25 năm, chặng đường ghép thận ở Bệnh viện Quân y 103
Ngày 17-11-2017 vừa qua, Bệnh viện Quân y 103 đã tiến hành ca ghép thận thứ 300. Sự kiện này thêm một lần nữa khẳng định trình độ của đội ngũ thầy thuốc mang áo lính. 25 năm trước, ngày 4-6-1992, ca ghép thận đầu tiên của Việt Nam đã được thực hiện thành công tại Bệnh viện Quân y 103. Người được ghép thận lúc đó là Thiếu tá Vũ Mạnh Đoan, 40 tuổi, Chủ nhiệm Thông tin Quân đoàn 3, bị suy thận mạn giai đoạn cuối. Người cho thận là em trai ruột 28 tuổi - Vũ Mạnh Toàn. Ca ghép thận này, các thầy thuốc, y bác sĩ Bệnh viện Quân y 103 thực hiện dưới sự hỗ trợ của chuyên gia nước ngoài. Ca ghép thận thành công đã đánh dấu sự phát triển mới của nền y học nước nhà, đồng thời khởi đầu cho một chuyên ngành mới ở nước ta - chuyên ngành ghép tạng.
Đến ngày 20-7-1993, trường hợp ghép thận đầu tiên do các thầy thuốc Việt Nam tự lực tiến hành thành công. Đó là bệnh nhân Lê Thanh Nghiêm, 33 tuổi ở Tuy Hòa, Phú Yên, người cho thận là chị ruột Lê Thị Như 40 tuổi. Đây là ca ghép thận thứ 7 của Bệnh viện Quân y 103 và là ca thứ 9 của Việt Nam. Sau ghép thận, anh Nghiêm đã tốt nghiệp đại học, tham dự Festival những bệnh nhân ghép tạng tại Sydney, Australia (1997), ngoài ra hai vợ chồng đã sinh thêm 1 cháu bé khỏe mạnh và đến nay sức khỏe và chức năng thận ghép của bệnh nhân Nghiêm vẫn ổn định.
Chỉ trong vòng 5 năm gần đây, số lượng bệnh nhân ghép thận đã tăng gấp ba so với 20 năm trước đó, có nhiều ngày bệnh viện đã tiến hành ghép 2 đến 3 cặp. Riêng trong năm 2017, bệnh viện đã ghép thận cho hơn 60 trường hợp. Nhiều tiến bộ khoa học công nghệ đã được ứng dụng trong tuyển chọn, trong mổ lấy thận, rửa thận, ghép thận, trong gây mê hồi sức và điều trị sau ghép mang lại các kết quả tốt. Đây là những kết quả rất đáng khích lệ trong công tác ghép thận tại Bệnh viện Quân y 103.
Hình ảnh các thầy thuốc, y bác sĩ Bệnh viện Quân y 103 tại ca ghép thận thứ 300 ngày 17-11-2017. Ảnh: Lê Cường.
Bệnh viện Quân y 103, Học viện Quân y có vinh dự được 5 lần đi đầu trong lĩnh vực ghép tạng. Để có được những thành tựu nổi bật này, ngoài sự nỗ lực khắc phục khó khăn của đội ngũ y bác sĩ của bệnh viện còn có sự đóng góp to lớn của việc hợp tác trong nước và quốc tế, trong đó phải kể đến sự giúp đỡ của các bệnh viện (BV) lớn trong cả nước như BV Chợ Rẫy, BV Việt Đức, BV Trung ương Huế, BV Nhi Trung ương và nhiều bệnh viện khác, cũng như các chuyên gia ghép tạng hàng đầu của các nước như Đài Loan, Nhật Bản và một số nước khác trong triển khai những ca ghép tạng đầu tiên ở Việt Nam.
Để động viên và ghi nhận thành tích về ghép tạng trong những năm qua, nhiều đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước đã tới thăm bệnh viện và các bệnh nhân ghép tạng. Cụm công trình Ghép tạng, trong đó có sự tham gia chính của Bệnh viện Quân y 103 và Học viện Quân y đã được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học và Công nghệ năm 2005. Nhà nước cũng đã tặng thưởng nhiều Huân chương cho các thành tích về ghép tạng của Bệnh viện. Đặc biệt, ngày 6-1-2012, Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam đã trao bằng chứng nhận và Cúp Kỷ lục Việt Nam cho Bệnh viện Quân y 103 là bệnh viện đã tiến hành ghép thận, ghép gan và ghép tim đầu tiên tại Việt Nam. Ngoài ra Bệnh viện đã được trao tặng nhiều phần thưởng cao quý: Danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân (năm 1989, 2009, 2014); Huân chương Hồ Chí Minh (2015). Ngày 20-5-2017, Bệnh viện là một trong số 12 tập thể, 18 cá nhân có thành tích xuất sắc, tiêu biểu trong hành trình 30 năm Đổi mới của đất nước, góp phần quan trọng vào xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc, được tôn vinh tại chương trình “Vinh quang Việt Nam 2017- dấu ấn 30 năm Đổi mới”.
Đẩy mạnh tuyên truyền – giải pháp cho nguồn thận hiến
Thiếu tướng, PGS, TS Hoàng Mạnh An, nguyên Giám đốc Bệnh viện Quân y 103, Phó chủ tịch Hội ghép tạng Việt Nam cho biết: Về mặt kỹ thuật, hiện nay ghép thận của Việt Nam đã tiệm cận trình độ thế giới. Chúng ta đã thực hiện ghép thận từ người cho sống, người cho chết não, người cho chết tim… Ngoài ghép thận, Việt Nam đã thực hiện thành công ghép gan, ghép tim, ghép phổi, ghép tụy, ghép đa tạng… Thời gian tới, chúng ta tiếp tục nâng cao chất lượng ghép và chăm sóc sau ghép để đem lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho bệnh nhân. Có được thành công này là do chúng ta đã chủ động đưa cán bộ, bác sĩ đi đào tạo, học hỏi kinh nghiệm ở cả trong và ngoài nước, đồng thời nêu cao tinh thần đoàn kết, quyết tâm cao để vượt qua mọi khó khăn, làm chủ kỹ thuật. Vấn đề đặt ra hiện nay là nguồn hiến tạng vẫn rất khó khăn, chủ yếu từ người cho chết não, nhưng mới chỉ đáp ứng được một phần rất nhỏ. Trong khi đó, mỗi năm nước ta có khoảng 5.000-6.000 người cần được ghép thận, khoảng 2.000-3.000 người cần được ghép gan… Giải quyết khó khăn này, thời gian tới cần đẩy mạnh tuyên truyền, vận động để các cơ sở ghép tạng nhận được nhiều hơn nguồn tạng từ người cho chết não, người cho chết tim. Bên cạnh đó, Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người cũng phải hoạt động hiệu quả hơn nữa, thực sự là cầu nối để tiếp nhận và điều phối nguồn tạng hợp lý…
Tuy nhiên, từ kinh nghiệm thực tiễn của các nước tiên tiến, Thiếu tướng, PGS, TS Hoàng Mạnh An cho rằng, để giải quyết cơ bản tình trạng khan hiếm nguồn tạng thì cần tăng cường nguồn tạng từ người cho sống không cùng huyết thống. Theo đó, cần thành lập một quỹ mang tính quốc gia nhằm vận động người hiến tạng, đồng thời thực hiện bù đắp một phần sức khỏe cho người hiến tạng không cùng huyết thống. Làm tốt việc này sẽ vừa động viên được người hiến tạng, vừa tránh được sự “tiếp xúc” giữa người hiến và người nhận tạng, từ đó hạn chế tình trạng “mua-bán” tạng vi phạm pháp luật.
Bài, ảnh: VIỆT CƯỜNG – LÊ CƯỜNG