Chính sách pháp luật về phòng, chống mại dâm còn nhiều bất cập

Luật chưa đủ răn đe

Năm 2003, Pháp lệnh về Phòng, chống mại dâm ra đời đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật để giải quyết vấn đề mại dâm ở Việt Nam. Tuy nhiên, sau 15 năm thực hiện và đi vào cuộc sống những chính sách này bắt đầu thể hiện những bất cập, hạn chế đòi hỏi phải sớm khắc phục bằng việc sửa đổi, bổ sung cho phù hợp, đồng bộ và thống nhất với các văn bản pháp luật liên quan, đặc biệt là Hiến pháp năm 2013.

Tại hội thảo về quan điểm, định hướng xâp dựng chính sách, pháp luật về mại dâm do Bộ LĐ, TB&XH tổ chức gần đây, ông Cao Văn Thành, Phó cục trưởng Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội (Bộ LĐ,TB&XH) cho rằng: Pháp lệnh quy định cả người mua và bán dâm đều bị xử lý phạt tiền hành chính, gửi thông báo về cơ quan hoặc địa phương nơi làm việc cư trú. Tuy nhiên trên thực tế việc này thường không khả thi do cả người mua và bán dâm không hay khai chính xác nơi làm việc và nơi cư trú dẫn đến khó khăn cho các cơ quan quản lý và biện pháp này dường như chưa phát huy hiệu quả trong. 

“Mức xử phạt trong Pháp lệnh cũng chưa thực sự đủ tính răn đe. Luật Xử lý vi phạm hành chính quy định người bán dâm chỉ bị cảnh cáo và tiền từ 100.000 đến 300.000 đồng nên mức phạt này dường như là “phạt để tồn tại”. Các cơ sở kinh doanh dịch vụ có vi phạm chứa chấp hoặc tham gia vào hoạt động mại dâm theo quy định của Pháp lệnh thì mức phạt cao nhất là 20 triệu đồng, cũng chưa thực sự thỏa đáng. Vì vậy việc xử phạt hiện nay không có hiệu quả răn đe, thay đổi hành vi, cơ sở kinh doanh dịch vụ vẫn tiếp tục tái phạm”, ông Cao Văn Thành cho biết.

Theo ông Cao Văn Thành, một bất cập nữa của Pháp lệnh thể hiện ở mâu thuẫn với Luật phòng chống HIV/AIDS trong các biện pháp can thiệp giảm hại và xóa bỏ kỳ thị. Bởi vì nhóm phụ nữ bán dâm cũng nằm trong nhóm có nguy cơ cao và tỷ lệ mắc bệnh HIV/AIDS cao. Trong khi Luật Phòng, chống HIV/AIDS đã quy định rõ những vấn đề này, nhưng Pháp lệnh về Phòng, chống mại dâm lại chưa đề cập đến các dịch vụ hỗ trợ xã hội cho người bán dâm hoàn lương cũng như các biện pháp phòng ngừa trước khi sa và hoạt động mại dâm, chống phân biệt kỳ thị. Mặt khác, đảm bảo tôn trọng quyền con người theo Hiến pháp năm 2013 chỉ được thực thi với điều kiện được quy định trong Luật, do đó việc sửa đổi nâng cấp Pháp lệnh Phòng, chống mại dâm lên thành Luật là sự cần thiết.

Xây dựng luật theo hướng phòng ngừa thay vì phòng chống

Các cấu phần trong quy định pháp luật về hoạt động mại dâm bao gồm: Bán dâm, mua dâm, tổ chức chứa mại dâm và môi giới mại dâm. Hoạt động mại dâm được coi là hợp pháp khi cả bốn câu phần trên được pháp luật cho phép; bất hợp pháp là cả bốn câu phần đều bị pháp luật cấm hoặc có ít nhất một trong các cấu phần trên bị pháp luật cấm.

Ông Cao Văn Thành cho biết, theo quan điểm xây dựng dự án Luật về mại dâm thì mại dâm vẫn là bất hợp pháp ở Việt Nam. Tuy nhiên, việc xây dựng chính sách, pháp luật về mại dâm sẽ đảm bảo tôn trọng quyền con người, chú trọng các giải pháp mang tính xã hội, nhằm giảm tác hại do hoạt động mại dâm gây ra đối với chính người mại dâm và xã hội, góp phần vào sự ổn định, phát triển của xã hội.

Phương pháp tiếp cận dựa trên quyền của các nhóm đối tượng yếu thế trong xã hội đã được ghi nhận trong Hiến pháp năm 2013 cần phải được luật hóa trong dự thảo Luật về mại dâm trong đó chú trọng đến vấn đề đảm bảo bình đẳng trong tiếp cận và sử dụng các dịch vụ xã hội của nhóm người bán dâm. Phòng ngừa và giảm tác hại trong mại dâm là vấn đề đặt lên hàng đầu. Dự luật mới xây dựng khung pháp lý cho việc thực hiện các biện pháp can thiệp giảm hại trong phòng ngừa mại dâm, phòng chống bạo lực trên cơ sở giới đối với người bán dâm. Đồng thời xây dựng hệ thống dịch vụ xã hội phù hợp thân thiện tạo điều kiện cho người bán dâm dễ dàng tiếp cận sử dụng khi họ có nhu cầu thay đổi công việc, thay đổi cuộc sống.

Tại hội thảo, các chuyên gia đã thẳng thắn đưa ra những ý kiến về việc xây dựng Luật cần phải có quan điểm rõ ràng về việc mại dâm có được coi là một nghề hay không để từ đó xây dựng những chính sách có sự thay đổi, chuyển biến thực sự.

KIM THOA