Hội chứng tâm thần gia tăng ở giới trẻ

Thời gian gần đây, Bệnh viện đa khoa Tâm Anh ghi nhận số người đến phòng khám tâm lý tâm thần tăng 30% so cùng kỳ năm trước, trong đó 2/3 mắc hội chứng burnout và 52% thuộc thế hệ Gen Z. Có trường hợp một nhóm đồng nghiệp trẻ rủ nhau đến khám và 100% trong số này mắc hội chứng burnout.

Cụ thể, em M (25 tuổi), mất ngủ kéo dài, đau đầu, tim đập nhanh, ăn uống kém. Cô bị ngất xỉu khi đang thuyết trình trong cuộc họp và được đưa vào Bệnh viện đa khoa Tâm Anh cấp cứu. Cô làm việc trung bình 12 giờ mỗi ngày, thường xuyên mang việc về nhà, kể cả cuối tuần; ám ảnh với các cuộc họp, nhiều hôm không muốn thức dậy. Bằng điều trị uống thuốc và tập thể dục đều đặn, tắt điện thoại và lên giường đi ngủ trước 22 giờ, tinh thần M. cải thiện rõ rệt.

Thạc sĩ, bác sĩ Phạm Văn Dương khám cho người bệnh. 

Cũng như M., cô gái trẻ T.T (23 tuổi) chia sẻ cô nhiều lần muốn kết thúc sự sống. Hai năm đi làm ngành kiểm toán T.T như thành người khác, thu mình, ngại tiếp xúc với đám đông, thường xuyên mệt mỏi, mất ngủ. Cô chỉ khám bệnh khi kiệt sức, khó thở, hụt hơi và thường xuyên đau bụng.

Cô gái đến Bệnh viện đa khoa Tâm Anh khám tiêu hóa, nội soi dạ dày, đại tràng. Các kết quả nội soi, xét nghiệm máu, chụp CT và các hệ cơ quan khác cho thấy sức khỏe T. bình thường, song dựa trên một số biểu hiện khác, bác sĩ tư vấn cô khám chuyên khoa tâm lý. Cô đã xin nghỉ việc không lương 6 tháng để điều trị bệnh tâm lý-tâm thần bằng thuốc, hít thở và trị liệu tâm lý, tình trạng được cải thiện.

Thạc sĩ, bác sĩ nội trú Phạm Văn Dương, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cho biết, hai trường hợp này không mắc bệnh lý nào nghiêm trọng. Tuy nhiên, cả hai được chẩn đoán mắc hội chứng burnout hay còn gọi là kiệt sức nghề nghiệp.

Theo bác sĩ Dương, tại Việt Nam nhiều người trẻ không nhận diện đúng burnout, chỉ nghĩ “yếu sức” hoặc “chưa cố gắng”. Các biểu hiện cơ bản là mất ngủ, cáu gắt, mất cảm giác tập trung mà không biết mình đang mắc burnout.

Bác sĩ Dương cho biết nguyên nhân chính dẫn đến burnout ở người trẻ là do áp lực thành tích sớm do nhiều người trẻ đặt kỳ vọng cao vào bản thân, dễ rơi vào trạng thái thất vọng khi không đạt được mục tiêu. Ngoài ra, áp lực công việc khiến họ phải làm việc quá giờ liên tục, môi trường cạnh tranh cao, không cân bằng cuộc sống, thiếu kỹ năng quản lý stress hoặc không được giáo dục về chăm sóc sức khỏe tâm thần… cũng là những lý do gây burnout.

Burnout không điều trị sớm có thể dẫn đến hậu quả nguy hiểm

Các dấu hiệu điển hình của hội chứng burnout bao gồm: Kiệt sức về thể chất và tinh thần: Mệt mỏi kéo dài, khó ngủ, đau đầu, tim đập nhanh, rối loạn tiêu hóa, dễ ốm. Trong công việc họ dễ mất tập trung, dễ nhầm lẫn, không còn động lực. Ngoài ra là cảm xúc tiêu cực, tách biệt, biểu hiện chán nản, thờ ơ, mất hứng thú với công việc, hay cáu gắt; kèm cảm giác vô dụng hoặc thất bại vì luôn tự ti, thấy mình không đủ năng lực, bế tắc.

Theo bác sĩ Dương, nếu không được nhận diện và can thiệp kịp thời, burnout có thể làm suy giảm nghiêm trọng sức khỏe thể chất và tinh thần, dễ dẫn đến: Rối loạn lo âu, trầm cảm; mất ngủ mãn tính; tăng nguy cơ bệnh tim mạch, tăng huyết áp, rối loạn nội tiết; giảm chất lượng sống, ảnh hưởng đến mối quan hệ cá nhân và công việc. Trường hợp nặng người bệnh có thể suy nghĩ tiêu cực gây hành vi tự hại bản thân.

Bác sĩ Dương cảnh báo, nhiều người trẻ không nhận ra mình burnout vì vẫn ăn ngủ, đi làm bình thường. Nhưng bên trong là một hệ thần kinh quá tải, cảm xúc bế tắc, cơ thể như cây nến bị đốt cạn.

Do đó, điều quan trọng đầu tiên là người trẻ phải tự nhận diện những dấu hiệu sớm của burnout. Bởi nếu không được nhận diện và can thiệp kịp thời, burnout có thể làm suy giảm nghiêm trọng sức khỏe thể chất và tinh thần, dễ dẫn đến rối loạn lo âu, trầm cảm; mất ngủ mãn tính; tăng nguy cơ bệnh tim mạch, tăng huyết áp, rối loạn nội tiết; giảm chất lượng sống, ảnh hưởng đến mối quan hệ cá nhân và công việc. Trường hợp nặng người bệnh có thể suy nghĩ tiêu cực gây hành vi tự hại bản thân.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) từ năm 2019 đã công nhận burnout là một hội chứng liên quan đến công việc, nằm trong phân loại bệnh quốc tế ICD-11. Burnout không đơn thuần là mệt mỏi mà là trạng thái kiệt quệ về thể chất, cảm xúc và tinh thần, kéo dài và tích tụ do căng thẳng nghề nghiệp không được xử lý hiệu quả.

THÁI SƠN

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Y tế xem các tin, bài liên quan.