Ghi nhận từ đầu tháng 9-2025, Hệ thống tiêm chủng VNVC với gần 240 trung tâm trên toàn quốc cho thấy tỷ lệ trẻ đến tiêm các loại vaccine phòng viêm màng não, sởi, cúm, phế cầu… tăng hơn 30%. Đáng chú ý, nhóm trẻ 9-14 tuổi tiêm vaccine phòng HPV, đặc biệt là Gardasil 9 đang có mức tăng trưởng nổi bật

Bác sĩ chuyên khoa I Bạch Thị Chính - Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC lý giải 9-14 tuổi là “giai đoạn vàng” để tiêm vaccine HPV, giúp trẻ được phòng bệnh sớm, đạt hiệu quả bảo vệ tối ưu, đồng thời tiết kiệm chi phí và thuận tiện hơn so với tiêm ở độ tuổi lớn hơn.

Tiêm vaccine phòng bệnh cho trẻ em trước mùa tựu trường. Ảnh: Phong Lan

Bác sĩ Chính cho biết, Việt Nam đang lưu hành 2 loại vaccine phòng HPV là vaccine Gardasil và Gardasil 9 của Mỹ. Trong đó, vaccine Gardasil 9 là loại thế hệ mới được chỉ định cho nam, nữ từ 9 tuổi trở lên đến dưới 46 tuổi để phòng ngừa mụn cóc sinh dục, ung thư cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, hậu môn, hầu họng và các loại ung thư đầu và cổ khác do 9 chủng HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58 gây ra. Trong khi đó, vaccine Gardasil được chỉ định cho bé gái và phụ nữ từ 9 đến 26 tuổi để phòng ngừa mụn cóc sinh dục, ung thư cổ tử cung, âm hộ và âm đạo do 4 chủng HPV 6, 11, 16 và 18 gây ra.

Đặc biệt, trẻ từ 9 đến dưới 15 tuổi chỉ cần tiêm 2 mũi vaccine HPV cách nhau 6-12 tháng, thay vì 3 mũi nếu tiêm ở độ tuổi lớn hơn. Phác đồ này giúp trẻ được bảo vệ sớm, tiết kiệm chi phí, giảm số lần đi lại và tăng tuân thủ lịch tiêm. Các nghiên cứu cũng khẳng định vaccine HPV an toàn, không ảnh hưởng đến kinh nguyệt hay sự phát triển dậy thì. Tùy theo độ tuổi và giới tính, phụ huynh có thể lựa chọn loại vaccine phù hợp, trong đó Gardasil 9 được ưu tiên khuyến nghị nhờ khả năng bao phủ nhiều chủng HPV hơn, mang lại hiệu quả bảo vệ toàn diện và lâu dài.

Tại Việt Nam, tình trạng quan hệ tình dục sớm ở tuổi vị thành niên có xu hướng gia tăng. Nghiên cứu của Bộ Y tế và WHO năm 2019 cho thấy, tỷ lệ quan hệ lần đầu trước 14 tuổi đã tăng gấp đôi so với năm 2013, trong khi chỉ khoảng 42% học sinh dùng bao cao su. WHO cảnh báo đây là nguyên nhân làm tăng nguy cơ mang thai ngoài ý muốn và mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Trung bình, 91% nam và 85% nữ sẽ nhiễm HPV ít nhất một lần trong đời. Cứ 3 nam giới trên 15 tuổi thì có một người nhiễm ít nhất một chủng HPV.

Trên toàn cầu, mỗi năm có khoảng 660 triệu người nhiễm HPV, gây ra hơn 630.000 ca ung thư mới, chiếm khoảng 5% tổng số ca ung thư. Tại Việt Nam, GLOBOCAN ghi nhận năm 2022 có hơn 4.600 ca ung thư cổ tử cung mới, trong đó 7 phụ nữ tử vong mỗi ngày.

Bác sĩ Bạch Thị Chính cho biết, Việt Nam đang lưu hành 2 loại vaccine phòng HPV là vaccine Gardasil và Gardasil 9 của Mỹ. Trong đó, vaccine Gardasil 9 là loại thế hệ mới được chỉ định cho nam, nữ từ 9 tuổi trở lên đến dưới 46 tuổi để phòng ngừa mụn cóc sinh dục, ung thư cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, hậu môn, hầu họng và các loại ung thư đầu và cổ khác do 9 chủng HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58 gây ra.

Trong khi đó, vaccine Gardasil được chỉ định cho bé gái và phụ nữ từ 9 đến 26 tuổi để phòng ngừa mụn cóc sinh dục, ung thư cổ tử cung, âm hộ và âm đạo do 4 chủng HPV 6, 11, 16 và 18 gây ra.

Tháng 1 vừa qua, Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế đã chấp thuận phác đồ tiêm vaccine HPV chỉ 2 mũi tiêm cho trẻ em và thanh thiếu niên từ 9 đến dưới 15 tuổi (trước sinh nhật 15 tuổi) khi tiêm vaccine Gardasil 9, với khoảng cách 6-12 tháng giữa hai mũi tiêm, thay vì 3 mũi nếu tiêm ở độ tuổi lớn hơn. Phác đồ này giúp trẻ được bảo vệ sớm, tiết kiệm chi phí, giảm số lần đi lại và tăng tuân thủ lịch tiêm.

Các nghiên cứu cũng khẳng định vaccine HPV an toàn, không ảnh hưởng đến kinh nguyệt hay sự phát triển dậy thì. Tùy theo độ tuổi và giới tính, phụ huynh có thể lựa chọn loại vaccine phù hợp, trong đó Gardasil 9 được ưu tiên khuyến nghị nhờ khả năng bao phủ nhiều chủng HPV hơn, mang lại hiệu quả bảo vệ toàn diện và lâu dài.

“Hai loại vaccine HPV này hiện đang được triển khai đầy đủ tại Hệ thống Tiêm chủng VNVC. Trước nhu cầu tiêm chủng tăng cao dịp tựu trường, nhằm giúp trẻ kịp hoàn tất lịch tiêm chủng để nhập học, VNVC đã sớm triển khai nhiều chương trình ưu đãi tiết kiệm cho phụ huynh, đồng thời bảo vệ trẻ sớm hơn”, bác sĩ Bạch Thị Chính chia sẻ.

Bác sĩ Bạch Thị Chính nhấn mạnh, vaccine HPV cần được tiêm càng sớm càng tốt cho cả nam và nữ ngay khi đến tuổi, không chờ khi đã quan hệ tình dục hoặc phơi nhiễm mới tiêm. Trẻ từ 9 tuổi là độ tuổi lý tưởng để bắt đầu tiêm phòng HPV với hiệu quả bảo vệ có thể đạt tới 94% nếu tiêm sớm và đầy đủ. Để bảo đảm hiệu quả của vaccine, cần phải tiêm chủng an toàn.

Ngoài ra, bác sĩ Bạch Thị Chính cũng lưu ý mùa tựu trường là thời điểm trẻ quay lại môi trường học tập đông đúc, thay đổi thói quen sinh hoạt. Do đó, nếu trẻ chưa kịp hoàn tất các mũi vaccine cần thiết trong kỳ nghỉ hè có thể sẽ đối mặt với nguy cơ cao mắc các bệnh truyền nhiễm dễ lây lan trong tập thể như viêm màng não, sởi, thủy đậu, cúm, phế cầu…

Chính vì vậy, ngoài vaccine HPV, các chuyên gia khuyến cáo phụ huynh cần chủ động đưa con đi tiêm đầy đủ, đúng lịch, đặc biệt là các vaccine thiết yếu trong lứa tuổi học đường như não mô cầu, phế cầu, cúm mùa, sởi-quai bị -rubella, thủy đậu, bạch hầu-ho gà-uốn ván… để bảo vệ sức khỏe, ngăn chặn các căn bệnh dễ mắc, dễ lây, dễ biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến kết quả học tập và tương lai.

CHÂU ANH

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Y tế xem các tin, bài liên quan