Phóng viên (PV): Trước hết, đề nghị đồng chí cho biết một số thông tin về bệnh đột quỵ?

Thiếu tá Phạm Đình Hà: Bệnh đột quỵ là một trong các nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật (xếp hàng thứ 3 về bệnh tật gây tử vong sau ung thư và tim mạch). 

Đột quỵ có hai loại chính: Đột quỵ thiếu máu cục bộ xảy ra khi một động mạch trong não bị tắc nghẽn bởi cục máu đông, dẫn đến việc thiếu ô xy và dinh dưỡng cần thiết cho tế bào não. Đột quỵ xuất huyết xảy ra khi một mạch máu trong não bị rò rỉ hoặc vỡ, gây chảy máu vào não và làm hỏng tế bào não. Cả hai loại đột quỵ đều đe dọa tính mạng và cần được can thiệp y tế ngay lập tức.

Thiếu tá Phạm Đình Hà (thứ 2, từ trái sang) thăm hỏi bệnh nhân điều trị bệnh đột quỵ.

Biểu hiện của đột quỵ bao gồm: Yếu cơ, rối loạn ngôn ngữ, mất thăng bằng, đau đầu dữ dội… các yếu tố nguy cơ dẫn đến đột quỵ là do lớn tuổi, bệnh lý nền, lối sống không lành mạnh và do di truyền.

PV: Đâu là nguyên nhân dẫn đến đột quỵ, thưa đồng chí?

Thiếu tá Phạm Đình Hà: Nguyên nhân của đột quỵ là do sự tắc nghẽn của cholesterol và mảng bám trong động mạch (còn gọi là cục máu đông) làm cản trở lưu thông máu đến não; áp lực máu cao hoặc xơ vữa động mạch dẫn đến việc vỡ động mạch, gây chảy máu não; cấu trúc mạch máu suy yếu dễ xảy ra tình trạng vỡ. Một số gen có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ, đặc biệt nếu trong gia đình có người từng bị đột quỵ trước đó. Phụ nữ sau mãn kinh có nguy cơ cao hơn do thay đổi hormone estrogen. Những bệnh lý như tiểu đường, mỡ máu cao có thể làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.

Bên cạnh đó, môi trường và lối sống cũng là những nhân tố rất quan trọng, nhất là chế độ ăn uống. Cụ thể là, do ăn nhiều thực phẩm giàu natri, chất béo bão hòa có thể làm tăng huyết áp và nguy cơ đột quỵ.

Hoặc thiếu hoạt động thể chất: Do ít vận động có thể dẫn đến béo phì, làm tăng nguy cơ đột quỵ; tình trạng căng thẳng kéo dài (stress) có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần, gây ra các vấn đề liên quan đến tim mạch.

PV: Bác sĩ có thể đưa ra một số lời khuyên trong ăn uống, sinh hoạt để giảm thiểu, phòng, tránh nguy cơ này?

Thiếu tá Phạm Đình Hà: Theo kinh nghiệm của tôi đã điều trị hàng nghìn bệnh nhân đột quỵ, chế độ ăn uống lành mạnh giúp khỏe tim mạch và hạn chế nguy cơ đột quỵ. Việc thay đổi chế độ ăn uống có thể mang lại hiệu quả lớn trong việc bảo vệ sức khỏe não bộ.

Cụ thể là, ăn nhiều rau xanh và trái cây: Các loại thực phẩm này giàu vitamin, khoáng chất và chất xơ, giúp cải thiện sức khỏe tổng thể.

Hạn chế muối và đường: Giảm lượng muối trong thực đơn hằng ngày có thể giúp kiểm soát huyết áp; nên sử dụng cá, thịt gia cầm, đậu và hạt thay vì thịt đỏ và các sản phẩm chế biến sẵn.

Kết hợp giữa chế độ ăn uống và luyện tập thể lực sẽ mang lại lợi ích toàn diện cho sức khỏe như: Tập thể dục thường xuyên, ít nhất 150 phút hoạt động vừa phải mỗi tuần sẽ giúp cải thiện sức khỏe tim mạch; hoặc đi bộ 30 phút mỗi ngày cũng có thể tạo ra sự khác biệt.

Quản lý stress và giấc ngủ: Tâm lý và giấc ngủ có vai trò quan trọng trong việc phòng tránh đột quỵ; giảm thiểu stress và đảm bảo giấc ngủ đầy đủ sẽ hỗ trợ sức khỏe tổng thể; tránh dùng các chất kích thích như cà phê, nicotine vì có thể gây mất ngủ và căng thẳng, làm tăng nguy cơ đột quỵ…

PV: Khi có các biểu hiện đột quỵ chúng ta cần phải làm gì, thưa bác sĩ?

Thiếu tá Phạm Đình Hà: Khi có các biểu hiện như: Yếu cơ, rối loạn ngôn ngữ, mất thăng bằng, đau đầu dữ dội… nên nhờ người thân đưa đến bệnh viện gần nhất. Đưa đến bệnh viện sớm là thời gian vàng để cấp cứu, cứu sống người bệnh khi cơn đột quỵ xảy ra. Giờ vàng cấp cứu tai biến mạch máu não thường được khuyến cáo là trong khoảng từ 3 giờ - 4,5 giờ kể từ khi người bệnh xuất hiện các triệu chứng đột quỵ não.

Y, bác sĩ Bệnh viện Quân y 120, Cục Hậu cần - Kỹ thuật Quân khu 9 thăm, khám bệnh nhân điều trị bệnh đột quỵ.  

Trong một số trường hợp, giờ vàng cấp cứu đột quỵ não có thể kéo dài đến 6 giờ kể từ sau khi có dấu hiệu đột quỵ hoặc 24 giờ kể từ sau khi có dấu hiệu đột quỵ. Cấp cứu kịp thời trong khoảng thời gian này sẽ giúp người bệnh có cơ hội sống sót cao, hạn chế di chứng nặng và tử vong. Trong thời điểm này, cứ mỗi phút qua đi là sẽ có 2 triệu tế bào não chết dần. Sau 3 giờ, nơi vùng não bị đột quỵ và mô não cận kề ở vị trí tai biến sẽ bị tổn thương nặng, khó phục hồi.

Bệnh viện Quân y 120, Cục Hậu cần - Kỹ thuật Quân khu 9 nhiều năm nay đã áp dụng điều trị sớm với thuốc tiêu sợi huyết, trong 3 giờ đầu sau khi xuất hiện triệu chứng đột quỵ khoảng 30% người bệnh có thể phục hồi chức năng sau khoảng 2 tháng - 3 tháng. Cứ 3 bệnh nhân điều trị trong “thời gian vàng” sẽ có 1 bệnh nhân đạt kết quả tốt hơn so với không được điều trị kịp thời.

PV: Trân trọng cảm ơn đồng chí!. 

QUANG ĐỨC - NGỌC CƯỜNG (thực hiện)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Y tế xem các tin, bài liên quan.