Một đột biến mới được phát hiện của biến thể Delta đang được điều tra ở Anh trong bối cảnh lo ngại rằng nó có thể làm tăng khả năng lây lan của virus, thậm chí còn kháng vắc-xin Covid-19. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều “ẩn số” xung quanh đột biến này của biến thể Delta – tên chính thức là AY.4.2 hay còn gọi là Delta Plus.

Các quan chức y tế Anh cho biết còn quá sớm để kết luận liệu đột biến có gây ra rủi ro lớn hơn cho sức khỏe cộng đồng so với biến thể Delta hay không, nhưng bản thân nó có khả năng lây nhiễm cao hơn đáng kể so với chủng Covid-19 ban đầu cũng như biến thể Alpha. Hiện biến thể này đã lan ra 28 quốc gia và nhiều bang của Mỹ với 17.000 ca mắc.

Biến thể mới là gì?

Kể từ khi lần đầu xuất hiện ở Trung Quốc vào cuối năm 2019, virus SARS-CoV-2 liên tục đột biến và đã trải qua nhiều biến thể nhỏ khiến nó lây lan nhanh và mạnh hơn, từ Alpha cho đến Delta. Hiện biến thể Delta đang “làm mưa làm gió” trên phạm vi toàn cầu.

Đặc biệt, từ cuối tuần trước, Cơ quan An ninh Y tế của Vương quốc Anh đã đưa ra một báo cáo trong đó cho biết “một biến thể phụ của Delta mới với tên gọi là Delta Plus được ghi nhận là đang lan rộng ở nước này”.

Ảnh minh họa. Nguồn: Healthline. 

Theo các chuyên gia, dấu cộng (Plus) trong Delta Plus đề cập đến đột biến K417N có trong protein gai của biến thể Delta. Các protein gai là bộ phận cho phép virus SARS-CoV-2 và các loại virus khác xâm nhập vào tế bào của con người. Đột biến này cũng được tìm thấy trong biến thể Beta ở Nam Phi, có khả năng làm giảm hiệu quả của một số phương pháp điều trị Covid-19 nhất định.

Dù AY.4.2 đang được theo dõi nhưng nó vẫn chưa được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) phân loại là “biến thể đang được điều tra” hoặc “biến thể cần quan tâm” - nghĩa là nó chưa được xác định là có những thay đổi di truyền ảnh hưởng đến các đặc điểm của virus như khả năng lây truyền, mức độ nghiêm trọng của bệnh, “né” miễn dịch hoặc “né” chẩn đoán hoặc điều trị.

Delta và Delta Plus có gì khác biệt?

Khác với Delta, Delta Plus mang thêm một đột biến bổ sung có tên là K417N có khả năng thay đổi protein gai và lây nhiễm cao sang các tế bào khỏe mạnh.

Theo các nhà khoa học, biến thể Delta Plus sở hữu tất cả đặc điểm của biến thể Delta kết hợp với đột biến trong biến thể Beta. Delta Plus được coi là có khả năng lây nhiễm cao và lây lan nhanh chóng. Nó cũng cho thấy khả năng bám chặt hơn vào các thụ thể của tế bào phổi và có khả năng làm giảm phản ứng kháng thể đơn dòng.

Delta Plus có khả năng lây lan mạnh hơn so với Delta. Ảnh: Telegraph. 

Đột biến K417N không phải là hoàn toàn mới, nhưng nó xuất hiện trên Delta khiến chủng này nguy hiểm hơn. Đột biến giúp virus SARS-CoV-2 tăng khả năng né tránh hệ miễn dịch và lây lan nhanh hơn, dù mức độ cụ thể vẫn chưa rõ. Trước đó, K417N được tìm thấy trong biến chủng Beta, Gamma xuất hiện đầu tiên ở Nam Phi và Brazil, nên đặc điểm này cũng không hẳn là đáng lo ngại. Đồng thời, K417N cũng nằm trong protein đột biến của virus, giúp lý giải nguyên do biến chủng Beta kháng vắc-xin một phần.

Cơ quan Y tế Anh coi cả 3 biến chủng đều đáng lo ngại, bao gồm Delta gốc cũng như Delta Plus. Tính đến nay, có 160 biến thể virus SARS-CoV-2 được ghi nhận trên toàn cầu.

Liệu Delta Plus có nguy hiểm?

Phân tích trình tự gene ở các phòng thí nghiệm tại Ấn Độ, Hiệp hội Coronavirus Genomics Ấn Độ (INSACOG) báo cáo rằng Delta Plus là “biến thể gây quan ngại” với 3 đặc điểm: Tăng khả năng lây truyền, liên kết mạnh hơn với các thụ thể của tế bào phổi và giảm khả năng đáp ứng kháng thể đơn dòng trong liệu pháp điều trị Covid-19.

Các nhà khoa học cho biết, hiện còn quá sớm để khẳng định các triệu chứng khác biệt của Delta Plus vì dữ liệu còn tương đối ít. Theo các nghiên cứu ban đầu, các triệu chứng của Delta Plus cũng tương tự như những dấu hiệu phổ biến ở bệnh nhân mắc virus SARS-CoV-2 chủng gốc và các biến thể khác. Đáng chú ý, những dấu hiệu nhận biết lâm sàng do Delta Plus gây ra khá giống với bệnh cảm lạnh thông thường, khiến nhiều người chủ quan bỏ qua, làm tăng nguy cơ biến chứng hoặc tử vong ở người bệnh.

Tiến sĩ Chandrakant Lahariya, chuyên gia về vắc-xin tại New Delhi (Ấn Độ) cho biết, dựa trên các bằng chứng hiện có, Delta Plus không khác lắm so với Delta. Sự khác biệt lâm sàng duy nhất cho đến nay là Delta Plus có khả năng chống lại liệu pháp kháng thể đơn dòng. Đó không phải là sự khác biệt lớn vì liệu pháp này chỉ mang tính chất nghiên cứu và rất ít người đủ điều kiện để thực hiện phương pháp điều trị này.

Liệu Delta Plus có "tiếp bước" Delta đang gây ra cuộc khủng hoảng Covid-19 mới hay không? Ảnh minh họa. Nguồn: Dailymail. 

Hiện tại, vẫn chưa có nghiên cứu nào chỉ rõ phiên bản mới của Delta có thể có ảnh hưởng đến hiệu quả của vắc-xin Covid-19 hay không nhưng theo Giáo sư Julian Tang tại Đại học Leicester (Anh) cảnh báo Delta Plus có thể gây ra “những đặc tính kháng vắc-xin đáng kể”.

Các ca nhiễm có liên quan tới biến thể AY.4.2 đang được ghi nhận ngày càng tăng ở Anh, với một số ý kiến cho rằng nó có thể dẫn đến cuộc khủng hoảng y tế ngày càng gia tăng của đất nước.

“Biến thể phụ này hiện đang gia tăng tần suất” với 40.000-50.000 ca nhiễm mới mỗi ngày trong tuần trước, Cơ quan An ninh Y tế của Anh cho biết vào tuần trước, lưu ý rằng “trong tuần bắt đầu từ ngày 27-9 (tuần cuối cùng với dữ liệu trình tự hoàn chỉnh), biến thể phụ này chiếm khoảng 6% tổng số trình tự được tạo ra, trên một quỹ đạo ngày càng tăng. Ước tính này có thể không chính xác… Đánh giá thêm đang được tiến hành”.

Đánh giá về Delta Plus, Tiến sĩ Rochelle Walensky, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) lưu ý rằng nước này đã xác định được các ca có liên quan tới Delta Plus, nhưng không phải với tần suất gia tăng gần đây hoặc phân nhóm. Trong khi đó, Trưởng nhóm kỹ thuật của WHO về Covid-19 Maria Van Kerkhove cho rằng, các chuyên gia của WHO đã xem xét những đột biến cụ thể này và xác định đây là một biến thể “đáng được quan tâm”.

Hiện vẫn chưa thể dự đoán được liệu biến thể Delta Plus có gây ra làn sóng đại dịch tiếp theo không, nhưng theo Tiến sĩ Anurag Agarwal, Giám đốc Viện Gene và Sinh học Tích hợp (IGIB) tại New Delhi nhận định: “Không có bất cứ dữ liệu nào đến thời điểm hiện tại cho thấy Delta Plus sẽ gây ra nguy hiểm cho sức khỏe cộng đồng. Chúng tôi đang theo dõi kỹ lưỡng và tăng cường tất cả các biện pháp bảo vệ nhằm kìm hãm nguy cơ bùng phát của các biến thể”.

MINH ANH (tổng hợp)