Nhiều khó khăn, thách thức

Theo y văn, sinh non là sinh trước 37 tuần tuổi thai. Sinh non là nguyên nhân mắc bệnh, tử vong hàng đầu ở trẻ sơ sinh. Hậu quả lâu dài của trẻ sinh non là chậm phát triển thể chất và trí não, giảm khả năng học tập và làm việc sau này nếu không được chăm sóc, nuôi dưỡng và điều trị tốt. Hằng năm, ở nước ta có khoảng hơn 100.000 trẻ sinh thiếu tháng và đang là gánh nặng về bệnh tật, tử vong ở trẻ em. Vì vậy dự phòng giảm nguy cơ sinh non thực sự cần thiết và cần được ưu tiên trong các chiến lược về chăm sóc sức khỏe con người.

Hướng dẫn sản phụ chăm sóc con tại tỉnh Quảng Bình. Ảnh: TRÂM ANH 

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết, thời gian qua Việt Nam thực hiện hoàn thành trước thời hạn các mục tiêu thiên niên kỷ cũng như thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, với các con số đáng khích lệ trong việc giảm tử vong mẹ và giảm tử vong trẻ em, giảm suy dinh dưỡng trẻ em. Tỷ suất tử vong trẻ em dưới 5 tuổi giảm từ 22,1 năm 2015 xuống còn 18,2‰ năm 2023. Tỷ suất tử vong trẻ em dưới 1 tuổi giảm từ 14,7‰ năm 2015 xuống còn 12,1‰ năm 2023. Tỷ suất tử vong trẻ sơ sinh hiện nay giảm còn 9,8 (năm 2015 là 12‰) và nhiều cơ sở y tế của Việt Nam đã chăm sóc, điều trị nuôi dưỡng thành công nhiều trẻ sinh non/nhẹ cân dưới 500gr, đem lại sự sống và phát triển toàn diện cho trẻ, niềm vui, hạnh phúc vô cùng của các gia đình có trẻ sinh non/nhẹ cân.

Tuy nhiên, hiện công tác chăm sóc sức khỏe của Việt Nam đang phải đối mặt với sự khác biệt khoảng cách về sức khỏe bà mẹ trẻ em giữa các vùng, miền vùng núi, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số cao gấp 2-3 lần so với thành thị, thậm chí tử vong mẹ của người dân tộc thiểu số H’Mông cao gấp 7 lần so với người Kinh. Việt Nam cần phải có nhiều cố gắng hơn nữa vào các can thiệp giảm tử vong sơ sinh, đặc biệt là giảm tỷ lệ tử vong do đẻ non/nhẹ cân, bảo đảm cho mọi trẻ sinh non đều được chăm sóc sức khỏe tốt nhất, nhằm mục tiêu tất cả trẻ em sinh ra đều được sống khỏe mạnh và góp phần hướng tới một thế hệ trẻ Việt Nam khỏe mạnh về thể chất, trong sáng về tinh thần và phát triển về trí tuệ.

Theo ông Trần Đăng Khoa, Phó vụ trưởng Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em, hiện nay, công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ sơ sinh vẫn đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn và vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Người dân ở những khu vực này thường chưa chú trọng đến việc chăm sóc sức khỏe thai kỳ. Tỷ lệ phụ nữ mang thai không khám thai đầy đủ, tỷ lệ sinh tại nhà còn cao. Đời sống khó khăn cùng chế độ dinh dưỡng thiếu thốn là nguyên nhân khiến các chỉ số tử vong mẹ, tử vong trẻ sơ sinh và suy dinh dưỡng trẻ em cao gấp 2-3 lần so với các vùng đồng bằng. Mặc dù Bộ Y tế đã ban hành nhiều hướng dẫn chuyên môn và triển khai các can thiệp tăng cường chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em, sức khỏe sinh sản nhằm hướng tới mục tiêu giảm tử vong mẹ, giảm tử vong trẻ em và giảm suy dinh dưỡng trẻ em nhưng việc thực hiện các can thiệp chuyên môn này tại y tế cơ sở huyện, xã chưa được tích cực như mong muốn, thiếu nhân lực y tế chuyên ngành về sản, nhi, đặc biệt là ở các vùng sâu, vùng xa, miền núi, hải đảo, vùng dân tộc thiểu số.

Cần áp dụng các biện pháp dự phòng và can thiệp

Chăm sóc trẻ sinh non không chỉ là trách nhiệm của ngành y tế mà còn cần sự chung tay từ gia đình và cộng đồng. Từ việc cung cấp dinh dưỡng đặc biệt, môi trường sống sạch sẽ, đến theo dõi sức khỏe định kỳ, các bậc cha mẹ đóng vai trò quan trọng trong hành trình phát triển của con. Tuy nhiên, kiến thức về chăm sóc trẻ sinh non trong cộng đồng vẫn chưa được phổ cập đầy đủ. Theo Bộ Y tế, các biện pháp dự phòng có thể giảm một cách đáng kể số bà mẹ có nguy cơ sinh non.

Chăm sóc trẻ sinh non tại Thanh Hóa. Ảnh: TRÂM ANH 

Các biện pháp dự phòng có thể giảm một cách đáng kể số bà mẹ có nguy cơ sinh non. Cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa hệ thống cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ và người sử dụng dịch vụ. Phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ cần được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc trước khi mang thai bao gồm sàng lọc, tư vấn các vấn đề liên quan đến mang thai và sinh đẻ nhằm giảm thiểu rủi ro và bảo đảm phụ nữ khi mang thai có sức khỏe tốt nhất. Các phụ nữ mang thai được phát hiện có nguy cơ sinh non cần được khám thai định kỳ, chăm sóc, điều trị và tư vấn ở các cơ sở chuyên khoa giúp họ có thể phòng sinh non hiệu quả. Cần sinh con theo kế hoạch, bảo đảm theo khuyến cáo (không sinh con ở tuổi vị thành niên, khoảng cách giữa 2 lần sinh không quá dày).

Đối với việc chăm sóc thai nghén cần tuân thủ khám thai định kỳ và đặc biệt lưu ý cân bằng dinh dưỡng, tránh các chất kích thích, chế độ lao động sinh hoạt phù hợp, giảm stress.

Việc chăm sóc trẻ sinh non/nhẹ cân thực hiện bằng phương pháp Kangagoo theo hướng dẫn chuyên môn của Bộ Y tế. Chăm sóc sơ sinh thiết yếu sớm, da kề da, cho trẻ bú mẹ ngay từ những giờ đầu sau sinh và nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu theo hướng dẫn chuyên môn của Bộ Y tế. Theo dõi sức khỏe của trẻ, giữ ấm cho trẻ tránh hạ thân nhiệt, khám và chăm sóc trẻ đẻ non/nhẹ cân theo hướng dẫn của cán bộ y tế. Đối với trẻ quá non tháng và nhẹ cân cần phải được chăm sóc, theo dõi, nuôi dưỡng, điều trị ổn định tại các cơ sở y tế.

AN AN

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Y tế xem các tin, bài liên quan.