…” - BS. Phạm Đức Minh nói về những kỷ niệm khi chăm sóc bệnh nhân Ly Chương Bình.

Chứng kiến trình độ, trách nhiệm và tình cảm của các thầy thuốc, chuyên gia dinh dưỡng Bộ môn - Khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Quân y 103, làm chúng tôi nhớ lại lời Trung tướng, GS. TS. Phạm Gia Khánh, nguyên Giám đốc Học viện Quân y, trong buổi gặp mặt báo chí khi ca ghép phổi thành công. Trung tướng Phạm Gia Khánh cho biết: “Ghép tạng là kỹ thuật cao nhất, phức tạp nhất trong y học. Ghép tạng không chỉ đơn giản là việc lấy tạng người này ghép cho người khác, mà còn đòi hỏi rất nhiều trình độ, kỹ thuật về nội khoa và ngoại khoa, về gây mê hồi sức, dinh dưỡng… Vì thế, việc ghép tạng thành công là một dấu mốc quan trọng khẳng định sự tiến bộ, trình độ y khoa tổng thể, trình độ của từng cá nhân trong cơ sở y tế đó”. Với chúng tôi, chứng kiến suốt một thời gian dài bên các chiến sĩ áo trắng trong cứu chữa, chăm sóc, nuôi dưỡng bệnh nhân ở Bệnh viện Quân y 103, chúng tôi thấy họ không chỉ trưởng thành về trình độ chuyên môn mà còn chín muồi cả tâm huyết, y đức với người bệnh. Họ là những thầy thuốc thầm lặng luôn đứng đằng sau sự thành công rực rỡ của kỹ thuật ghép tạng tại Việt Nam.

Bài và ảnh: TIẾN ĐẠT